Νοσοκομεία, σχολεία, δημαρχεία, υπουργεία, εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία βρίσκοτναι στην κορυφή της λίστας των παραβατών του αντικαπνιστικού νόμου, σύμφωνα με τα στοιχεία που ήδη έχει συλλέξει η Επιτροπή εμπειρογνωμόνων με επικεφαλής τον ειδήμονα στο ζήτημα αυτό, τον καθηγητή Ιατρικής Σχολής Αθηνών και διευθυντή του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας, Παναγιώτη Μπεχράκη.
Η μάχη για την εφαρμογή του νόμου ξεκινά με την εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, καθώς επίσης και με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών, καπνιστών και μη, για την μάστιγα αυτή, τον σιωπηλό δολοφόνο με τον οποίο δυστυχώς όλοι λίγο πολύ έχουμε μάθει να ζούμε.
Οι έλεγχοι που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι στα κρατικά κτίρια η κατάσταση που επικρατεί είναι τραγική, με ευθύνη των ίδιων των υπαλλήλων. Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις δεν τηρούνται ουτε τα προσχήματα.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που ήλθε στο φως της δημοσιότητας πριν από λίγες εβδομάδες, με τον επικεφαλής της ΗΔΙΚΑ ο οποίος έφτασε στο σημείο να παραγγείλει (αναρτήθηκε στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ) τασάκια για το γραφείο του (!) και για τις ανάγκες των επισκεπτών του (!!), αδιαφορώντας για την κατάφωρη περιφρόνηση όχι μόνο του νόμου, αλλά και την υγεία των μη καπνιζόντων πολιτών και υπαλλήλων.
Οι Επιθεωρητές του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας Πρόνοιας (ΣΕΥΥΠ) οι οποίοι έχουν μεταξύ των άλλων σημαντικών αρμοδιοτήτων τους, και τον έλεγχο για το κάπνισμα, έχουν διαχειριστεί τα τελευταία χρόνια πλήθος καταγγελιών που αφορούν δημόσιες υπηρεσίες.
Νοσηλευτικά ιδρύματα, Κέντρα Υγείας, σχολικές μονάδες, πανεπιστήμια, δημαρχεία, υπουργεία, Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες, ασφαλιστικά ταμεία, ακόμη και αθλητικά κέντρα, είναι μεταξύ των χώρων όπου έχουν διαπιστωθεί παραβάσεις του αντικαπνιστικού νόμουΜεταξύ αυτών, αναφέρονται τα νοσοκομεία Ιπποκράτειο, Μεταξά, ΚΑΤ, Ευαγγελισμός, Αγία Όλγα», Γεώργιος Γεννηματάς και Τζάνειο στην Αττική, καθώς επίσης εκείνα της Δράμας, της Λαμίας και της Αλεξανδρούπολης.
Το ακόμη πιο τραγικό είναι ότι συμβαίνει το ίδιο ακόμα και σε σχολεία: Σε δημοτικά (βλ. Πετρούπολη), σε λύκεια (Νίκαια, Δραπετσώνα, Πειραιά), στο ΤΕΙ Πειραιά, στο Πανεπιστήμιο Πειραιά αλλά ακόμα και στο κτίριο του υπουργείου Υγείας στο Μαρούσι (περιττό να αναφέρουμε το κτίριο επί της οδού Αριστοτέλους και τη… συνήθεια του πρώην αναπληρωτή υπυοργού Υγείας Π. Πολάκη).
Παραβάσεις έχουν διαπιστωθεί ακόμα σε δημαρχεία όπως στην Καλλιθέα, σε αθλητικά κέντρα όπως στη Γλυφάδα, σε ασφαλιστικά ταμεία όπως στο ΤΕΑΔΥ, των δημοσίων υπαλλήλων, σε εφορίες όπως στην Παλλήνη, στο Γαλάτσι, τη Νέα Ιωνία κα. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις οι έλεγχοι ολοκληρώνονταν με «αυστηρές συστάσεις προς τους αρμοδίους», οι οποίοι -όπως φαντάζεται εύλογα κανείς- άναβαν αμέσως μετά ένα τσιγάρο… για να ξεχάσουν την επίπληξη…
«Ζήτημα εκτεταμένης βίας το κάπνισμα»
«Πρώτος στόχος είναι η σωστή εφαρμογή της νομοθεσίας έτσι όπως έχει γίνει σε όλη την Ευρώπη. Δεν μπορούμε να δεχθούμε ότι δεν μπορεί να γίνει στην Ελλάδα ό,τι γίνεται στην Ινδία ή την Τουρκία» είπε στον ρ/σ Θέμα ο κ. Μπεχράκης.
