Το εκλογικό στοίχημα του Ζάεφ και ο κίνδυνος να καταρρεύσει η συμφωνία των Πρεσπών

Πριν από λίγες ημέρες ο Ζόραν Ζάεφ βρέθηκε σε μια προεκλογική συγκέντρωση σε προάστιο των Σκοπίων στο πλαίσιο της υποστήριξης της υποψηφιότητας του Στέβο Πεντάροφσκι εν όψει του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών στη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας στις 5 Μαΐου. Με νωπό ακόμη το, μάλλον κακό, αποτέλεσμα για τον υποψήφιο του κυβερνητικού συνασπισμού στον πρώτο γύρο της Κυριακής 21 Απριλίου, ο κ. Ζάεφ προσπαθούσε να πείσει το ακροατήριο για την ανάγκη υπερψήφισης του κ. Πεντάροφσκι.

Κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης, ένας εκ των παρισταμένων πήγε σε διπλανό σουπερμάρκετ και αγόρασε μία σκούπα, την οποία, επιστρέφοντας, έδωσε στον πρωθυπουργό. Το μήνυμα ήταν σαφές: «Καθάρισε τη χώρα, καθάρισε το κόμμα σου».

Κρίσιμο το αποτέλεσμα για την κυβέρνηση

Η έκβαση του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών στη Βόρεια Μακεδονία, λίγο καιρό μετά την οριστικοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών για το ζήτημα της ονομασίας, απογοήτευσε σφόδρα το κυβερνητικό στρατόπεδο. Ο Στέβο Πεντάροφσκι, ο κοινός υποψήφιος του σοσιαλδημοκρατικού SDSM του κ. Ζάεφ και του αλβανικού κόμματος DUI του Αλί Αχμέτι, ήλθε μεν πρώτος αλλά πραγματικά «καταϊδρωμένος».

Ελαβε 323.714 ψήφους και ποσοστό 42,84%, αλλά σε απόσταση αναπνοής βρίσκεται η υποψήφια του αντιπολιτευόμενου VMRO-DPMNE Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα-Ντάφκοβα. Η καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου «Κύριλλος και Μεθόδιος» των Σκοπίων έλαβε 319.225 ψήφους και ποσοστό 42,24%. Πρόκειται για μια διαφορά μικρότερη των 4.500 ψήφων, η οποία, σε συνδυασμό με το πολύ χαμηλό ποσοστό συμμετοχής (το οποίο μετά βίας ξεπέρασε το όριο του 40%, φθάνοντας στο 41,82%), μετατρέπει τον δεύτερο γύρο σε μια σκληρή μάχη ανοιχτή σε κάθε αποτέλεσμα!

Δεν χρειάζεται να έχει κάποιος μαντικές ικανότητες για να αντιληφθεί τους κινδύνους που εγκυμονεί μια πιθανή αποτυχία της κυβέρνησης να εκλέξει τον κ. Πεντάροφσκι ως διάδοχο του Γκιόργκι Ιβάνοφ. Μια ακύρωση των εκλογών λόγω χαμηλής συμμετοχής κάτω του ορίου του 40% θα σήμαινε αβεβαιότητα σε μια στιγμή πολύ κρίσιμη, όταν τα Σκόπια αγωνιούν για το αν θα λάβουν – και πότε – ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ηδη οι ενδείξεις δεν είναι ενθαρρυντικές και πολλοί αναλυτές και κοινοτικοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι το ορόσημο του προσεχούς Ιουνίου κινδυνεύει να χαθεί, καθώς παράλληλα εκφράζονται αιτιάσεις και για τη μεταρρυθμιστική δυναμική της κυβέρνησης Ζάεφ. Και φυσικά, μια πιθανή επικράτηση-έκπληξη της κυρίας Σιλιάνοφσκα θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τόσο την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών όσο και τις διακοινοτικές σχέσεις Σλαβομακεδόνων και Αλβανών εντός της χώρας.

Ο Ζάεφ δεν έχει να επιδείξει κάποια επιτυχία

Σύμφωνα με τον Ιωάννη Αρμακόλα, επίκουρο καθηγητή στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, οι λόγοι για το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου είναι τρεις. «Κατ’ αρχάς υπάρχει μια αυξανόμενη δυσαρέσκεια πολλών ψηφοφόρων του SDSM και γενικότερα των στρωμάτων που στράφηκαν ενάντια στην κυβέρνηση Γκρούεφσκι.

