Δυο χρόνια συμπληρώνονται από την ημέρα που ο Ντόναλντ Τραμπ πέρασε το κατώφλι του Λευκού Οίκου ως ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ. Κατά τη διάρκεια των δυο τελευταίων χρόνων έλαβε ορισμένες αξιοσημείωτες αλλά και αμφιλεγόμενες αποφάσεις: μεταξύ άλλων δρομολόγησε την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, τη Συμφωνία των Παρισίων για την Προστασία του Κλίματος αλλά και από την ιστορική εμπορική συμφωνία με την Ασία (TPP).
Την ίδια ώρα προκάλεσε έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, επέβαλε δασμούς σε εισαγωγές προϊόντων από ευρωπαίους εταίρους και διέταξε την απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία. Στο εσωτερικό προχώρησε σε μια από τις μεγαλύτερες φορολογικές μεταρρυθμίσεις στην ιστορία των ΗΠΑ, ενώ κινήθηκε με ιδιαίτερα απειλητικές διαθέσεις κατά της παράνομης μετανάστευσης. Επιπλέον, με την αξίωσή του για την κατασκευή τείχους στα σύνορα με το Μεξικό προκάλεσε το μεγαλύτερο σε διάρκεια shutdown στην αμερικανική ιστορία. Οσονούπω αναμένεται να σπάσει και νέο ρεκόρ: κανένας προκάτοχός του δεν έχει διορίσει τόσους πολλούς νέους ομοσπονδιακούς δικαστές.
Αρνητική επιρροή σε εξωτερική πολιτική και soft power
Η μικρή αυτή λίστα περιλαμβάνει τα πιο ηχηρά παραδείγματα της έως τώρα πολιτικής του δράσης. Εντούτοις όλες
του οι αποφάσεις όσο απρόβλεπτες, ενδεχομένως, κι αν φαίνονται, δεν θα πρέπει να προκαλούν έκπληξη. Διότι ο Τραμπ υλοποιεί απλώς τις προεκλογικές του υποσχέσεις όπως φροντίζει να υπενθυμίζει κάθε τόσο και ο ίδιος μέσω του προσφιλούς του μέσου, του twitter.
Με την πολιτική του όμως κατάφερε να αλλάξει άρδην τον τρόπο με τον οποίο βλέπει σήμερα ο υπόλοιπος κόσμος την υπερδύναμη. Όπως σχολιάζει ο διακεκριμένος αμερικανός πολιτικός επιστήμονας και πρώην καθηγητής του Χάρβαρντ Τζόσεφ Νάι, «ο Τραμπ έχει μια άκρως αρνητική επιρροή στην αμερικανική εξωτερική πολιτική και ασφαλώς και στην αμερικανική soft power (όρος πολιτικής επιστήμης που εισήγαγε ο Τζ. Νάι και που αναφέρεται στην ισχύ που δεν επιβάλλεται με στρατιωτικά ή οικονομικά αλλά με «ήπια» μέσα, όπως τον πολιτισμό, ιδεολογίες κ.α.).
Σύμφωνα με τον επιφανή πολιτικό επιστήμονα η αμερικανική απόσυρση από τη διεθνή συμφωνία για το κλίμα είναι μια από τις πιο επικίνδυνες πολιτικές αποφάσεις του Τραμπ. Και αυτό διότι η απόφαση αυτή θα έχει μακροπρόθεσμα αρνητικές επιπτώσεις στη διεθνή μάχη κατά της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η δε απόφαση για αποχώρηση από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν συνιστά την έως τώρα χειρότερη βραχυπρόθεσμη απόφασή του, σχολιάζει ο Τζ. Νάι, προσθέτοντας ότι η ενέργεια αυτή δηλητηρίασε τις σχέσεις με πολλούς ευρωπαίους συμμάχους, προκαλώντας την ίδια ώρα περαιτέρω σκλήρυνση της στάσης εκ μέρους της Τεχεράνης.
Ο πιο ανειλικρινής πρόεδρος της πρόσφατης ιστορίας
Ο Τραμπ προκαλεί όμως όχι μόνον με τις πολιτικές του αποφάσεις αλλά και με το στιλ πολιτικής διακυβέρνησης. Είναι ένας πρόεδρος που αρέσκεται στο να μην λέει την αλήθεια, σχολιάζει ο καθηγητής. «Είχαμε και στο παρελθόν επικίνδυνους και δύσκολους προέδρους, όπως τον Ρίτσαρντ Νίξον και τον Λίντον Τζόνσον. Κανένας όμως δεν ήταν τόσο απρόβλεπτος και τόσο ανειλικρινής όσο ο Τραμπ».
Η Μπάρμπαρα Πέρι, από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, αναδεικνύει μια διαφορετική πτυχή: στις ΗΠΑ υπήρχαν ανέκαθεν δημαγωγοί όπως ο Τραμπ, ωστόσο κανένας δεν είχε καταφέρει να περάσει το κατώφλι του Λευκού Οίκου, αφού το εκλογικό σύστημα λειτουργούσε πάντα ως ανάχωμα, όπως λέει. Το σύστημα αυτό δεν είναι φυσικά τέλειο και έχει και τα τρωτά του σημεία. Το κυριότερο είναι ότι οι Αμερικανοί δεν εκλέγουν άμεσα τον πρόεδρό τους αλλά τους εκλέκτορες της πολιτείας τους, οι οποίοι με τη σειρά τους εκλέγουν πρόεδρο. Στις τελευταίες εκλογές οι εκλέκτορες ήταν εκείνοι που έδωσαν τη νίκη στον Τραμπ, αφού σε αριθμό ψήφων υπολείπονταν της αντιπάλου του, Χ. Κλίντον. Υπό αυτήν την έννοια η νίκη Τραμπ συνιστά προειδοποίηση ότι κάτι δεν πάει καλά με το εκλογικό σύστημα, σχολιάζει η εμπειρογνώμων. «Με τους εκλέκτορες, οι πατέρες του συντάγματός μας ήθελαν να μας προφυλάξουν από τέτοιους ακριβώς ανθρώπους, από δημαγωγούς στον Λευκό Οίκο».
Αυτό που διαφοροποιεί τον Τραμπ από προηγούμενους δημαγωγούς είναι η πρόσβασή του στο ίντερνετ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία του επιτρέπουν μια αφιλτράριστη επικοινωνία με τους οπαδούς του. Η Μπάρμπαρα Πέρι εκτιμά ότι η ρητορική Τραμπ έχει κοινά στοιχεία με την προπαγάνδα του Γκέμπελς. «Δανείζεται τον τρόπο του Γκέμπελς και διηγείται ξανά και ξανά ένα ψέμα, και αυτό με έναν ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο».
Τι θα πρέπει να αναμένουμε όμως από το δεύτερο μισό της πρώτης θητείας του και ενδεχομένως και από μια δεύτερη θητεία; Ο Τραμπ θα γίνει ακόμη πιο απρόβλεπτος και θα μας επιφυλάσσει ακόμη πιο δυσάρεστες εκπλήξεις, εκτιμά ο Τζόσεφ Νάι. Η Μπάρμπαρα Πέρι από την πλευρά της είναι ακόμη πιο σαφής: «Φοβάμαι ότι μπορούμε να επιβιώσουμε τέσσερα χρόνια. Αλλά είμαι σίγουρη ότι δεν θα αντέξουμε άλλα τέσσερα».