«Θα δείτε νυχτερινά κέντρα χωρίς τσιγάρα και πούρα γιατί έτσι συμβαίνει σε όλα τα νυχτερινά κέντρα της Ευρώπης» πρόσθεσε, ενώ απευθυνόμενους στους επιχειρηματίες είπε ότι το κάπνισμα «βρωμιά είναι για το μαγαζί τους και συνθήκη απαράδεκτη για τους ίδιους και τους εργαζόμενους τους».
«Είναι ζήτημα εκτεταμένης μορφής βίας το κάπνισμα. Αν κάποιος καπνίσει ένα πούρο δίπλα σας δεν έχετε κάποιον νόμο να σας προστατεύσει» πρόσθεσε ο καθηγητής εκφράζοντας την αισιοδοξία του ότι η προσπάθεια τώρα θα πετύχει γιατί «ο Έλληνας δεν είναι αντικοινωνικό ον. Ο Έλληνας δίδαξε τη διαβίωση σε πολιτισμένος όρους συνθήκης».
Η εκκίνηση για την αντικαπνιστική εκστρατεία γίνεται από τα δημόσια κτήρια, δηλαδή τη Βουλή, τα υπουργεία, τα νοσοκομεία, τα σχολεία και γενικότερα τις δημόσιες υπηρεσίες. Πρόκειται μία απόφαση η οποία ανακοινώθηκε μετά τη συνάντηση Πρωθυπουργού και υπουργού Υγείας, η οποία έχει δυνατό συμβολικό αλλά και ουσιαστικό περιεχόμενο.
«Όταν το ίδιο το κράτος δεν εφαρμόζει τον νόμο, χάνει αυτομάτως το ηθικό πλεονέκτημα να ζητεί ή να επιχειρεί την εφαρμογή του νόμου σε τρίτους, όπως για παράδειγμα στους ιδιοκτήτες καταστημάτων ή τους πολίτες. Όταν βγαίνει υπουργός και παραδέχεται ότι καπνίζει σε χώρους που απαγορεύεται το κάπνισμα ή όταν μιλά για το κάπνισμα παρουσιάζοντας το ως μαγκιά του, δεν μπορεί ο ελεγκτικός μηχανισμός να επιβάλλει κυρώσεις για την μη εφαρμογή του νόμου. Η καθαρή πολιτική βούληση είναι η αφετηρία για την εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας, και το ίδιο το δημόσιο είναι πεδίον δόξης λαμπρόν» λέει μιλώντας στο protothema.gr ο επικεφαλής της Επιτροπής, κ. Μπεχράκης.
Διαχρονική αδιαφορία των κυβερνήσεων
Η έλλειψη πολιτικής βούλησης από την προηγούμενη κυβέρνηση ακύρωνε στην ουσία κάθε έλεγχο, αφού γίνονταν για τα μάτια και μόνο χωρίς να επιβάλλεται κάποιο πρόστιμο ή άλλη διοικητική κύρωση.
Ωστόσο και πριν την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ο αντικαπνιστικός νόμος -από το 2009 που τέθηκε σε ισχύ- παρέμεινε κυρίως στα χαρτιά – φωτεινή εξαίρεση το 2011 που ενεργοποιήθηκε η γραμμή 1142 για τις καταγγελίες των πολιτών και η οποία ουσιαστικά έκτοτε απενεργοποιήθηκε.
Το 2018, κι ενώ η υπομονή της κοινωνίας άρχιζε να εξαντλείται σε ό,τι αφορά την κυβερνητική απάθεια για την μη τήρηση του αντικαπνιστικού νόμου, ο υπουργός Υγείας, Ανδρέας Ξανθός επανέφερε το ζήτημα της εντατικοποίησης των ελέγχων και προστίμων σύμφωνα με τον αντικαπνιστικό νόμο. Νομοθέτησε μάλιστα και τσουχτερά πρόστιμα 1.500 ευρώ για τους οδηγούς που καπνίζουν σε οχήματα όταν επιβαίνουν ανήλικοι κάτω των 12 ετών, που όμως δεν επιβλήθηκαν ποτέ.
Όλο αυτό το…χαμένο διάστημα οι καταγγελίες γίνονταν είτε στο ΣΕΥΥΠ το οποίο όταν επρόκειτο για καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος τις προωθούσε στις διευθύνσεις της εκάστοτε Περιφέρειας, είτε γίνονταν στις ελεγκτικές υπηρεσίες των Δήμων, πχ στη Δημοτική Αστυνομία ή στους επόπτες υγείας. Ωστόσο, οι έλεγχοι ήταν αναιμικοί συμβαδίζοντας με τη γενικότερη χαλαρή κυβερνητική στάση απέναντι στο κάπνισμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι πέρυσι ο Δήμος Αθηναίων πραγματοποίησε στην Αθήνα μόλις 3.016 ελέγχους, κατά τους οποίους προέκυψαν 513 περιπτώσεις παραβάσεων.