Αλέξης Τσίπρας – Γιάνης Βαρουφάκης: Πώς οι δύο φίλοι έγιναν μισητοί εχθροί

Οι δύο σημερινοί «εχθροί» με έναν παράδοξο τρόπο αποτελούσαν από κοινού την περιπέτεια του πρώτου εξαμήνου του 2015 που κατέληξε στο δημοψήφισμα, στη μνημονιακή συνθηκολόγηση και στο νέο πολιτικό τοπίο του Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους. Αν οι Αλέξης Τσίπρας και Γιάνης Βαρουφάκης βρίσκονταν σήμερα μετωπικά, ο ένας θα συμβόλιζε την «ανυπακοή» που έγινε ρεαλισμός – ή κυνισμός, αν θέλετε – και ο δεύτερος μια ανυπακοή που σήμερα αναζητεί το νέο της αφήγημα – ρεαλιστική ανυπακοή, θα μπορούσε να αποδοθεί. Κι όμως αυτοί οι δύο κάποτε ήταν μαζί.

Και μπορεί αυτό να φαντάζει σήμερα παράξενο λόγω των εκατέρωθεν βελών που εξαπολύουν, ήταν όμως εκείνο το πρώιμο μνημονιακό πεδίο που επέτρεπε να φτιάξουν από κοινού ένα αφήγημα που ηγεμόνευσε τις πολλαπλές φωνές αντίστασης των αγανακτισμένων πλατειών. Βοήθησε και η απονομιμοποίηση του μέχρι τότε κραταιού συστήματος αλλά και μια μπόλικη ρητορική ελπίδας που οριοθέτησε και διαμόρφωσε την ταχύτατη άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ – του κατεξοχήν για πολλούς παραγώγου της κρίσης και των δύο πρώτων Μνημονίων.

Η επιλογή

Ο Τσίπρας κάλπαζε, οι πρώτες εκλογές του 2012 το επιβεβαίωσαν, λίγο πριν ο ίδιος, ο τότε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ – ΕΚΜ, είχε ήδη φτιάξει τη σκιώδη του κυβερνητική ομάδα. Εδώ ήταν ο πολύπειρος διανοούμενος Μηλιός, ο «Νέστωρ» Φλαμπουράρης ή ο κολλητός Παππάς, αφιχθείς εκ Γκλασκώβης. Ηταν όμως και ο εναλλακτικός πανεπιστημιακός που γέμιζε τα αμφιθέατρα του Οικονομικού της Νομικής Αθηνών, ο Γιάνης Βαρουφάκης. Με ένα πέρασμα από την κλειστή ομάδα του Γιώργου Παπανδρέου, είχε απασφαλίσει για τα οικονομικά της χώρας, αρθρογραφούσε και παρενέβαινε με ένταση και διάρκεια από τον ηλεκτρονικό Τύπο, έγραφε και έδινε συνεντεύξεις περιγράφοντας την Ουτοπία των Μνημονίων και της Χρεοδουλοπαροικίας.

Ο Τσίπρας και ο Παππάς τον εντόπισαν και τον επέλεξαν. Εκείνος, μη κομματικός και sui generis πρόσωπο, μπήκε στην προκυβερνητική συριζαϊκή ζύμωση, αν και με έντονη ένσταση για το περίφημο Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης. Είχε όμως προλάβει – ο Γιάνης – να πάει με τον Τσίπρα στο Πανεπιστήμιο του Οστιν Τέξας σε μεγάλη εκδήλωση, όπου ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έκανε ομιλία για την ευρωζώνη. Για τις κακές γλώσσες, εδώ έπεσε το πρώτο συστημικό προγεφύρωμα διά χειρός του Γιάνη, για άλλους, απλώς ήταν το πρώτο νεύμα πως ο ΣΥΡΙΖΑ πάει για το Μέγαρο Μαξίμου και άρα είχε ενδιαφέρον για την άλλη πλευρά του Ατλαντικού να δουν τι λέει ο επικεφαλής του.

