Ο διαβόητος οθωμανός βοεβόδας Χατζή Αλή Χασεκής είχε πεθάνει σαράντα χρόνια πριν. Στο κτήμα του, που ξυπνούσε ακόμη μνήμες μιας απύθμενα σκληρής διακυβέρνησης, ανοιγόταν πλέον μια νέα εποχή. Στην έκταση των 120 στρεμμάτων επί της Ιεράς Οδού, το 1835, με διάταγμα του βασιλιά Οθωνα και υπό την ευθύνη του βαυαρού καθηγητή Καρόλου-Νικολάου Φράας, θα ξεκινούσε η ιστορία του Βοτανικού Κήπου του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτός ο ιστορικός κήπος της Αθήνας, που έφτασε να φιλοξενεί στην ακμή του 2.500 είδη φυτών από κάθε γωνιά του πλανήτη, ανοίγει τις πύλες του στο κοινό ύστερα από μισό αιώνα χάρη στη συμφωνία που επετεύχθη ανάμεσα στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και τον Δήμο Αθηναίων.

Νέα σελίδα

Στους σχεδόν δύο αιώνες λειτουργίας του ο Βοτανικός Κήπος, ο οποίος συνεργάστηκε επί δεκαετίες με αντίστοιχους κήπους του εξωτερικού, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην έρευνα και στην εκπαίδευση των φοιτητών. Σήμερα, στα επτά στρέμματα που του έχουν απομείνει, η αίγλη του παρελθόντος έχει πλέον ξεθωριάσει. Τα προβλήματα επιτάθηκαν από την οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας και την κατάργηση των κονδυλίων που προορίζονταν για την ανάπτυξη του Κήπου και τη διατήρηση των σπάνιων φυτών του.

Η νέα σελίδα που ανοίγει πλέον στην ιστορία του αναμένεται να ωφελήσει τόσο την ανάδειξη του κήπου όσο και την τοπική κοινωνία, καθώς συνιστά μια μοναδική όαση πρασίνου σε μια γειτονιά που το έχει ανάγκη. Αλλωστε, μια βόλτα στους διαδρόμους του αποκαλύπτει ένα υπαίθριο μουσείο. Καλλιέργειες ιστορικής σημασίας, όπως το κώνειο και η άκανθος, το δέντρο του καφέ, υπεραιωνόβιοι φοίνικες, ένα θερμοκήπιο του 1850 και μια σύγχρονή του δεξαμενή που χρησιμοποιούνταν για την καλλιέργεια υδρόβιων φυτών.

200 είδη από όλη την Ευρώπη

«Ο Βοτανικός Κήπος είναι παλαιότερος του Πανεπιστημίου της Αθήνας κατά δύο χρόνια. Γνώρισε μεγάλες δόξες, καθώς υπήρξε ένας πραγματικός Βοτανικός Κήπος πολύ μεγαλύτερης έκτασης από αυτόν που έχουμε σήμερα στα χέρια μας περιλαμβάνοντας σημαντικό τμήμα του σημερινού Γεωπονικού Πανεπιστημίου» λέει στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής του Βοτανικού Κήπου του ΕΚΠΑ και αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Βιολογίας, Θεοφάνης Κωνσταντινίδης. «Σήμερα περιλαμβάνει περίπου 200 είδη, όπως παλαιά κυπαρίσσια, φοίνικες των καναρίων και πολλά δέντρα αλλόχθονα τα οποία έφτασαν στη χώρα μας από την Ευρώπη – κυρίως από τη Γαλλία, την Αγγλία και τη Γερμανία – για να συνθέσουν ένα arboretum. Ηταν την ίδια εποχή που φτιαχνόταν ο Εθνικός Κήπος» προσθέτει.

Η παρακμή

«Ο Βοτανικός Κήπος είχε σημαντική δραστηριότητα από το 1965 μέχρι το 1982. Εξέδιδε ετήσιο κατάλογο των συλλεγομένων σπερμάτων για ανταλλαγή, ο οποίος στη συνέχεια απεστέλλετο σε πολλούς βοτανικούς κήπους του κόσμου» λέει ο Θεοφάνης Κωνσταντινίδης. «Ο κήπος ήταν προσβάσιμος στο κοινό ως τη δεκαετία του ’70, οπότε απασχολούσε και πολυπληθές προσωπικό. Σιγά σιγά, από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 οι δραστηριότητές του μειώθηκαν, όπως και οι δυνατότητες να καλλιεργούμε φυτά και να ανανεώνουμε τον κήπο. Με την πάροδο των χρόνων τα κονδύλια σταμάτησαν, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν χρήματα ούτε για τη συντήρηση των βασικών υποδομών. Κι όμως», προσθέτει, «τόσο το θερμαστήριο όσο και η δεξαμενή μπορούν με λίγα χρήματα να ξαναγίνουν λειτουργικά. Υπάρχουν οι προϋποθέσεις ο κήπος να αναπτυχθεί». Και να συνεχίσει την παράδοση της Αθήνας, μιας πόλης, όπου δημιουργήθηκε ο πρώτος Βοτανικός Κήπος στον κόσμο πριν από 2.300 χρόνια…

Κώνειο

Δύο διάσημα φυτά της αρχαιότητας

Δύο φυτά με ιστορική σημασία φιλοξενούνται στον άγνωστο Βοτανικό Κήπο του Πανεπιστημίου Αθηνών: το κώνειο και η άκανθος. Το κώνειο το στικτόν είναι ένα φυτό γνωστό στην Ελλάδα από την αρχαιότητα και χρησιμοποιούνταν για τις ναρκωτικές του ουσίες από τους ιεροφάντες. Η δραστική του ουσία (κωνεΐνη) μαζί με τη νικοτίνη θεωρούνται τα ισχυρότερα δηλητήρια της φύσης.

Με κώνειο θανατώθηκε ο Σωκράτης το 399 π.Χ. μετά την καταδίκη του για «εισαγωγή καινών δαιμονίων», αλλά και ο Θηραμένης, ένας από τους Τριάντα Τυράννους. Η άκανθος είναι ένα φυτό που πέρασε στην Ιστορία καθώς απαθανατίστηκε ευρέως στην τέχνη, στη γλυπτική και στην αρχιτεκτονική. Το φυτό, το οποίο αποτέλεσε έμπνευση για τη δημιουργία του περίφημου κορινθιακού κιονόκρανου, περιλαμβάνεται στις πραγματείες περί θεραπευτικών φυτών που συνέταξε τόσο ο φιλόσοφος Θεόφραστος όσο και ο Διοσκουρίδης.

Τελευταία Νέα