Οι τελευταίοι πανηγυριστές επέστρεψαν προχθές στα σπίτια τους την ώρα που έβγαινε ο ήλιος. Από την Μπεσίκτας έως το Καντίκιοϊ, και στις δύο πλευρές της Κωνσταντινούπολης, την ευρωπαϊκή και την ασιατική, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι γιόρτασαν τη νίκη του Εκρέμ Ιμάμογλου, του υποψήφιου του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), που (επαν)εξελέγη δήμαρχος με ποσοστό 54,21% και διαφορά 806.000 ψήφων από τον αντίπαλό του, τον υποψήφιο του κυβερνώντος AKP και πρώην πρωθυπουργό Μπιναλί Γιλντιρίμ – έναντι μόλις 13.729 στις ακυρωθείσες εκλογές της 31ης Μαρτίου.

Ο τούρκος δημοσιογράφος και συγγραφέας Καντρί Γκιουρσέλ έκανε λόγο για έναν «πολιτικό σεισμό». Την ίδια ώρα, η γαλλική «Le Monde» μιλούσε στο κύριο άρθρο της για μία νίκη «γεμάτη απειλές για το πολιτικό μέλλον του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το κόμμα του οποίου κυριαρχεί αδιαφιλονίκητα στην Τουρκία από τον Νοέμβριο του 2002». Η επόμενη μέρα βρήκε πολλούς υποστηρικτές του Ιμάμογλου ζαλισμένους από τη νίκη και τους πανηγυρισμούς – και τους αναλυτές να επιχειρούν αφενός να συνοψίσουν τους λόγους αυτής της βαριάς ήττας του Ερντογάν, αφετέρου να προβλέψουν τις συνέπειές της, σε μία περίοδο έντασης τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με την ΕΕ.

 

Η παραπαίουσα οικονομία

Αρκετοί από τους παράγοντες που οδήγησαν τον Ιμάμογλου στον δημαρχιακό θώκο της πλουσιότερης και πολυπληθέστερης πόλης της Τουρκίας είχαν επενεργήσει και στο εκλογικό αποτέλεσμα της 31ης Μαρτίου. Η παραπαίουσα οικονομία της Τουρκίας, με τη λίρα να έχει χάσει από το 2018 το 40% της αξίας της έναντι του δολαρίου και τις τιμές βασικών αγαθών να σημειώνουν ραγδαία αύξηση έπαιξαν ρόλο και στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις.

Το αίσθημα της αδικίας

Αυτή τη φορά, πολλοί ψηφοφόροι είπαν πως εξοργίστηκαν με την ακύρωση των εκλογών του Μαρτίου, κατόπιν πιέσεων του Ερντογάν στο Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο, καθώς τη θεώρησαν ως μία κυνική χειραγώγηση της τουρκικής δημοκρατίας. «Αλλαξα την ψήφο μου γιατί πιστεύω ότι έγινε μία αδικία», δήλωσε χαρακτηριστικά η 32χρονη Καντέρ Εσεν ψηφίζοντας στη Φατίχ, ένα παραδοσιακό προπύργιο του AKP στην Κωνσταντινούπολη. Στις εκλογές της 31ης Μαρτίου, ο Ιμάμογλου είχε επικρατήσει στις 15 από τις 39 συνοικίες της πόλης. Αυτή τη φορά, κυριάρχησε σε 28. «Η μαζική νίκη του Ιμάμογλου είναι ένα μάθημα δημοκρατίας: οι άνθρωποι θέλουν τα δικαιώματά τους να γίνονται σεβαστά», υπογράμμισε σε μήνυμά του στο Τwitter ο Μαρκ Πιερίνι, αναλυτής στο Carnegie Europe και πρώην πρεσβευτής της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην Αγκυρα.

