«Το πείραμα» πέτυχε, απέσπασε εξαιρετικές κριτικές και, ύστερα από απαίτηση του κοινού, επιστρέφει στο Μέγαρο Μουσικής (Υποσκήνιο Β΄ – Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη, Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας και Κόκκαλη, τηλ. 2107282333, είσοδος 10-15 ευρώ)  από τις 14 Μαρτίου έως τις 14 Απριλίου.

Το έργο της Ζέτης Φίτσιου σε σκηνοθεσία Ανδρέα Φλουράκη παρουσιάζεται σ’ ένα ιδιαίτερο σκηνικό θέαμα που διαδραματίζεται μέσα σε μια διάφανη σφαίρα κι ένα εικαστικό περιβάλλον, όπου το εντυπωσιακό video art σκηνικό και οι φωτισμοί σχεδιάστηκαν με ειδικό τρόπο για να υπηρετήσουν τη συνθήκη της παρατήρησης.

Πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί Μυρτώ Αλικάκη, Κωνσταντίνος Ελματζίογλου, Πέτρος Λαγούτης, Φαίη Ξυλά και Μενέλαος Χαζαράκης.

«Τι θα λέγατε αν μαθαίνατε ότι το ηλεκτρόνιο, αυτό το απειροελάχιστο σωματίδιο, αλλάζει τη συμπεριφορά του ανάλογα με το αν το παρατηρούν ή όχι; Μπορεί ένα τόσο μικρό κομμάτι ύλης να αντιδρά σαν να έχει συνείδηση; Το «πείραμα της διπλής σχισμής», που πραγματοποιήθηκε στα μέσα του εικοστού αιώνα και απέδειξε για πρώτη φορά τη διπλή φύση του ηλεκτρονίου, βρίσκεται στον πυρήνα της παράστασης.

Μια οικογένεια ζει εγκλωβισμένη σε μια διάφανη σφαίρα. Έξω από αυτή, ένας επιστήμονας, άλλοτε τους παρατηρεί φανερά κι άλλοτε χωρίς να τον αντιλαμβάνονται. Η συμπεριφορά των ατόμων εξαρτάται απόλυτα από το βλέμμα του. Όπως και τα ηλεκτρόνια στο «πείραμα της διπλής σχισμής», έτσι και η οικογένεια της σφαίρας, αλλάζει όταν γίνεται αντικείμενο παρατήρησης.

Ο σκηνοθέτης της παράστασης Ανδρέας Φλουράκης μιλάει στα «Νέα» για την σύλληψη του έργου, την κβαντομηχανική και την παρατήρηση του ανθρώπου.

Πώς προέκυψε η ιδέα για την παράσταση;

Δεν είναι εύκολο ένας νέος συγγραφέας στην Ελλάδα να δει παιγμένο το πρώτο του έργο από επαγγελματικό θίασο. Το ξένο έργο φαίνεται να είναι πιο δελεαστικό από το ελληνικό, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για το έργο ένας πρωτοεμφανιζόμενου και μη δοκιμασμένου συγγραφέα. Όμως ένας συγγραφέας δυστυχώς δεν μπορεί να εξελιχθεί από το γραφείο του ή παίζοντας τα έργα του στο μυαλό του. Πρέπει να έρθει σε δημιουργική επαφή με τους υπόλοιπους συντελεστές μίας παράστασης. Πρέπει να δει το έργο του παιγμένο. Και παιγμένο όχι από μία πρόχειρη παραγωγή ερασιτεχνικής ομάδας ή ένα αναλόγιο, αλλά παιγμένο σωστά. Κυρίως αυτός ήταν ο λόγος να αποφασίσω να σκηνοθετήσω το έργο της Ζέτης, την οποία γνώρισα όταν παρακολούθησε ένα σεμινάριο θεατρικής γραφής όπου ήμουν εισηγητής και μου έδωσε να διαβάσω το έργο της, που βρήκα πρωτότυπο, σύγχρονο και εντυπωσιακό.

Τι σχέση αναπτύσσει το ηλεκτρόνιο με τον άνθρωπο στην παράστασή σας;

Σύμφωνα με τις τελευταίες ανακαλύψεις της Φυσικής και κυρίως μετά τα συμπεράσματα από το «Πείραμα της Διπλής Σχισμής» γνωρίζουμε ότι τα ηλεκτρόνια αλλάζουν όταν υπάρχει κάποιος να τα παρατηρεί. Τι συμβαίνει λοιπόν με τον άνθρωπο που αποτελείται από ηλεκτρόνια; Αλλάζει και αυτός όταν τον παρατηρούν; Και αυτή η αλλαγή συμβαίνει για κοινωνικούς και ψυχολογικούς λόγους ή όχι μόνο; Μπορούμε να καταλάβουμε όλες τις αλλαγές που συμβαίνουν σε εμάς ή στους άλλους; Ή υπάρχουν και αλλαγές που συμβαίνουν με τρόπο που ούτε καν μπορούμε να ξεχωρίσουμε; Σε αυτά τα ερωτήματα προσπαθεί να απαντήσει το έργο.

