Ένα σπάνιο οπτικοακουστικό ντοκουμέντο ψηφιοποίησε και παρουσιάζει το Αρχείο της ΕΡΤ, με αφορμή τη συμπλήρωση 44 χρόνων από την ολοκλήρωση της δίκης των πρωταιτίων του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967, στις 23 Αυγούστου 1975.
Στην ιστοσελίδα της ΕΡΤ μπορείτε να παρακολουθήσετε το αμοντάριστο υλικό της τηλεοπτικής κάλυψης του ΕΙΡΤ, με την ιστορική στιγμή της ανακοίνωσης της απόφασης του Πενταμελούς Εφετείου Αθηνών, που προβάλλεται για πρώτη φορά.
Οι πραξικοπηματίες οδηγήθηκαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου έπειτα από μήνυση που κατέθεσαν οι δικηγόροι Ευάγγελος Γιαννόπουλος, Γρηγόρης Κασιμάτης, Φοίβος Κούτσικας, Κωνσταντίνος Αναγνωστάκης και Αλέξανδρος Λυκουρέζος.
Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της ΕΡΤ, το σχετικό παραπεμπτικό βούλευμα αφορούσε αρχικώς 24 κατηγορούμενους.
Από αυτούς δεν δικάστηκαν οι Κωνσταντίνος Ασλανίδης ο οποίος ήταν φυλακισμένος στη Γένοβα, οι Πέτρος Κωτσέλης και Ιωάννης Παλαιολόγος, οι οποίοι φυγοδικούσαν, καθώς και ο Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος, ο οποίος δικάστηκε ξεχωριστά από το Στρατοδικείο, στη Δίκη των βασανιστών της Χούντας.
Συνολικά 65 μάρτυρες κατηγορίας κατέθεσαν μεταξύ των οποίων σημαντικές προσωπικότητες από την πολιτική σκηνή της χώρας όπως οι Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Παναγής Παπαληγούρας, Γεώργιος Ράλλης, Γεώργιος Μαύρος, Ανδρέας Παπανδρέου, Ηλίας Ηλιού, Χαρίλαος Φλωράκης και Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Η Δίκη των πρωταιτίων της Χούντας από το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών έλαβε χώρα στις Δικαστικές Φυλακές Κορυδαλλού σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα σε πτέρυγα των γυναικείων φυλακών, από τις 28 Ιουλίου έως τις 23 Αυγούστου 1975. Πρόεδρος του δικαστηρίου ήταν ο Ιωάννης Ντεγιάννης και μέλη οι εφέτες Παναγιώτης Λογοθέτης, Παναγιώτης Κωνσταντινόπουλος, Ιωάννης Γρίβας και Γεώργιος Πλαγιανάκος με αναπληρωματικά μέλη τους εφέτες Ηλία Γιαννόπουλο και Δημήτριο Τζούμα και εισαγγελείς τους Κωνσταντίνο Σταμάτη και Σπύρο Κανίνια. Οι κατηγορίες που αντιμετώπισαν οι 20 πραξικοπηματίες αφορούσαν τα αδικήματα της εσχάτης προδοσίας και της στάσης.
Το δικαστήριο επέβαλε τις ακόλουθες ποινές στους κατηγορούμενους:
- Στους Γεώργιο Παπαδόπουλο, Στυλιανό Παττακό και Νικόλαο Μακαρέζο, θάνατο για στάση και ισόβια κάθειρξη καθαίρεση για εσχάτη προδοσία.
- Στους Δημήτριο Ιωαννίδη, Γρηγόριο Σπαντιδάκη, Γεώργιο Ζωιτάκη, Ιωάννη Λαδά, Μιχαήλ Ρουφογάλη, Κωνσταντίνο Παπαδόπουλο, Αντώνιο Λέκκα και Μιχαήλ Μπαλόπουλο, δέκα χρόνια κάθειρξη για στάση και πέντε χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων και ισόβια κάθειρξη για εσχάτη προδοσία.
- Στους Οδυσσέα Αγγελή και Νικόλαο Ντερτιλή, είκοσι χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για στάση και εσχάτη προδοσία και πέντε χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.
