Η Μακεδονία βγάζει την επόμενη κυβέρνηση

Η Συμφωνία των Πρεσπών, όπως συνέβη και με τα μνημόνια, αλλάζει τις πολιτικές ισορροπίες. Είναι ένα γεγονός έντονα επιδραστικό με συνέπειες που αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές στο σύνολό τους. Από την έρευνα της Metron Analysis για «Το Βήμα της Κυριακής» προκύπτουν συμπεράσματα που αφορούν τη συγκυρία και κάποια παρακολουθήματά τους, τα οποία ιχνηλατούν βαθύτερες και ακατέργαστες ακόμη διεργασίες στην κοινωνία, η οποία φαίνεται να στρίβει προς τα δεξιά και να ενισχύει τα άκρα.

Στις 12,1 μονάδες η διαφορά ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ

Η διαφορά των δύο μεγάλων κομμάτων βρίσκεται στις 12,1 μονάδες. Η Νέα Δημοκρατία προηγείται με 37,2% έναντι 25,1% του ΣΥΡΙΖΑ. Τρίτο κόμμα είναι η Χρυσή Αυγή με 9,1%. Ακολουθούν το Κίνημα Αλλαγής με 7% και το ΚΚΕ με 6,1%.

Από τα υπόλοιπα κόμματα, το Ποτάμι με 1,9% και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες με 1,3% μένουν εκτός Βουλής, ενώ η Ενωση Κεντρώων και η Ελληνική Λύση (Κυριάκος Βελόπουλος) βρίσκονται στο όριο εισόδου στο Κοινοβούλιο με ποσοστά 2,7% και 2,8% αντιστοίχως. Η βιωσιμότητα των μικρών κομμάτων θα κριθεί την προεκλογική περίοδο κατά την οποία αναμένεται να συμπιεστούν μέχρι εξαφανίσεως.

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, ως πιθανότερη έκβαση των εκλογών μοιάζει η ανάδειξη μιας πεντακομματικής Βουλής. Σε αυτό το σενάριο η ΝΔ μπορεί να κατακτήσει αυτοδυναμία με 160 έδρες, στις οποίες αν προστεθούν οι 21 έδρες που αναμένεται να έχει το ΚΙΝΑΛ, προκύπτει προεδρική και αναθεωρητική κοινοβουλευτική πλειοψηφία και δημιουργούνται προϋποθέσεις πολιτικής σταθερότητας και οικονομικής ανάκαμψης.

Η προεκλογική περίοδος αναπτύσσει πάντα τη δική της δυναμική. Ωστόσο αν προσμετρηθεί στην παράσταση νίκης – ένα ευαίσθητο δημοσκοπικό μέγεθος, το οποίο παρέμεινε ακίνητο όλο το 2018 με τη ΝΔ να προηγείται σταθερά του ΣΥΡΙΖΑ – το άθροισμα του δικομματισμού που διατηρείται πάνω-κάτω στο 63%, πιθανολογείται ότι δύσκολα θα υπάρξουν θεαματικές ανατροπές στον διαμορφούμενο συσχετισμό δυνάμεων.

Το Μακεδονικό φέρνει ανακατατάξεις

Σε ό,τι αφορά το Μακεδονικό, η συντριπτική πλειονότητα της κοινής γνώμης (69%) θεωρεί αρνητική εξέλιξη την επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών. Ωστόσο, ο χειρισμός του θέματος από τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Δημοκρατία οδηγεί σε ανησυχητικές παρατηρήσεις. Η στρατηγική της πόλωσης, την οποία επέλεξε η κυβέρνηση συμπαρασύροντας και την αξιωματική αντιπολίτευση, ενίσχυσε τελικώς τα άκρα. Οι αντισυστημικές δυνάμεις ανέβηκαν συνολικά πάνω από 5% μέσα σε έναν μήνα. Η Χρυσή Αυγή παρουσιάζει σημαντική άνοδο, μάλιστα σε ορισμένες περιοχές της Μακεδονίας έχει διψήφιο ποσοστό, προσελκύει κυρίως άνδρες, ηλικίας 17-34 ετών, και έχει μεγαλύτερη διείσδυση στους γεωργούς, οι οποίοι δείχνουν εξαιρετικά χαμηλή εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα. Οι άνεργοι αντιθέτως κατευθύνονται προς το ΚΚΕ, το οποίο διατηρεί τις δυνάμεις του.

