Ποιοι καλλιτέχνες γύρισαν πλέον την πλάτη στον ΣΥΡΙΖΑ

Το καλοκαίρι του 2015, όταν όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η «σκλαβιά» των θεσμών, οι εγχώριες καλλιτεχνικές δυνάμεις – πλην εξαιρέσεων – συντονίστηκαν με τον θούριο του «Οχι». Ορισμένοι από αυτούς είχαν ήδη δώσει το «παρών» σε πάσης φύσεως πλατείες δίπλα στους Ανώνυμους Αγανακτισμένους εναντίον της «εσωτερικής τρόικας», των ημεδαπών «ξεπουλημένων» και των «γερμανοτσολιάδων». Ειδικά για τους μουσικούς, σε μια περίοδο που η ελληνική δισκογραφία περνούσε τη δική της έρημο, η «κάθοδος στον λαό» δημιουργούσε τους δεσμούς που είχαν ανάγκη.

Οι περισσότεροι είχαν τραγουδήσει τα ντέρτια της μεγάλης οργής στο προαύλιο της ΕΡΤ εν μέσω μεθυστικής τσίκνας και ρετσίνας, είχαν διαδηλώσει στο Σύνταγμα υπέρ του τσιπρικού δημοψηφίσματος (που θα αποκοιμιόταν τελικά στην αγκαλιά του Ναι), ενώ λιγότεροι ερμήνευσαν «αντιμνημονιακούς» στίχους («Χαίρε υπουργέ των ευεργετημένων/ Χαίρε υπουργέ των επιτυχημένων/ Χαίρε υπουργέ των εξαθλιωμένων/ Των άνεργων, των άστεγων, των αυτοκτονημένων – sic -: ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου για το «μαύρο» της ΕΡΤ).

Με μαχητικές συνεντεύξεις σε κατάλληλο μιντιακό περιβάλλον σταθερά αντιμνημονιακοί – και εμμέσως συμπαθούντες του ΣΥΡΙΖΑ – δήλωναν οι Τάνια Τσανακλίδου, Δήμητρα Γαλάνη, Αφροδίτη Μάνου, Γιάννης Κότσιρας, Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Ματούλα Ζαμάνη, Αλκίνοος Ιωαννίδης κ.ά. Από μία συγκυρία μάλιστα, η εικονογραφία και οι μεγάλες αντιθέσεις της εποχής συμπυκνώθηκαν σε δύο στιγμιότυπα όπου «πρωταγωνιστούσαν» οι σημαντικότεροι ίσως εκπρόσωποι της καλλιτεχνικής Μεταπολίτευσης: όταν ξέσπασε η βία, η Χάρις Αλεξίου φορούσε το κόκκινο γάντι των καθαριστριών και ο Γιώργος Νταλάρας δεχόταν νεράντζια στις συναυλίες του Πειραιά (2012).

«Το αίσθημα του λαού

Οι καλλιτέχνες εξέφραζαν, σύμφωνα με μια αγαπημένη τους διατύπωση, το αίσθημα του λαού (στην πραγματικότητα μιας συγκεκριμένης μερίδας του «λαού», που αντιδρούσε με το θυμικό απέναντι στις προσπάθειες μεταρρύθμισης). Στα bonus tracks της Αγανάκτησης, έδειχναν την ίδια νοσταλγία για τον χαμένο τεχνητό παράδεισο της ευμάρειας, τους έπιανε θυμός για τα κουρεμένα προνόμια και απέδιδαν ευθύνες στους «δανειστές» και το ΔΝΤ. Καταλληλότερος ενορχηστρωτής από τον Λάκη Λαζόπουλο δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Ανέβηκε στο πλατό της υπερκομματικής τηλοψίας για να καταγγείλει τα «δουλάκια του Σόιμπλε», ενώ γύρω του έπεφταν τα κομφετί της συνωμοσιολογίας και οι εξυπνακισμοί άνευ αποδείξεων. Σε ένα άλλο στιγμιότυπο, ο Γιάννης Ζουγανέλης καταλόγιζε στην «κακή πλευρά του Τσίπρα» απλώς ότι ήταν ρομαντικός και «δεν αντιλήφθηκε εγκαίρως την πραγματικότητα».