- Στους Νικόλαο Γκαντώνα και Στέφανο Καραμπέρη, δεκαπέντε χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για στάση και εσχάτη προδοσία και πέντε χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.
- Στον Γεώργιο Κωνσταντόπουλο δώδεκα χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για στάση και εσχάτη προδοσία και πέντε χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.
- Στον Ευάγγελο Τσάκα οκτώ χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για στάση και εσχάτη προδοσία και πέντε χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.
- Στον Δημήτριο Σταματελόπουλο πέντε χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για στάση και εσχάτη προδοσία.
- Οι Αλέξανδρος Χατζηπέτρος και Κωνσταντίνος Καρύδας αθωώθηκαν λόγω αμφιβολιών.
- Οι φυγόδικοι Ιωάννης Παλαιολόγος και Πέτρος Κωτσέλης καθώς και ο Κωνσταντίνος Ασλανίδης καταδικάστηκαν ερήμην σε ισόβια.
Η ταινία αποτελεί τμήμα του αμοντάριστου υλικού από την τηλεοπτική κάλυψη του ΕΙΡΤ της δίκης των πρωταιτίων του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967.
Τη δημοσιογραφική επιμέλεια της κάλυψης για λογαριασμό του ΕΙΡΤ έχει ο Χρήστος Οικονόμου. Βλέπουμε γενικό πλάνο της αίθουσας όπου διακρίνονται καθιστοί οι κατηγορούμενοι, γύρω τους πλήθος αστυνομικών και στη μία πλευρά της αίθουσας κάθονται οι συνήγοροι των κατηγορούμενων και πίσω τους δημοσιογράφοι που καλύπτουν την δίκη.
Ο πρόεδρος Γιάννης Ντεγιάννης, τα μέλη του δικαστηρίου και οι εισαγγελείς μπαίνουν στην αίθουσα και οι κατηγορούμενοι σηκώνονται όρθιοι. Ακολουθεί γενικό πλάνο της έδρας όπου ο Γιάννης Ντεγιάννης μετά από σύντομη συνεννόηση με τα υπόλοιπα μέλη ξεκινάει την ανακοίνωση των ποινών για κάθε έναν από τους κατηγορούμενους.
Τα πλάνα εναλλάσσονται από γενικά της έδρας και του προέδρου σε κοντινά πλάνα σε κάθε έναν από τους κατηγορούμενους τη στιγμή που ανακοινώνονται οι ποινές τους. Όταν ολοκληρώνεται η ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου από τον πρόεδρο, λαμβάνει τον λόγο ο εισαγγελέας και εξηγεί γιατί οι δύο κατηγορούμενοι που αθωώθηκαν δεν δικαιούνται αποζημίωση από το κράτος. Ο πρόεδρος του δικαστηρίου καλεί τους κατηγορούμενους να σηκωθούν και τους εξηγεί ότι έχουν δικαίωμα να ασκήσουν αναίρεση της απόφασης εντός πέντε ημερών.
Στη συνέχεια παίρνει το λόγο ο συνήγορος υπεράσπισης του Δημητρίου Σταματελόπουλου και ζητάει από το δικαστήριο να μεσολαβήσει για την απόδοση χάριτος ή για μη εκτέλεση της ποινής του πελάτη του. Ο Γιάννης Ντεγιάννης μετά από σχετική παρέμβαση και του εισαγγελέα, εξηγεί στον συνήγορο ότι το δικαστήριο έχει υποχρέωση να απαντήσει μόνο εφόσον καταθέσει σχετικό αίτημα και ζητάει να διευκρινίσει ο συνήγορος αν καταθέτει αίτημα ή όχι. Ο συνήγορος τελικώς διατυπώνει ευχή προς το δικαστήριο και ο πρόεδρος Ντεγιάννης κηρύσσει τη λύση της συνεδρίασης.
Η ταινία τελειώνει με γενικό πλάνο της αίθουσας του δικαστηρίου, όπου το ακροατήριο και οι κατηγορούμενοι σηκώνονται από τις θέσεις τους και ο δημοσιογράφος Χρήστος Οικονόμου on camera κλείνει την κάλυψη της συνεδρίασης από το ΕΙΡΤ.