Ο διχασμός της κοινωνίας είναι βαθύς και μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνος αν τα δύο κόμματα επιμείνουν στη πόλωση. Στην ερώτηση «Εσείς προσωπικά πώς θα αποκαλείτε στο εξής τη γειτονική χώρα; Βόρεια Μακεδονία ή Σκόπια;» το 71% απαντά «Σκόπια». Αυτό σημαίνει ότι το θέμα θα υποβόσκει ως τις εκλογές, δεν θα ξεχαστεί,  δεν ήταν ζήτημα πολιτικών χειρισμών αλλά ριζωμένων στερεοτύπων στην ελληνική κοινωνία, άρα ένα θέμα με απρόβλεπτα επακόλουθα.

Αυτό όμως επέλεξε ο Αλέξης Τσίπρας προκειμένου να αναδιαμορφώσει τον χώρο της Κεντροαριστεράς. Στις έρευνες της Metron Analysis, από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι το 2008 ως τη Συμφωνία των Πρεσπών, μόλις ένα 15%-17% εμφανιζόταν υπέρ της σύνθετης ονομασίας της γειτονικής χώρας. Τώρα το ποσοστό αυτό έχει ανεβεί στο 25%-27% και δυνητικά επιτρέπει στον κ. Τσίπρα να διαμορφώσει έναν πλειοψηφικό χώρο στην Κεντροαριστερά και να εδραιώσει τον ΣΥΡΙΖΑ ως τον άλλο πόλο του νέου δικομματισμού. Η προσέγγιση αυτή ίσως να είναι μονόδρομος προκειμένου να διασφαλιστεί η επόμενη ημέρα, καθώς η προσπάθεια του Πρωθυπουργού να διαιρέσει τη ΝΔ και την υπόλοιπη αντιπολίτευση δίχασε το δικό του ακροατήριο· το 47% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ τάσσεται κατά της έγκρισης της Συμφωνίας των Πρεσπών και το 57% δηλώνει ότι θα αποκαλεί τη γειτονική χώρα «Σκόπια». Το εκλογικό ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ, όμως, δεν ταυτίζεται με όσους αυτοπροσδιορίζονται ως αριστεροί και ο κ. Τσίπρας, μην μπορώντας να συγκρατήσει το εκλογικό σώμα που τον έφερε στην εξουσία, είναι υποχρεωμένος να το ανανεώσει, αν μπορεί.

Παράλληλα, το 70% των πολιτών θεωρεί ότι η ΝΔ θα κερδίσει τις επόμενες εκλογές. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι ο πρώτος σε δημοφιλία πολιτικός αρχηγός με 45% θετικές γνώμες (ο κ. Τσίπρας είναι πέμπτος με 30%) και προηγείται σταθερά ως καταλληλότερος για την πρωθυπουργία με 30% έναντι 19% του κ. Τσίπρα. Επιπλέον, η  θέση του στο Μακεδονικό ταυτίστηκε με την πλειονότητα της κοινής γνώμης.

Κέντρο «ορφανό» και διεκδικούμενο

Το Κέντρο, εκτός από διεκδικούμενο, εμφανίζεται «ορφανό» και αποστασιοποιημένο από τον νέο δικομματισμό και την πόλωση του Μακεδονικού (το 20% συμφωνεί με τη Συμφωνία των Πρεσπών). Είναι χαρακτηριστικό ότι το 30% των κεντρώων ψηφοφόρων κινούνται στην «γκρίζα ζώνη» της πρόθεσης ψήφου (αναποφάσιστοι, άκυρο, λευκό, κ.λπ.) και αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό ψηφοφόρων χωρίς εκπροσώπηση από κάθε άλλον χώρο. Επειδή όμως διατηρεί την κοινωνική του υπόσταση, οι Ευρωεκλογές θα μπορούσαν να μετατραπούν σε μεγάλη ευκαιρία για την ανασύστασή του με μια ριζοσπαστική και φιλοευρωπαϊκή ατζέντα σε μια συγκυρία που η ελληνική κοινωνία επαναπροσεγγίζει την ΕΕ.

Καθοριστικό στοιχείο της έρευνας είναι ότι η κοινωνική ατζέντα παραμένει αμετάβλητη. Τα σημαντικότερα προβλήματα της χώρας είναι η οικονομία (40%) και η ανεργία (18%), οπότε το βασικό ερώτημα που θέτουν οι πολίτες είναι «Ποιος μπορεί να φέρει την ανάπτυξη και να βγάλει τη χώρα από την κρίση;». Σε αυτό το πεδίο θα αξιολογηθούν τα κόμματα και θα κριθούν οι εκλογές.