Αναζήτηση
Η ομάδα ΑΝΙΜΑ, μετά τις επιτυχημένες παραστάσεις «Έξοδος» (υποψήφια για το βραβείο Κάρολος Κουν) και «Ζητιάνος», επιστρέφει με το έργο «Γαμήλιο Εμβατήριο» του Άγγελου Τερζάκη, που ανεβαίνει στο Σύγχρονο Θέατρο (Ευμολπιδών 45, Αθήνα, τηλ. 2103464380).
Σε αυτήν την συμπαραγωγή με το ΔηΠεΘε Ρούμελης και τη συνεργασία με τη Λυκόφως, πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί Κωνσταντίνος Κάππας, Πέτρα Μαυρίδη, Κωνσταντίνα Μιχαήλ, Κατερίνα Μπιλάλη, Γιώτα Τσιότσκα και Μαίρη Χήναρη. Η σκηνοθεσία είναι της Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτη.
Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά νεοελληνικά θεατρικά έργα του 20ού αιώνα, ανεβαίνει στη σκηνή, μετά από πολύ καιρό, για 18 μόνο παραστάσεις κάθε Δευτέρα και Τρίτη.
Η υπόθεσή του τοποθετείται σε μία ελληνική κωμόπολη του Μεσοπολέμου όπου μία οικογένεια που έχει χάσει τον πατέρα κι έχει τέσσερις ανύπαντρες κόρες στηρίζει όλες τις ελπίδες της στο γιο, ο οποίος βρίσκεται στην Αθήνα. Όταν κάποια στιγμή επιστρέφει, δεν το κάνει για να βοηθήσει την οικογένειά του, αλλά για να πουλήσει ό,τι τελευταίο τους έχει απομείνει, καλύπτοντας έτσι την κατάχρηση που έχει κάνει στη δουλειά του. Η οικογένεια καταρρέει κι η επαναστάτρια κόρη αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της. Κάθε επανάσταση όμως ποτίζεται με αίμα…
Η Ομάδα ΑΝΙΜΑ επέλεξε να ανεβάσει αυτό το πρωτοποριακό για την εποχή του κείμενο, για να διερευνήσει τις έμφυλες σχέσεις καθώς και την πορεία του γυναικείου κινήματος, που βρίσκεται σε έξαρση εκείνη την περίοδο. Ο Αγγελος. Τερζάκης έγραψε το «Γαμήλιο εμβατήριο» σε μια μεταβατική εποχή για την ελληνική κοινωνία, θέλοντας να καταδείξει το καταθλιπτικό κλίμα, την ασφυκτική ατμόσφαιρα και τις έντονες κοινωνικές ανισότητες, που επικρατούσαν στην Ελλάδα του 1930.
Μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα οι γυναίκες, που υφίστανται τα πιο πολλά, ασφυκτιούν δέσμιες της οικονομικής στενότητας, των κοινωνικών προκαταλήψεων και κυρίως των αυταρχικών αντιλήψεων της πατριαρχικής κοινωνίας. Η αντίδραση του καταπιεζόμενου σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι καταστροφική, τόσο για τον ίδιο, όσο και για το περιβάλλον του.
Η σκηνοθέτιδα της παράστασης Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη μιλάει στα «Νέα» για τις ιδέες πίσω από το έργο, τις γυναίκες και την κοινωνία του Μεσοπολέμου.
Πώς προέκυψε η ιδέα για την παράσταση;
Από την αρχή της κρίσης στη χώρα μας, έχουμε με την Anima ασχοληθεί με ελληνικά κείμενα, αναζητώντας τις αιτίες και τους λόγους που έχουμε οδηγηθεί σε αυτή την βαθιά κοινωνική και πολιτική κρίση. Μετά την ‘Έξοδο’ και το ‘Ζητιάνο’ οδηγηθήκαμε στο ‘Γαμήλιο Εμβατήριο’, το οποίο γραμμένο στο Μεσοπόλεμο, θίγει με πολύ διαυγή τρόπο την κοινωνική κατάσταση της εποχής τόσο στην επαρχία όσο και στις μεγάλες πόλεις και καταδεικνύει εύστοχα το πώς η υπο διαμόρφωση εποχή επιδρά καθοριστικά στο άτομο και περισσότερο στις γυναίκες, που έχουν και τις ούτως ή άλλως λιγότερες ελευθερίες.
