Με… ασιατική συνταγή έρχονται στην Ελλάδα οι νέοι ράμπο του Δημοσίου, οι οποίοι θα λειτουργούν υπό νέο (ανεξάρτητο) καθεστώς και, για πρώτη φορά, θα επεκτείνουν τους ελέγχους και άρα τις εφόδους τους ακόμα και σε ιδιωτικούς φορείς που συνδιαλέγονται με το κράτος.

Μικροδωροδοκίες κάτω από το τραπέζι ή μεγαλύτερες, σκοτεινές υποθέσεις διαφθοράς θα μπαίνουν πλέον στο μικροσκόπιο της νέας ανεξάρτητης Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, η οποία θεσπίζεται με το πρώτο νομοσχέδιο της κυβέρνησης για το επιτελικό κράτος, το οποίο αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή σήμερα το βράδυ. Η πανίσχυρη ανεξάρτητη Αρχή στην οποία ουσιαστικά συνενώνονται όλοι οι δημόσιοι ελεγκτικοί μηχανισμοί αντικαθιστά τη Γενική Γραμματεία για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς, όπως είχε προαναγγείλει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Αλλωστε ο ίδιος είχε χαρακτηρίσει προεκλογικά «αδιανόητο η εκτελεστική εξουσία να προΐσταται της υπηρεσίας διαφάνειας που αφορά και την ίδια».

Στο πρώτο νομοσχέδιο (με τις τουλάχιστον 100 διατάξεις) περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος λειτουργίας και ο σκοπός της ανεξάρτητης αρχής που, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, κινείται στα πρότυπα της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Βέβαια ο αρχικός «μπούσουλας» για το επιτελείο του Κυριάκου Μητσοτάκη φαίνεται ότι ήταν η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (την οποία είχαν ζητήσει από την Ελλάδα οι θεσμοί για τον ελεγκτικό και εισπρακτικό μηχανισμό), ενώ η τελική μορφή της Εθνικής Αρχής προέκυψε από το μοντέλο Σιγκαπούρης, που υιοθετήθηκε και από το Χονγκ Κονγκ το 1974.

«Η δική τους ανεξάρτητη επιτροπή κατά της διαφθοράς λοιπόν λειτουργεί εδώ και 45 χρόνια και ουσιαστικά κατάφερε να κάνει και το Χονγκ Κονγκ νούμερο 1 στην προσέλκυση επενδύσεων» σχολιάζουν οι ίδιες πηγές. Η πρώτη σκέψη για τη συγκρότηση του υπερμηχανισμού ελέγχων, μακριά από οποιαδήποτε πολιτική επιρροή, φαίνεται πως προέκυψε μόλις οι συνεργάτες του Κυριάκου Μητσοτάκη διαπίστωσαν περιπτώσεις χάους στις εσωτερικές ελεγκτικές δομές του Δημοσίου (με σύγκρουση αρμοδιοτήτων κ.λπ.): «Υποτίθεται ότι στήνονταν μηχανισμοί για την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης, αλλά ήταν τόσο διάσπαρτοι, χωρίς πλαίσιο, που επικρατούσε μπάχαλο τελικά και δεν είχαμε την ποιότητα του Δημοσίου που θέλουμε».

Το σχέδιο δράσης

Σύμφωνα με πληροφορίες, η δράση της ανεξάρτητης αρχής συνοψίζεται στα εξής: πρόληψη (με καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, κώδικες δεοντολογίας κ.λπ.), ελεγκτικό έργο και έφοδοι από τα κλιμάκια επιθεωρητών και επιβολή προστίμων τα οποία φέρεται να φτάνουν μέχρι τα 100.000 ευρώ. Ουσιαστικά η νέα αρχή παίρνει υπό τη σκέπη της όλες τις αρμοδιότητες των ελεγκτικών σωμάτων της δημόσιας διοίκησης (το Σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης, ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, οι επιθεωρητές Δημοσίων Εργων, Υγείας κ.λπ.).

