Απρίλιος του 2010. Το σκηνικό ήταν γραφικό και ηλιόλουστο. Ο Γιώργος Παπανδρέου φορούσε μοβ γραβάτα. «Είναι ανάγκη εθνική και επιτακτική να ζητήσουμε και επισήμως από τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση ενεργοποίηση του Μηχανισμού Στήριξης που από κοινού δημιουργήσαμε» – η φράση του άλλαξε για πάντα τη ζωή των ελλήνων πολιτών. Από εκείνη τη στιγμή το Καστελλόριζο σταμάτησε να είναι μια απλή, ακριτική κουκκίδα πάνω στον χάρτη. Εγινε σημείο τομής, έγινε σύμβολο. Ηταν το φόντο της μεγαλύτερης ελληνικής περιπέτειας του 21ου αιώνα.
Ο πρώην πρωθυπουργός το επέλεξε ως ακρωτήρι ελπίδας, μια πηγή δύναμης στη δύσκολη πορεία της Ελλάδας – και ως μια υπενθύμιση πως ένα μικρό νησί ή μια μικρή χώρα, ακόμα κι όταν όλα είναι εναντίον της, μπορεί να τα καταφέρει. Για το ΠΑΣΟΚ, όμως, το Καστελλόριζο ήταν η αρχή του Γολγοθά. Ταυτίστηκε με τη λήψη των πακέτων λιτότητας και συνέδεσε το όνομά του με τη σοσιαλιστική διακυβέρνηση τα πρώτα χρόνια της κρίσης.
Για τη ΝΔ του 2012, το Καστελλόριζο ήταν το παράδειγμα προς αποφυγή, η πολιτική που δεν έπρεπε να ακολουθήσουν αν ήθελαν να κερδίσουν την εξουσία. Πολύ γρήγορα, όμως, έγινε αναγκαίο κακό, καθώς διαπίστωσαν πως δεν μπορούσαν να ξεμπλέξουν τόσο εύκολα από τον ESM. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη, το Καστελλόριζο αποτέλεσε από την αρχή το κυρίαρχο σύμβολο στον αντιμνημονιακό αγώνα των στελεχών του. «Οχι άλλα Καστελλόριζα» έλεγαν – και συνέχιζαν να το λένε για έξι μήνες μετά τον σχηματισμό κυβέρνησης. Το Καστελλόριζο εξαφανίστηκε στο τέλος του 2015 όταν η συριζαϊκή κοινοβουλευτική πλειοψηφία ψήφισε το πιο σκληρό Μνημόνιο που υπογράφηκε για την Ελλάδα.
Τι έμενε, λοιπόν, στον Αλέξη Τσίπρα; Να απομυθοποιήσει τον τόπο από όπου ξεκίνησαν όλα. Οκτώ χρόνια μετά το διάγγελμα Παπανδρέου, ο Πρωθυπουργός επισκέφθηκε κι αυτός το Καστελλόριζο. Αυτή τη φορά, για να εγκαινιάσει μια μονάδα αφαλάτωσης. Το ταξίδι στην Ιθάκη, από όπου εξήγγειλε πως η χώρα «βγαίνει από τα Μνημόνια», ήρθε λίγους μήνες μετά, με τον Τσίπρα να επιλέγει ένα νησί στην άλλη άκρη της Ελλάδας με σκοπό να μιλήσει για το τέλος της λιτότητας. Καστελλόριζο – Ιθάκη, οκτώ χρόνια δρόμος.
Εθνικά
Τίποτα, βέβαια, δεν είχε τελειώσει – ούτε οι συμβολισμοί για το Καστελλόριζο, που αποτελεί μήλον της Εριδος όχι μόνο για τα πολιτικά κόμματα, αλλά και για τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέλεξε να ξεκινήσει από εκεί την προεκλογική περιοδεία του ως μήνυμα προς τους γείτονες. Σύμφωνα με τον ίδιο τον Μητσοτάκη, η παρουσία του εκεί «δηλώνει την ενότητα του έθνους μας που αποτελεί ασπίδα για την ασφάλεια της πατρίδας». Καθόλου τυχαία, η απάντηση ήρθε από το κόμμα του Παπανδρέου: «Χρειάστηκαν 10 χρόνια για να καταλάβει η ΝΔ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης τη σημασία του Καστελλόριζου και γιατί κάποιος θα το επέλεγε για να απευθυνθεί από εκεί στη διεθνή κοινότητα, σηματοδοτώντας όσα ανακάλυψε εσχάτως η ΝΔ». Μερικά πράγματα δεν ξεχνιούνται ποτέ.
Και όσο τα κόμματα ασχολούνται με ερμηνείες, στο Καστελλόριζο ασχολούνται με άλλα πράγματα: το Πολυδύναμο Ιατρείο του νησιού δεν επαρκεί για τις ανάγκες του πληθυσμού και οι ασθενείς ενίοτε αναγκάζονται, αντί να μεταβαίνουν στη Ρόδο, να προστρέχουν στην πιο κοντινή Τουρκία. Θυμίζοντας πως τα πρακτικά προβλήματα είναι τα ίδια, όποιον συμβολισμό κι αν διαλέξει κανείς.