Γιατί επιλέγετε έναν μόνο άνδρα ηθοποιό για να υποδυθεί όλους τους ανδρικούς ρόλους της παράστασης;
Ο Άγγελος. Τερζάκης αναφέρει για το «Γαμήλιο Εμβατήριο», ότι είναι ένα ρεαλιστικό κείμενο με πολλά συμβολικά στοιχεία. Έτσι δουλέψαμε και εμείς με έναν τρόπο συμβολικό φωτίζοντας δηλαδή τα σημεία εκείνα που η παράσταση ήθελε να προβάλλει: να τονιστεί η ιδέα πως στα μάτια των γυναικών αυτών η εικόνα του άντρα είναι ίδια. Παρόλο δηλαδή που όλοι οι αντρικοί χαρακτήρες έχουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, ταυτόχρονα μοιάζουν πάρα πολύ, στο ότι σε όλους κυριαρχεί η ψυχοσύνθεση ενός αυταρχικού και βίαιου πατριαρχικού προτύπου που αδιαφορεί για τη γυναίκα, για τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις της.
Στην σκηνική σας προσέγγιση επιχειρείτε να ανοίξετε έναν διάλογο για τη θέση της γυναίκας τότε και σήμερα. Πώς πιστεύετε ότι έχει εξελιχθεί το συγκεκριμένο ζήτημα στην πορεία των χρόνων;
Προφανώς και η θέση της γυναίκας στην Ελλάδα δεν είναι ίδια όπως πριν κάποια χρόνια, ωστόσο στην Ελληνική κοινωνία, που είναι συντηρητική και ρατσιστική σε κάποιες περιπτώσεις, οι ρυθμοί εξέλιξης είναι αρκετά αργοί και οι βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις περί πατριαρχίας δεν έχουν εκλείψει εντελώς. Ειδικά στις πιο μικρές κοινωνικές δομές όπως της οικογένειας ή στους εργασιακούς χώρους υπάρχουν αρκετά κρούσματα παρενόχλησης και εκβιασμών. Δηλαδή θέλω να πω ότι ναι μεν υπάρχει ισονομία και ισοτιμία στην Ελληνική νομοθεσία και κοινωνία, ωστόσο πίσω από τις κλειστές πόρτες υπάρχει πρόβλημα. Έχουμε ακούσει πόσο έχει αυξηθεί η ενδοοικογενειακή βία τα χρόνια της κρίσης και έχουμε συγκλονισθεί όλοι από τα τελευταία κρούσματα βιασμών ακόμα και θανάτων στη Ρόδο κ.α
Το έργο εξελίσσεται στην εποχή του μεσοπολέμου. Πώς καταφέρνετε να αναπαραστίσετε τους κώδικες της συγκεκριμένης εποχής με τις αυταρχικές αντιλήψεις και την πατριαρχική δομή της κοινωνίας;
Τις πατριαρχικές αντιλήψεις στην παράσταση τις φέρουν οι ίδιες οι γυναίκες και περισσότερο ακόμα η μεγαλύτερη κόρη της οικογένειας, που έχει αντικαταστήσει τον πατέρα και όντας καταπιεζόμενη, καταπιέζει. Όμως και οι υπόλοιπες παρόλο που υποφέρουν από τη βία, τις φωνές, την πίεση αλλά και την αδιαφορία που ασκεί στην ψυχολογία τους, ο άντρας, αυτή την συμπεριφορά γνωρίζουν και μέσω αυτής δυστυχώς επικοινωνούν. Οι κώδικες αυτοί λοιπόν δεν έχουν εποχή, η βία δεν έχει εθνικότητα και η καταπίεση έχει πάντα την ίδια μορφή. Η παράσταση έχει δουλευτεί με πολύ σύχγρονο τρόπο και με αναφορές σημερινές. Η φόρμα της θυμίζει σημερινές εικόνες, διπλανές.
