Τις μεγάλες αλλαγές που φέρνει στο διαδίκτυο και την ενημέρωση η ψήφιση της οδηγίας για τα πνευματικά δικαιώματα, αναλύει στα «ΝΕΑ» ο Κώστας Χρυσόγονος. Ο ευρωβουλευτής και συνταγματολόγος τονίζει:
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δέχτηκε με ψήφους 348 υπέρ, έναντι 274 κατά και 36 αποχών την πρόταση Οδηγίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία αγορά. Σκοπός είναι η εναρμόνιση του νομικού πλαισίου που διέπει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στο ψηφιακό περιβάλλον, ώστε να περιοριστούν οι αποκλίσεις μεταξύ των εθνικών καθεστώτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Ενας ακόμη στόχος είναι η ευρύτερη πρόσβαση στο Διαδίκτυο από χρήστες σε ολόκληρη την ΕΕ, αλλά και η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ενωσης και η διασφάλιση ικανοποιητικής αποζημίωσης για τους εκδότες, τους συγγραφείς και γενικότερα τους καλλιτέχνες από διαδικτυακές πλατφόρμες.
Η εν λόγω πρόταση Οδηγίας υπήρξε μία από τις πιο αμφιλεγόμενες στο Ευρωκοινοβούλιο κατά τη διάρκεια αυτής της θητείας. Τα κύρια σημεία αντιπαράθεσης είναι το άρθρο 15 (μέχρι πρότινος άρθρο 11) που αφορά την προστασία των εκδόσεων Τύπου σχετικά με επιγραμμικές χρήσεις και το άρθρο 17 (μέχρι πρότινος άρθρο 13) περί της χρήσης προστατευόμενου περιεχομένου από παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών ανταλλαγής περιεχομένου.
Αρθρο 15
Το άρθρο 15 επιχειρεί να επιβάλει σε ιστοσελίδες και πλατφόρμες διαμοιρασμού ειδήσεων να πληρώνουν τους εκδότες για τη χρήση αποσπασμάτων των άρθρων τους. Η ισχύς αυτού του δικαιώματος έχει οριστεί στα δύο χρόνια. Οι πλατφόρμες δεν θα πληρώνουν τους εκδότες μόνο εφόσον μοιράζουν απλές υπερσυνδέσεις (hyperlinks) που συνοδεύονται από μεμονωμένες λέξεις. Τυχόν αμφισβητήσεις που θα προκύψουν στις ανωτέρω έννοιες και χρήσεις θα υπόκεινται στην ερμηνεία των δικαστηρίων. Παρά τις ασάφειές του, το άρθρο 15 αποτελεί ένα αρχικό θετικό βήμα για τη διασφάλιση πληρωμής του πνευματικού έργου των δημιουργών που φιλοξενείται σε ιστοσελίδες και πλατφόρμες ειδήσεων.
Αρθρο 17
Περαιτέρω το άρθρο 17 ορίζει ότι οι πάροχοι πλατφορμών διαμοιρασμού περιεχομένου (π.χ. Facebook, Instagram, YouTube, Τwitter κ.ά.) θα πρέπει να συνεργάζονται με τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων με καλή πίστη, ώστε να διασφαλίζουν ότι δεν θα είναι διαθέσιμα μη εγκεκριμένα προστατευμένα έργα, μέσω των υπηρεσιών τους. Αυτό συνεπάγεται τελικά ότι όλες οι ανωτέρω πλατφόρμες, το περιεχόμενο των οποίων προέρχεται από τους χρήστες τους, θα είναι υπεύθυνες για τη διαγραφή περιεχομένου εάν αυτό παραβιάζει τα πνευματικά δικαιώματα. Προκειμένου όμως να επιτευχθεί αυτό, οι εν λόγω πλατφόρμες θα πρέπει να αναπτύξουν και να χρησιμοποιούν συστηματικά τεχνολογία ειδικών φίλτρων που θα είναι ικανά να εντοπίζουν περιεχόμενο που τυχόν παραβιάζει τα πνευματικά δικαιώματα δημιουργών. Από αυτή την υποχρέωση εξαιρούνται ιστότοποι που λειτουργούν για λιγότερο από τρία χρόνια, έχουν ετήσιο τζίρο κάτω των 10.000.000 ευρώ και λιγότερους από 5 εκατομμύρια μοναδικούς μηνιαίους επισκέπτες.
Εκφράζονται ανησυχίες ότι μόνο οικονομικά ισχυρές πλατφόρμες θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στην εγκατάσταση των δαπανηρών αυτών φίλτρων. Οι ανησυχίες αυτές ωστόσο αμβλύνονται τόσο από τις προαναφερόμενες εξαιρέσεις στην εφαρμογή της υποχρέωσης εγκατάστασης φίλτρων, όσο και από το γεγονός ότι το άρθρο 17 προβλέπει πως η εφαρμογή τέτοιων μέτρων πρέπει να γίνεται με βάση την αρχή της αναλογικότητας, ώστε να επιτυγχάνεται ισορροπία μεταξύ των θεμελιωδών δικαιωμάτων των χρηστών και των κατόχων δικαιωμάτων, σύμφωνα με το άρθρο 17 της Οδηγίας 2000/31/ΕΚ για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Παράλληλα, το άρθρο 17 παρ. 8 ορίζει ότι η εφαρμογή του δεν οδηγεί σε γενική υποχρέωση παρακολούθησης, ενώ τίθεται σε εφαρμογή αποτελεσματικός και ταχύς μηχανισμός υποβολής καταγγελιών και επανόρθωσης, ο οποίος είναι διαθέσιμος στους χρήστες της υπηρεσίας σε περίπτωση διαφορών σχετικά με την απενεργοποίηση της πρόσβασης ή την αφαίρεση έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας που έχουν αναφορτωθεί από αυτούς (άρθρο 17 παρ. 9).
Εχω την εντύπωση ότι η Οδηγία αυτή, με την τελική μορφή την οποία έχει πάρει ύστερα από δύο χρόνια εντατικών διαπραγματεύσεων, αποτυπώνει μια δίκαιη ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη προστασίας αφενός των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών και αφετέρου της ελευθερίας της πληροφόρησης μέσω του Διαδικτύου. Σε κάθε περίπτωση βέβαια, ο ενωσιακός νομοθέτης (Ευρωκοινοβούλιο και Συμβούλιο) μπορεί να επανέλθει στο μέλλον στο ζήτημα και να διορθώσει τις τυχόν αδυναμίες ή ανεπιθύμητες παρενέργειες, που θα μπορούσαν να εμφανιστούν στην πράξη κατά την εφαρμογή της παραπάνω Οδηγίας.