Στο άνυδρο τοπίο της δισκογραφίας και στο αμήχανο ρεπερτόριο του θεάματος, ο καλλιτεχνικός κόσμος – με τις εξαιρέσεις του, όπως ο Διονύσης Σαββόπουλος, ο Νίκος Πορτοκάλογλου, εν μέρει ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, ο Γιάννης Χουβαρδάς, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης – είχε ξαναβρεί τους δεσμούς του με το μέγα πλήθος. Είχε ανακαλύψει στον λαϊκισμό μια κολυμβήθρα του Σιλωάμ για τις παλιές «αμαρτίες» της φούσκας, τότε που το πάρτι ήθελε ξέφρενη μουσική και χορό.

Καλλιτέχνες μαινόμενοι

Τα πρώτα κρούσματα για την αντίστροφη μέτρηση ήρθαν μετά το δημοψήφισμα του 2015 (για το οποίο, υπενθυμίζεται, ότι κάθε 5η Ιουλίου η Μπέτυ Μπαζιάνα κλαίει – χωρίς άλλη καλλιτεχνική διάθεση) και αυτό που οι ξένοι λένε kolotoumba. Ηθοποιοί, σκηνοθέτες και μουσικοί εγκατέλειψαν το μπαρουτοκαπνισμένο αμπρί της αγανάκτησης για να δηλώσουν «απογοητευμένοι» από τον Τσίπρα (η μόνη που παραμένει γκρούπι, παρεμπιπτόντως, προέρχεται από την επικράτεια των νάιλον σουξέ και των στίχων – σλόγκαν: η Αντζυ Σαμίου).

Κι ύστερα ήρθε η Συμφωνία των Πρεσπών. Και αρκετοί από τους καλλιτέχνες που είχαν χειροκροτήσει τις «ελπίδες» της πρώτη φορά Αριστεράς στάθηκαν απέναντι. Μόνο τώρα, μόνο την ύστατη στιγμή είχε διαψευστεί η επένδυσή τους στον Αλέξη Τσίπρα. Η Αφροδίτη Μάνου ανέβηκε στο βήμα του συλλαλητηρίου της περασμένης Κυριακής και ανέδειξε ως μείζον το ίδιο ζήτημα που επαπειλούνταν και επί ΔΝΤ: «Εκείνο που μένει αναλλοίωτο στον χρόνο είναι οι μεγάλες μας αξίες, η γλώσσα, η πατρίδα και η δημοκρατία, που θα πει η ταυτότητά μας. Αυτή την ταυτότητα έρχεται να μας κλέψει αυτή η ύπουλη και μακιαβελική Συμφωνία…». Παράλληλα, μέσω λογαριασμού στο Facebook ανακοίνωνε ότι πολλοί καλλιτέχνες υπέγραφαν αίτημα για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος: Σταύρος Ξαρχάκος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Θοδωρής Αθερίδης, Μιχάλης Ρέππας, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Γιάννης Κότσιρας. Ως σημείο των επικοινωνιακών καιρών, εξάλλου, μπορεί να δει κανείς και την κοινή περιήγηση στο Γκάζι του υποψήφιου δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη και της Δήμητρας Γαλάνη, η οποία το 2012 υποδείκνυε σαν «καινούργιο και άφθαρτο» τον Αλέξη Τσίπρα, που «αναπτέρωνε το ηθικό μας».

Ακόμη και αν δεχθούμε ότι οι όμορφες ελπίδες των καλλιτεχνών όμορφα κάηκαν ύστερα από τέσσερα χρόνια αριστερής διακυβέρνησης, ο «τροπισμός» τους δεν συνδεόταν κατ’ ανάγκην με ένα κόμμα. Ο πραγματικός τροπισμός, αυτός που παρακάμπτει τα υπόλοιπα εξωτερικά ερεθίσματα, συνδέεται με την «ψυχή του λαού». Είτε με τη μορφή του αντιμνημονισμού και του αντιγερμανισμού είτε του αντιαμερικανισμού και, εσχάτως, του «αντιμακεδονισμού». Αλλάζουν μόνο οι μορφές του Πρωτέα. Κι αυτός λεγόταν πάντα λαϊκισμός.