Η επανάσταση που κάνει η αδερφή της οικογένειας, είναι μια επανάσταση μιας γυναίκας κόντρα στις ανδρικές προκαταλήψεις ή ενός ανθρώπου που αναζητάει την χειραφέτηση / σωτηρία του;
Την επανάσταση στην παράσταση την ξεκινά μια γυναίκα, και αυτό δεν είναι τυχαίο. Μια γυναίκα που επαναστατεί κόντρα στις ανδρικές προκαταλήψεις, αλλά και ένας άνθρωπος που επαναστατεί κόντρα στις προκαταλήψεις μιας ολόκληρης κοινωνίας. Ο Τερζάκης καυτηριάζει την κοινωνία της εποχής του, η οποία με τα στερεότυπα και τους περιορισμούς, κυρίως θρησκευτικούς, συνθλίβει το άτομο. Η γυναίκα, έχοντας και τα λιγότερα δικαιώματα κατακρεουργείται ψυχικά και σωματικά.
Στην εποχή του #metoo που ζούμε, μια παράσταση σαν τη δική σας, τι υπόσταση μπορεί να αποκτήσει;
Χαίρομαι που κάποια πράγματα του παρελθόντος, τα οποία ήταν ταμπού, τώρα έχουν ξεπεραστεί. Το να καταγγέλλει μια γυναίκα σεξουαλική παρενόχληση είναι πολύ θαρραλέο γιατί μπορεί να έχει επιπτώσεις. Στην παράσταση εικονοποιούμε μια σκηνή, που δεν υπάρχει στο αρχικό κείμενο και είναι η ερωτική σκηνή της Μαρίνας με το Χρηστούδη. Στη διάρκεια της ερωτικής πράξης η Μαρίνα μοιάζει να μην θέλει να συνεχίσει την ερωτική επαφή, αλλά φυσικά αυτό δεν είναι εφικτό και το πράγμα καταλήγει σχεδόν σε βιασμό. Η γυναίκα έχει κάθε δικαίωμα να αλλάξει γνώμη αν νοιώσει ότι δεν θέλει να ολοκληρώσει κάτι. Έχει το δικαίωμα να ορίσει το σώμα και την επιθυμία της. Ο άντρας οφείλει να το σεβαστεί. Η κατάληξη αυτής της επαφής για τη Μαρίνα συντελεί στη βύθισή της.
Μιας και είστε μια γυναίκα που σκηνοθετεί μια παράσταση για τη θέση των γυναικών, αναπόφευκτα έστω και ασυνείδητα, δεν χρησιμοποιείτε μια πιο φεμινιστική προσέγγιση;
Εξαρτάται τη χροιά που δίνουμε στη λέξη φεμινιστική. Γιατί η ίδια η λέξη έχει πάρει διάφορα πρόσημα, θετικά, αρνητικά, και πάλι θετικά, αρνητικά. Εγώ, τη λέξη δεν την φοβάμαι και όντας γυναίκα την χρησιμοποιώ. Μην φτάσουμε να φοβόμαστε να χρησιμοποιήσουμε λέξεις που κάποιοι άντρες της προσδίδουν αρνητικά χαρακτηριστικά γιατί είναι σαν να υιοθετούμε την άποψή τους. Όπως η έκφραση για παράδειγμα την έκφραση ‘αδύναμο φύλο’. Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω τι εκφράζει και γιατί εμείς, οι γυναίκες την χρησιμοποιούμε. ¨οσων αφορά στην παράσταση, η προσέγγισή μας είναι συνειδητά και ασυνείδητα γυναικεία, από μια γυναίκα που σκέφτεται και προβληματίζεται πάνω στο θέμα των έμφυλων σχέσεων, προσωπικά και επαγγελματικά.