Το προφίλ του Ιμάμογλου

Σημαντικό ρόλο έπαιξε αναμφισβήτητα και το προφίλ του Ιμάμογλου, οι ήπιοι τόνοι του αλλά και η συμφιλιωτική, υπερκομματική ρητορική που διατήρησε (μαζί με τις δεσμεύσεις οικονομικής στήριξης των ασθενέστερων) τη στιγμή που ο Ερντογάν και το AKP επέμειναν στην πόλωση και τους εμφυλιοπολεμικούς τόνους σε μία προεκλογική εκστρατεία μάλλον αδέξια και αλλοπρόσαλλη, με τον Γιλντιρίμ να δείχνει σαν να είχε συρθεί στη μάχη και τον ίδιο τον Ερντογάν άλλοτε να φωνασκεί ασταμάτητα και άλλοτε να εξαφανίζεται. Τεχνάσματα της τελευταίας στιγμής έπεσαν στο κενό. Οπως σημείωσε στη (φιλοκυβερνητική) «Χουριέτ» ο αρθρογράφος Σερκάν Ντεμιρτάς, η επιστολή την οποία έστειλε λίγο πριν από τις εκλογές ο φυλακισμένος ηγέτης του PKK Αμπντουλάχ Οτσαλάν, καλώντας τους κούρδους ψηφοφόρους να παραμείνουν ουδέτεροι, δεν πέτυχε τον σκοπό της: αντίθετα, προκάλεσε περαιτέρω απώλειες σε εθνικιστικές ψήφους ενώ ταυτόχρονα συσπείρωσε τα μέλη του φιλοκουρδικού HDP να συνταχθούν με τον Ιμάμογλου.

Η ευρεία συμμαχία κατά του AKP

Με την ανοιχτή, χωρίς αποκλεισμούς καμπάνια του, την επιπλέον συμπάθεια που του χάρισε η αίσθηση ότι είχε αδικηθεί, και με φόντο τις ολοένα και πιο αυταρχικές πρακτικές του Ερντογάν, ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης κατάφερε να οικοδομήσει εναντίον του AKP μία ευρεία συμμαχία που το κόμμα του από μόνο του δεν θα είχε επιτύχει. Απευθυνόμενος αργά τη νύχτα της Κυριακής στους οπαδούς του, υποσχόμενος «το τέλος των υπερβολών και της αλαζονίας», φρόντισε να ευχαριστήσει τους 10 εκατομμύρια κατοίκους της Κωνσταντινούπολης που προσήλθαν στις κάλπες, με μία ιδιαίτερη μνεία για «τους Κούρδους, τους Αρμένιους, τους Ασσύριους, τους Εβραίους, τους νέους, τις γυναίκες»…

Η απώλεια της ηθικής υπεροχής

Αν θέλαμε να στρογγυλέψουμε τους λόγους της ήττας του τούρκου προέδρου, τον πέμπτο τον έγραψε στο Τwitter ένας βουλευτής του ίδιου του AKP, o Μουσταφά Γενέρογλου: το κόμμα «έχασε την Ιστανμπούλ διότι χάσαμε την ηθική υπεροχή μας. Μόνο με ειλικρινή αυτοκριτική μπορούμε να αρχίσουμε ξανά να ελπίζουμε», σημείωσε προσθέτοντας πως το AKP «πρέπει να επικεντρωθεί στα όνειρα των νέων ανθρώπων, τον ορθολογισμό, το κράτος δικαίου».

Για πρώτη φορά μετά το 2002, αυτή η «άλλη Τουρκία» που λέει όχι στον Ερντογάν και εκπροσωπεί περίπου το ήμισυ του εκλογικού σώματος, βρήκε ένα χαρισματικό πρόσωπο γύρω από το οποίο να συσπειρωθεί. Παρά την καταστολή που ακολούθησε το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, με 55.000 συλλήψεις και 150.000 απολύσεις δημόσιων λειτουργών, η τουρκική κοινωνία των πολιτών αντιστάθηκε. Οπως επισημαίνει βέβαια στους «Financial Times» ο Ντέιβιντ Γκάρνερ, κανείς δεν πρέπει να βιαστεί να ξεγράψει τον Ερντογάν, έναν άνθρωπο που έχει κερδίσει από το 2002 14 εκλογές και δημοψηφίσματα. Το προχθεσινό αποτέλεσμα ωστόσο έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις για το AKP και τα πελατειακά του δίκτυα και θα ενισχύσει την αίσθηση, τόσο στους κόλπους της αντιπολίτευσης όσο και εντός του κυβερνώντος κόμματος, πως η ισχύς του προέδρου αρχίζει να φθίνει.