Η κυβέρνηση Ζάεφ κλείνει σύντομα δύο χρόνια στην εξουσία και δεν έχει να επιδείξει κάποια σημαντική επιτυχία στο εσωτερικό ή κάποια αξιοσημείωτη πρόοδο στις μεταρρυθμίσεις» εξηγεί. Οπως σημειώνει, «η προτεραιότητα στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και ιδιαίτερα στη Συμφωνία των Πρεσπών δεν αντισταθμίζει την εντεινόμενη απογοήτευση για την αδυναμία της κυβέρνησης να πραγματοποιήσει ουσιαστικά βήματα αλλαγών στο εσωτερικό. Οι συμβιβασμοί στα ζητήματα κράτους δικαίου, με σκοπό την εξασφάλιση των συνταγματικών αλλαγών που προέβλεπε η συμφωνία με την Ελλάδα, λειτούργησε απονομιμοποιητικά σε σχέση με το «νέο» που υποτίθεται ότι ευαγγελίζεται η κυβέρνηση Ζάεφ».

Αναμφίβολα, ένας από τους παράγοντες που θα κρίνουν πολλά είναι η προσέλευση των Αλβανών στις κάλπες. Ο κ. Αχμέτι και το κόμμα του κινούνται σε μια επικίνδυνη ισορροπία, καθώς έπειτα από πολλά χρόνια συμμετοχής στη διακυβέρνηση της χώρας, πρώτα με τον Νίκολα Γκρούεφσκι και τώρα με τον Ζόραν Ζάεφ, θεωρούνται από αρκετούς ακόμα και εντός της αλβανικής κοινότητας βασικό μέρος των προβλημάτων (ιδιαίτερα της διαφθοράς) που αντιμετωπίζει η χώρα.

Η ρευστότητα στο αλβανικό πολιτικό σκηνικό της Βόρειας Μακεδονίας δεν μπορεί να υποτιμηθεί. «Οι αλβανοί ψηφοφόροι απείχαν σε μεγαλύτερα ποσοστά από τους υπόλοιπους ψηφοφόρους, ενώ είναι γνωστό ότι οι αλβανικές περιοχές υποφέρουν από μεγάλα ποσοστά μετανάστευσης» υπογραμμίζει ο κ. Αρμακόλας. Επιπλέον, πηγές από τα Σκόπια τονίζουν ότι το πρόβλημα των εκλογικών καταλόγων, με τον αριθμό των ψηφοφόρων να είναι ουσιαστικά τεχνητός λόγω της μετανάστευσης, υπάρχει και εξαιτίας της εμμονής του DUI να μην αποδέχεται καμία απογραφή ύστερα από εκείνη του 2001, διότι τότε θα φανεί ο μειωμένος αριθμός αλβανών ψηφοφόρων.

Ανησυχία και για την υψηλή αποχή

Μετά την έκβαση του πρώτου γύρου, όλοι είναι επιφυλακτικοί στις προβλέψεις τους. Η μεγάλη ανησυχία επικεντρώνεται στο ενδεχόμενο υψηλότερης αποχής, που θα μπορούσε να εμφανιστεί αν οι αλβανοί ψηφοφόροι επιμείνουν να απέχουν από τις κάλπες. Αν το ποσοστό συμμετοχής του 40% δεν επιτευχθεί, τότε η κατάσταση περιπλέκεται καθώς οι εκλογές θα πρέπει να επαναληφθούν εντός 40 ημερών. Το ενδεχόμενο ανάληψης προσωρινών καθηκόντων από τον πρόεδρο της Βουλής, στην παρούσα περίπτωση από τον Αλβανό Ταλάτ Τζαφέρι, προβλέπεται από το Σύνταγμα αλλά όχι για περιπτώσεις όπως η εκπλήρωση του κριτηρίου της συμμετοχής.

Παράλληλα, ούτε οι ψηφοφόροι του SDSM φάνηκαν να προσέρχονται με ιδιαίτερο ζήλο στις κάλπες στον πρώτο γύρο και ορισμένες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι στις 5 Μαΐου ο αριθμός τους θα αυξηθεί για να στηρίξει τον κ. Πεντάροφσκι. Ο κ. Αρμακόλας σημειώνει ότι ο κ. Πεντάροφσκι λογικά δεν θα έχει πρόβλημα να λάβει την πρώτη θέση, καθώς η κυρία Σιλιάνοφσκα (σ.σ.: σημειωτέον ότι η υποψήφια του VMRO – DPMNE έκανε μία μάλλον μετριοπαθή και επιτυχημένη εκστρατεία) δεν θα μπορέσει να προσελκύσει μεγάλο κομμάτι της αλβανικής ψήφου.

Το μείζον ζήτημα παραμένει όμως η κινητοποίηση των Αλβανών, καθώς δεν θα υπάρχει υποψήφιος προερχόμενος από αυτούς στον δεύτερο γύρο. «Θα χρειαστεί το DUI να υπερβάλει εαυτόν για να κινητοποιήσει τον εκλογικό του μηχανισμό και να πείσει δυσαρεστημένους αλβανούς ψηφοφόρους και είναι ζητούμενο πόσο επιτυχημένα μπορεί να το κάνει» τονίζει ο κ. Αρμακόλας.