Συμπόρευση

Ο εναγκαλισμός Τσίπρα και Βαρουφάκη ήταν γεγονός, η μεταξύ τους χημεία επίσης δεδομένη, και η περαιτέρω συμπόρευση ζήτημα χρόνου. Ο Γιάνης τον Ιανουάριο του 2015 ήταν υποψήφιος, κάτι που ο ίδιος ήθελε και ζήτησε και μάλιστα πήγε περίφημα σε σταυρούς. Η υπουργοποίησή του ήταν γνωστή μέρες πριν από την πρώτη εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, γνωστή εννοώ σε παροικούντες τα τότε συριζαϊκά συστήματα, αν και πολλούς αιφνιδίασε η μη υπουργοποίηση του Γιάννη Μηλιού τότε. Στο ακανθώδες επτάμηνο του 2015, Τσίπρας και Βαρουφάκης πήγαν μαζί. Ο πρώτος άκουγε τον δεύτερο για τα πεπραγμένα της διαπραγμάτευσης. Αν και τα σύννεφα είχαν ήδη συγκεντρωθεί πάνω από τον υπουργό Οικονομικών λόγω της «δημιουργικής ασάφειας» αλλά και της υπογραφής της 20ής Φεβρουαρίου που για πολλούς απλώς αποτελούσε παραδοχή του Προγράμματος. Κάπου εκεί έχουμε και τη ρήξη μέσα, μεταξύ Παναγιώτη Λαφαζάνη και Αριστερής Πλατφόρμας με τον Γιάνη, αν και το σκληρό πρέσινγκ των δανειστών δεν επέτρεπε αυτό να κοινοποιηθεί.

Υπονόμευση

Από τον Απρίλιο όμως του 2015, η μεριά Βαρουφάκη λέει πως άρχισε η υπονόμευση από τους συντρόφους του και το παράλληλο τηλέφωνο με τους δανειστές για συμφωνία. Η μεριά, πάλι, Τσίπρα λέει για τότε πως είχε αρχίσει να μην υπάρχει αληθής εικόνα από την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων – με ευθύνη του Γιάνη βεβαίως. Τα υπόλοιπα είναι Ιστορία. Ο Βαρουφάκης αντικαταστάθηκε από τον Τσακαλώτο στις διαπραγματεύσεις. Το αριστερό Μνημόνιο ήταν γεγονός. Στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 ο Γιάνης ήταν παρελθόν, ενώ από την αντίπαλη πολιτική όχθη κατηγορούνταν για βαρύ φορτίο κόστους της χώρας λόγω των διαπραγματεύσεών του. Από κει και πέρα ο ίδιος δεν θα καθόταν άπραγος.

Υπερασπιζόμενος την Ανοιξη των Αθηνών, όπως του άρεσε και του αρέσει να λέει εκείνο το πρώτο επτάμηνο του 2015, έγραψε βιβλία («Ενήλικοι στο δωμάτιο») και πυκνά αποκάλυπτε το παρασκήνιο των ημερών. Αργά ή γρήγορα ήλθαν το DiEM25 και το ΜέΡΑ25, αν και μόλις πρόσφατα ο Τσίπρας αποφάσισε να επιτεθεί στον άλλοτε σύντροφο. Για πολλούς, για έναν απλό λόγο: ο Βαρουφάκης τρώει από τη δεξαμενή του ΣΥΡΙΖΑ λόγω του ότι πάει και με προσεκτικά βήματα και χωρίς πολεμική στη βάση της Κουμουνδούρου. Για άλλους, γιατί με την παρουσία του υπενθυμίζει τη ματαίωση του 2015, το Οχι που έγινε Ναι, τη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ. Οι εθνικές κάλπες σε λίγες ημέρες θα δείξουν πως ο Αλέξης βρήκε έναν αντίπαλο απ’ τα αριστερά του, με το χαρακτηριστικό στοιχείο ότι γνωρίζονται καλά οι δυο τους.