Οι φήμες άλλωστε θέλουν από καιρό το AKP να απειλείται με διάσπαση, τον πρώην πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου, τον πρώην πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ και τον πρώην υπουργό Οικονομίας Αλί Μπαμπατσάν να ετοιμάζονται να ιδρύσουν ένα νέο κόμμα, αφού έχουν περιθωριοποιηθεί στους κόλπους του ΑKP: όλοι περιμένουν τώρα πως η ήττα της Κυριακής θα επιταχύνει τη φυγή των δυσαρεστημένων. Οσο για τους φόβους που εκφράζουν πολλοί ότι ο Ερντογάν, που παραμένει κυρίαρχος στο δημοτικό συμβούλιο της Κωνσταντινούπολης, θα προσπαθήσει να υπονομεύσει τον Ιμάμογλου -παρακρατώντας πόρους ή εμποδίζοντας τις πρωτοβουλίες του για παράδειγμα – ο γνωστός τούρκος αναλυτής και συγγραφέας Σονέρ Τσαγάπταϊ προειδοποιεί ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να του γυρίσει μπούμερανγκ ενισχύοντας τη φήμη του Ιμάμογλου ως αδικημένου. Και οι Τούρκοι «λατρεύουν να στηρίζουν τον αδικημένο».

Νέα δίκη – παρωδία στη Σηλυβρία

Μία ακόμη δίκη παρωδία ξεκίνησε χθες στις φυλακές της Σηλυβρίας, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, υπενθυμίζοντας – όπως σημείωσε στην «Guardian» η Μπέθαν Μακέρναν – πως παρότι η οικονομική και πολιτιστική πρωτεύουσα της Τουρκίας έκανε ξεκάθαρη τη δίψα της για αλλαγή, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει εδραιώσει με τα χρόνια έναν απόλυτο έλεγχο επί των δημοκρατικών θεσμών της Τουρκίας. Συνολικά 16 προσωπικότητες της τουρκικής κοινωνίας των πολιτών, ανάμεσά τους ο επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος Οσμάν Καβαλά, μία προσωπικότητα γνωστή και σεβαστή στους κύκλους των διανοούμενων στην Ευρώπη, κατηγορούνται ότι αποπειράθηκαν να «ανατρέψουν την κυβέρνηση» Ερντογάν το 2013, οργανώνοντας πανεθνικές διαδηλώσεις. Το επονομαζόμενο «κίνημα του Γκεζί» είχε ξεκινήσει με μία καθιστική διαμαρτυρία οικολόγων που ήθελαν να υπερασπιστούν το πάρκο του Γκεζί, έναν από τους ελάχιστους χώρους πρασίνου στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης. Επειτα από μία βάναυση καταστολή, μετατράπηκε σε συνολικότερο κίνημα εναντίον του Ερντογάν, ο οποίος ήταν τότε πρωθυπουργός. Οι 16 κατηγορούμενοι, έξι από τους οποίους δικάζονται ερήμην καθώς έχουν διαφύγει από τη χώρα, κινδυνεύουν με ποινές ισόβιας κάθειρξης, με τους υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να καταγγέλλουν ένα «κυνήγι μαγισσών» υπογραμμίζοντας πως δεν υπάρχει «ούτε σκιά απόδειξης» για να στηριχτεί η κατηγορία. «Η κατηγορία με βάση την οποία παραμένω κρατούμενος εδώ και 20 μήνες βασίζεται σε μια σειρά αβάσιμων ισχυρισμών που αψηφούν τη λογική», δήλωσε χθες ο Καβαλά, που κατηγορείται ότι χρηματοδότησε τις γιγάντιες διαδηλώσεις εναντίον του Ερντογάν.

Τελευταία Νέα