«Κανένας υφιστάμενος ελεγκτικός μηχανισμός δεν θα καταργηθεί, όλοι θα ενταχθούν στη νέα δομή. Και για πρώτη φορά θα παρέχεται νομική προστασία για τους ελεγκτές που μέχρι σήμερα μπορεί να δίσταζαν». Τις εντολές ελέγχου θα δίνει ο εκάστοτε επικεφαλής της κάθε μονάδας (θα οργανωθούν ώστε να καλύπτουν τις δημόσιες πολιτικές ανά υπουργείο) και όποτε χρειάζεται θα συγκροτούνται μεικτά κλιμάκια. Οι ίδιες πηγές σχολιάζουν μάλιστα ότι η λέξη – κλειδί είναι ο συντονισμός, ενώ αναμένεται να καθορίζεται ετήσιο πλάνο δράσης από τον διοικητή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.

«Γνήσια αποπολιτικοποίηση»

Για την ενιαία αρχή διαφάνειας, που θα ελέγχει με ανεξαρτησία ολόκληρη τη διοίκηση, μίλησε από τη Βουλή κατά τη συζήτηση των προγραμματικών δηλώσεων ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης. Στην ομιλία του ο ίδιος αναφέρθηκε σε «γνήσια αποπολιτικοποίηση» όπως προκύπτει από τις διατάξεις του νομοσχεδίου για το επιτελικό κράτος (που αν και έρχεται πρώτο στη Βουλή θα ψηφιστεί ύστερα από το φορολογικό πακέτο που θα κατατεθεί μεθαύριο με τη διαδικασία του κατεπείγοντος). Ανάμεσα στις διατάξεις που περιλαμβάνει το «επιτελικό κράτος» είναι η εισαγωγή ενός υπηρεσιακού γενικού γραμματέα σε κάθε υπουργείο («δημοσίου υπαλλήλου καριέρας» σύμφωνα με τον υπουργό Επικρατείας), ο οποίος θα αναδεικνύεται με διαδικασίες του ΑΣΕΠ και θα υπόκειται στον δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα.

Μεταφορά αρμοδιοτήτων

Επιπλέον το νομοσχέδιο προβλέπει ότι πολλές αρμοδιότητες διοικητικής μορφής μεταφέρονται από την πολιτική ηγεσία στην υπηρεσιακή διοίκηση, άρα κάθε γενικός διευθυντής θα αποφασίζει με τη δική του υπογραφή (και όχι με υπουργική «σφραγίδα) την έκδοση της εκάστοτε πράξης. Βέβαια από τους πιο κεντρικούς πυλώνες του νομοσχεδίου είναι τόσο η ενίσχυση του Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο μετατρέπεται σε ένα ισχυρό όργανο κατάστρωσης πολιτικής, όσο και ο τρόπος στενής παρακολούθησης του κυβερνητικού έργου από το Μαξίμου. Το εν λόγω νομοσχέδιο αναμένεται να εισαχθεί στην Επιτροπή της Βουλής αύριο ώστε να ψηφιστεί από την Ολομέλεια μέχρι τις 8 Αυγούστου.

Τα επόμενα νομοσχέδια

Το δεύτερο νομοσχέδιο της νέας κυβέρνησης, όπως ανακοίνωσε χθες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας, θα αφορά τις πρώτες μειώσεις φόρων (ΕΝΦΙΑ κατά 22% και βελτίωση της ρύθμισης των 120 δόσεων) και θα κατατεθεί μεθαύριο στη Βουλή προκειμένου να ψηφιστεί (το αργότερο) έως την 1η Αυγούστου. Το τρίτο διυπουργικό νομοσχέδιο αφορά την ενίσχυση της κυβερνησιμότητας των ΟΤΑ, τις διορθωτικές παρεμβάσεις στους Ποινικούς Κώδικες, την κατάργηση του ασύλου στα ΑΕΙ και την οργάνωση του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, και θα κατατεθεί στη Βουλή στις 29 Ιουλίου ώστε να ψηφιστεί μέχρι τις 8 Αυγούστου.