Το εικαστικό περιβάλλον με την video art, πώς συμπληρώνουν τη ματιά σας στην ιστορία;

Πήραμε το ρίσκο να φτιάξουμε μία περίπλοκη και ογκώδη κατασκευή που σχηματίζει μία σφαίρα στην οποία δρουν τα μέλη της οικογένειας. Πάνω στη σφαίρα αποτυπώνονται οπτικά οι αντιδράσεις που δημιουργούνται από τα μέλη της οικογένειας και από τους ανθρώπους που τους παρατηρούν, με προεξάρχοντα και υπαρκτό στην σκηνή τον Επιστήμονα που παρακολουθεί το πείραμα. Στο κομμάτι της εικόνας είχα την τύχη να συνεργαστώ με δύο εντυπωσιακούς καλλιτέχνες, που απαρτίζουν την Xsquare DesignLab, τον Χριστόφορο Κώνστα, που επιμελήθηκε το σκηνικό, και τον Χρήστο Μαγγανά, που έφτιαξε τα video. Το άλλο αποτέλεσμα έχει την αίσθηση ενός installation που αγκαλιάζει λειτουργικά το έργο.

Πόσο τελικά μεταβάλλει ο άνθρωπος τη συμπεριφορά του όταν τον παρατηρεί κάποιος;

Συνήθως λέμε πως ανάλογα με το πόσο ασφαλής ή ανασφαλής νιώθει ένας άνθρωπος επηρεάζεται λιγότερο ή περισσότερο από την παρατήρηση των άλλων. Θεωρώ όμως πως υπάρχει και κάτι πέρα από αυτό.

Σε μια εποχή που ο άνθρωπος μπαίνει μόνος του σ’ αυτή τη γυάλα παρατήρησης με τη συνεχή δημοσίευση στοιχείων της ιδιωτικότητάς του στα social media, η παράστασή σας το λαμβάνει υπ’όψιν αυτό το στοιχείο; Τι μηνύματα μπορεί να στέλνει;

Η οικογένεια που ζει σε έναν θόλο χωρίς τοίχους θα μπορούσε να αποτελεί μία μεταφορά για τις άπειρες φωτογραφίες, πληροφορίες και δεδομένα που μοιράζεται κανείς καθημερινά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τον ίδιο, την οικογένειά του και τους δικούς του ανθρώπους. Όμως όπως υπονοείται στην παράσταση, τα μέσα δεν είναι ούτε ουδέτεροι μεσολαβητές ούτε διαφανείς οθόνες που παρουσιάζουν την αλήθεια. Ο θόλος θολώνει, το τζάμι βρωμίζει, υπενθυμίζοντάς μας ότι πάντα θα μεσολαβεί. Υπάρχει φυσικά και η επικινδυνότητα. Αυτό είναι κι ένα από τα θέματα του έργου μου «Λάσσυ» που θα ξεκινήσει παραστάσεις τον Μάρτη σε σκηνοθεσία του Ιωάννη Μπακογιώργου στο Booze, με την Μίνα Λαμπροπούλου και Κώστα Κοράκη. Στη «Λάσσυ», με αφορμή μια απαγωγή, ερευνάται το πόσο απλόχερα μοιραζόμαστε πληροφορίες μας με το διαδίκτυο, τι καταγεγραμμένο υπάρχει εκεί έξω  για εμάς και για την προσωπική μας ζωή και για τη ζωή των δικών μας ανθρώπων σε κοινή θέα για τον καθένα.

Πόσο κοντά ή μακριά είναι τα στοιχεία της παρατήρησης του ανθρώπου με την κβαντομηχανική προσέγγιση της διαδικασίας;

Η κβαντομηχανική συνδέεται με τον κλονισμό της αυθεντικότητας, του υποτιθέμενου ελέγχου και του προκαθορισμού. Γνωρίζουμε τους νόμους που διέπουν την ύλη όταν δεν την παρατηρούμε; Είναι οι ίδιοι με αυτούς που ισχύουν όταν ελέγχουμε τα πράγματα; Τι συμβαίνει ερήμην μας; Οι εξελίξεις στις επιστήμες, και βεβαίως στη Φυσική, συνδέονται ουσιαστικά και με τις καλλιτεχνικές εξελίξεις. Ακόμα και μια παράσταση είναι ένα ενιαίο επαναλαμβανόμενο σύνολο ή ένα διαρκώς τροποποιούμενο ενεργειακό σύστημα που επηρεάζεται και από τους θεατές της; Νέα ερωτήματα πια καθορίζουν και τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε την ύλη, τον άνθρωπο και την τέχνη. Στο έργο της Ζέτης Φίτσιου η Φυσική χρησιμοποιείται στον βαθμό που προωθεί την πλοκή, τη δράση, τις συγκρούσεις και την εξέλιξη των χαρακτήρων του έργου, γιατί πρωτίστως μας ενδιαφέρει η ψυχαγωγία του θεατή.

Τελευταία Νέα