H παράσταση «Ένας ανεπαίσθητος πόνος» του Χάρολντ Πίντερ ανεβαίνει κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Θέατρο Μπιπ (Αγίου Μελετίου 25 και Κυκλάδων, Κυψέλη, τηλ. 2130344074, είσοδος 5-12 ευρώ) σε σκηνοθεσία Χριστίνας Χριστοφή.

Η ιστορία αφορά ένα ζευγάρι Άγγλων, μετά την πρώτη νιότη, τον Έντουαρντ και την Φλώρα που απολαμβάνουν το τσάι τους στη βεράντα. Είναι καλοκαίρι, η μεγαλύτερη μέρα του χρόνου, ο καιρός είναι υπέροχος και ο κήπος ανθισμένος. Τα πράγματα είναι, κατά πάσα πιθανότητα, όπως φαίνονται, αν και δεν χρειάζεται να είναι έτσι. Μια συνάντηση φέρνει τα πάνω κάτω στο κατά τα άλλα φιλήσυχο ζευγάρι, ή καλύτερα, τα μέσα έξω.

To έργο «Ένας ανεπαίσθητος πόνος» (πρωτότυπος τίτλος: A slight ache) γράφτηκε το 1958 από τον Χάρολντ Πίντερ και αρχικά προοριζόταν για το ραδιόφωνο. Στη συνέχεια όμως ανέβηκε επιτυχημένα και στη σκηνή ενώ ακόμα ζούσε ο συγγραφέας. Ο ραδιοφωνικός «χαρακτήρας» του έργου συνεχίζει παρ’ όλα αυτά να υφίσταται.

Υπαινιγμοί, φλέγμα, χιούμορ, ανατροπές… ο Πίντερ για άλλη μια φορά εστιάζει, ή βάζει στο στόχαστρο, τη σχέση ενός παντρεμένου ζευγαριού. Μια συνάντηση γίνεται η αφορμή για να αποκαλυφθούν οι επιθυμίες και οι φόβοι που μέχρι εκείνη τη στιγμή βρίσκονται στα λόγια που δεν λέγονται. Μερικές φορές εξάλλου, η επιθυμία και ο φόβος είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Παίζουν οι ηθοποιοί Δημοσθένης Φίλιππας, Μαρία Μπρανίδου και Κωσταντής Μιζάρας.

Η σκηνοθέτρια της παράστασης μιλάει στα «Νέα» για την ιδέα της πίσω από το ανέβασμα, τον Πίντερ και τα ζευγάρια.

Πώς προέκυψε η ιδέα για την παράσταση;

Ο Πίντερ είναι ένας συγγραφέας που θαυμάζω. Όταν ήρθε στα χέρια μου αυτό το έργο με κέντρισε ο τίτλος του και η δομή του, μια δομή που αρχικά φαίνεται απλή αλλά η ύφανσή της είναι σύνθετη και προκαλεί τον θεατή. Είναι από τα πρώτα έργα του Πίντερ  και αρχικά το έργο γράφτηκε για το ραδιόφωνο και ανήκει στις “κωμωδίες της απειλής” του συγγραφέα. Εμείς προσπαθήσαμε να αναδείξουμε και την κωμωδία και την απειλή.

Το έργο έχει πρωταγωνιστές ένα ζευγάρι στη μέση ηλικία και ένα μυστηριώδη επισκέπτη. Ο λόγος υφαίνει ένα “παιχνίδι” κρυφτού και αποκάλυψης, συνειδητού και ασυνείδητου, φανερού και κρυμμένου.  Στην παράσταση του έργου επέλεξα να χωρίσω τη σκηνή του θεάτρου ΜΠΙΠ σε δύο μέρη στο “πίσω” και στο “μπροστά” ώστε να δώσω και σκηνικά την κρυφή και φανερή διάσταση των χαρακτήρων.

Συμφωνείτε κι εσείς με τον Πίντερ που ισχυρίζεται πως η γυναίκα συχνά πετυχαίνει εκεί που ο άνδρας αποτυγχάνει;

Ναι συμφωνώ. Η γυναίκα είναι “εξοπλισμένη” καλύτερα για την επιβίωση. Σε αυτό το έργο η πρωταγωνίστρια λέγεται Φλώρα και το ζευγάρι αρχικά δείχνει να απολαμβάνει έναν ανθισμένο κήπο… Η γυναίκα ανθίζει, η γυναίκα συνεχίζει ακολουθώντας ένα σκληρό και άδικο, ίσως, δρόμο για τον σύντροφό της. Η φύση όμως δεν είναι δίκαιη. Η φύση γνωρίζει μόνο τη ζωή και το θάνατο.

Ποια στοιχεία αναδεικνύει η παράσταση για την πραγματική εικόνα των ζευγαριών;

Κάθε ζευγάρι έχει τη δική του “πραγματική” εικόνα. Ίσως αυτή η εικόνα είναι αυτή που βγαίνει προς τα έξω και σίγουρα σχετίζεται με τους λόγους που έφεραν δύο ανθρώπους κοντά. Ίσως ένας λόγος είναι η ασφάλεια και η ανάγκη να ενσωματωθείς και να γίνεις αποδεκτός σε έναν κοινωνικό ιστό που τον “ανύπαντρο” τον αντιμετωπίζει λίγο σαν “΄περίεργο”, ή θα μπορούσε να είναι ο φόβος της μοναξιάς, ή μια ανάγκη να αντικαταστήσεις τη μαμά σου ή τον μπαμπά σου, ή.. ή… Πολλές οι ψυχικές διαδικασίες που οδηγούν έναν άνθρωπο στις επιλογές του. Σε αυτό το έργο βλέπουμε ένα ζευγάρι που δεν έχει επικοινωνία, βλέπουμε δύο ανθρώπους εγκλωβισμένους τελικά σε μια κατάσταση όπου η φράση “Μόνο ο θάνατος θα μας χωρίσει” ακούγεται τρομακτική και καθόλου ρομαντική.

Ο φόβος και η επιθυμία μέσα στο γάμο πώς καταλήγουν να είναι όψεις του ίδιου νομίσματος;

Ίσως ναι. Ο φόβος σε συρρικνώνει, σε μαζεύει σε μια θέση άμυνας. Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν καν ότι βρίσκονται σε θέση άμυνας. Γίνονται αγενείς και επιθετικοί χωρίς λόγο. Βρίσκονται σε άμυνα και δεν το ξέρουν. Ο φόβος της κενότητας της ύπαρξής μας βρίσκεται πάντα εδώ και όσο εθελοτυφλούμε, τόσο πιο πολύ μεγαλώνει μέσα μας και μας κυριεύει. Η επιθυμία από την άλλη, σε κάνει να απλώνεσαι στο χώρο, σε διευρύνει, σου δίνει νόημα να προσπαθήσεις για κάτι. Το “θέλω” είναι πολύ ισχυρό γιατί είναι και το εγώ πολύ ισχυρό. Το θέλω λοιπόν για τον άνθρωπο που έχει οχυρωθεί στο εγώ του, λίγο πολύ για όλους μας δηλαδή, είναι τελικά η όρεξη, το κίνητρο για ζωή, ενώ ο φόβος είναι οι αλυσίδες που σε κρατούν ακίνητο. Όλα αυτά τώρα συμβαίνουν στον καθένα, ακόμα και αν δεν τα “βλέπει” όπως ο Έντουαρντ, ο ήρωας του Πίντερ. Πώς θα μπορούσε λοιπόν να υπάρχει επικοινωνία μεταξύ δύο ανθρώπων όταν ο καθένας δεν έχει ιδέα για τον εαυτό του; Ο γάμος είναι μια συνθήκη που αναμοχλεύει τα πάθη και τα καταπιεσμένα συναισθήματα σε ανθρώπους που καλούνται να ζουν μαζί και να μοιράζονται ενώ δεν γνωρίζουν και δεν αποδέχονται καν τον εαυτό τους. Σε κάποιες περιπτώσεις οι γάμοι εξελίσσονται σε καλές συνεργασίες, σε άλλες περιπτώσεις σε εξαρτητικές σχέσεις και κάποιες φορές οι σχέσεις αυτές ωθούν και σε ακραίες συμπεριφορές.  Δεν είναι τυχαίο που τόσα εγκλήματα γίνονται μέσα στα πλαίσια του γάμου και της οικογένειας.

Ο φλεγματικός λόγος του Πίντερ, τι διάσταση αποκτά μέσα στην παράσταση;

Το αγγλικό φλέγμα είναι πολύ δύσκολο να αποτυπωθεί στη γλώσσα μας. Ο κάθε λαός έχει μια διαφορετική κουλτούρα στη γλώσσα και γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία μια μετάφραση. Ο Πίντερ είναι ένας ιδιαίτερα ευφυής συγγραφέας με το χιούμορ και τον σαρκασμό να κρύβεται ακόμα και εκεί που δεν το περιμένεις. Κάποιος που δεν είναι εξοικειωμένος με το Αγγλικό χιούμορ μπορεί να του φανεί περίεργο ή να μην του φανεί καν αστείο. Για παράδειγμα θα μοιραστώ μαζί σας δύο φράσεις του έργου από τον τελευταίο μονόλογο του Έντουαρντ: “Όχι, δεν έχω κάποιο πρόβλημα με την όρασή μου. Ακόμα και το χειμώνα κυκλοφορώ μόνο με τη βερμούδα μου. Όχι, όχι δεν είναι κάποιο θέμα ανεπάρκειας της όρασής μου.” Η ειρωνεία είναι σαφής σε αυτές τις φράσεις, όπως είναι σαφής και στον τίτλο του έργου: “Ένας ανεπαίσθητος πόνος”, ο πόνος είναι πολύ βαθύς τελικά… Μέσα από τον λόγο ο Πίντερ κρύβει και αποκαλύπτει, μέσα από το λόγο δημιουργεί μάσκες και μετά τις βγάζει.

Είναι μια παράσταση επίκαιρη και γιατί;

Οι καταπιεσμένες επιθυμίες, ο φόβος των γηρατειών, η απώλεια της νεανικότητας και της δύναμής μας, μια σχέση που δεν έχει ουσιαστική επικοινωνία… Όλα αυτά είναι διαχρονικά, άρα και επίκαιρα.

Τελευταία Νέα