Η  περιοχή της Δραπετσώνας για πολλές δεκαετίες συνυπήρξε με τις ιδιαίτερα επιβαρυντικές εγκαταστάσεις της ευρύτερης περιοχής των Λιπασμάτων, που περιλάμβαναν εργοστάσια λιπασμάτων, τσιμεντοβιομηχανίες, υαλουργείο αλλά και εγκαταστάσεις καυσίμων.

Πάγιο αίτημα ήταν να φύγουν οι ρυπογόνες εγκαταστάσεις και η περιοχή των λιπασμάτων να αποδοθεί στους κατοίκους ως χώρος αναψυχής. Θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρις ότου κλείσουν οι περισσότερες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, αλλά οι εκτάσεις δεν θα αποδοθούν στους κατοίκους. Για χρόνια διάφορα σχέδια παρουσιάζονταν για το πώς θα γινόταν η ανάπλαση της περιοχής, αλλά τίποτα δεν προχωρούσε.

Μόνο τα τελευταία χρόνια έχει μπορέσει ο Δήμος να πάρει ένα μέρος του χώρου των Λιπασμάτων και εκεί να πραγματοποιεί κάθε καλοκαίρι πολιτιστικές εκδηλώσεις με μεγάλη συμμετοχή των κατοίκων.

Οι εγκαταστάσεις της Oil One στα Λιπάσματα

Στην περιοχή υπήρχαν οι εγκαταστάσεις της BP. Οι εγκαταστάσεις αυτές για χρόνια δεν χρησιμοποιούνταν και έδειχναν εγκαταλελειμμένες.

Όμως, το 2012 η εταιρεία Oil One, συμφερόντων του Δημήτρη Μελισσανίδη αγοράζει αυτές τις εγκαταστάσεις. Στις 27/11/2012 το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής εγκρίνει τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, συμπληρώνοντας τον όρο «να ανακληθεί η άδεια λειτουργίας των εγκαταστάσεων της BP, όταν δρομολογηθούν οι διαδικασίες ανάπλασης και ανάπτυξης της περιοχής». Βλέπετε, όλα τα σχέδια ανάπλασης μέχρι τότε έλεγαν ότι πρέπει να φύγουν όλες οι βιομηχανικές δραστηριότητες από τη Δραπετσώνα.

Εν τω μεταξύ, ο σκόπελος, που υπήρχε με το ενδεχόμενο ανάπλασης της περιοχής ξεπερνιέται και αυτός. Με απόφαση του ΥΠΕΚΑ Γ. Μανιάτη, που ορισμένοι θα θεωρήσουν χαριστική, στις 15 Μαρτίου 2014 άλλαξε το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας, μετατρέποντας την περιοχή της «ανάπλασης» σε περιοχή «μητροπολιτικής παρέμβασης», όπου επιτρέπονται χρήσεις βιομηχανίας, βιοτεχνίας και τριτογενούς τομέα. Ταυτοχρόνως, αύξησε τον μέσο συντελεστή δόμησης από 0,4 σε 0,6. (βλ. Απόφαση 20422/15.4.2014 (ΑΑΠ 142)). Λίγο αργότερα με το Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας – Αττικής (Ν. 4277/2014, ΦΕΚ Α΄156/1-8-2014) επικυρώθηκε ο χαρακτήρας χώρου Μητροπολιτικής Παρέμβασης όπως και ο χαρακτηρισμός ως «Λιμενοβιομηχανικής Ζώνης Δραπετσώνας Κερατσινίου», επιτρέποντας χρήσεις βιομηχανίας και βιοτεχνίας.

Αυτό επέτρεπε στην Oil One να μπορεί να λειτουργεί κανονικά στη Δραπετσώνα. Έτσι στις 21 Ιανουαρίου 2015, ελάχιστες μέρες πριν τις εκλογές, ο υφυπουργός ΠΕΚΑ Ασημάκης Παπαγεωργίου υπογράφει υπουργική απόφαση που δίνει στην Oil One «άδεια λειτουργίας στις εγκαταστάσεις ανάμιξης και συσκευασίας ορυκτελαίων, αποθήκευσης και διακίνησης υγρών καυσίμων, επεξεργασίας υγρών πετρελαιοειδών αποβλήτων».

Οι κάτοικοι θα συνεχίσουν να αντιδρούν στην ύπαρξη των εγκαταστάσεων στην περιοχή και αυτή θα είναι η θέση του Δημάρχου Κερατσινίου-Δραπετσώνας Χρίστου Βρεττάκου, που θα εκλεγεί το 2014 και θα επανεκλεγεί το 2019.

Το 2015 θα υπάρξει τελικά νομοθετική παρέμβαση για τις χρήσεις γης στα Λιπάσματα. Τη ρύθμιση την είχε ετοιμάσει ο Παναγιώτης Λαφαζάνης αλλά θα ψηφιστεί από τη δεύτερη κυβέρνηση Τσίπρα. Η νομοθετική ρύθμιση, στο άρθρο 28 του Ν. 4342/2015, (ΦΕΚ Α΄ 143, 9-11-2015), ορίζει ότι εκεί επιτρέπονται μόνο χρήσεις πολιτισμού, εκπαίδευσης, υγείας, αθλητισμού, πράσινου και αναψυχής, Ωστόσο, η εταιρεία θα παραμείνει εκεί με βάση τις ρυθμίσεις για την παράταση για 12 χρόνια της λειτουργίας μιας βιομηχανικής εγκατάστασης, όταν αλλάζει η χρήση γης.

Μάλιστα, με ρύθμιση που περιλήφθηκε στο άρθρο 70 του νόμου για τα προαπαιτούμενα της «τελικής» αξιολόγησης (4549/2018), η μεταβατική περίοδος λειτουργίας τέτοιων  επιχειρήσεων επεκτάθηκε ακόμη περισσότερο προκαλώντας την αντίδραση τόσο του κ. Βρεττάκου όσο και του τότε αντιπεριφερειάρχη Πειραιά Γιώργου Γαβρίλη.

Το 2017 τόσο ο κ. Βρεττάκος όσο και ο κ. Γαβρίλης είχαν διαμαρτυρηθεί και για τη χορήγηση Άδειας «Εμπορίας Πετρελαιοειδών Προϊόντων κατ. A» στην εταιρεία «Oil One SA». Μάλιστα είχαν υποστηρίξει ότι «η άδεια εμπορίας πετρελαιοειδών δημιουργεί πρόσθετους περιβαλλοντικούς κινδύνους από μια πιθανή διαρροή μαζούτ κατά τη διάρκεια φορτοεκφορτώσεων στα βυτία μεταφοράς και αθροίζεται στα πολλαπλά περιβαλλοντικά προβλήματα της περιοχής, μεταξύ των οποίων και οι έντονες και οχληρές οσμές».

Το πρόβλημα με το βενζόλιο

Στις εγκαταστάσεις της Oil One αφορούν μια σειρά από δραστηριότητες συμπεριλαμβανομένης και της διαχείρισης πετρελαιοειδών αποβλήτων, καθώς στις εγκαταστάσεις υποδέχεται και διαχωρίζει μείγματα νερού και υπολειμμάτων πετρελαίου, που προκύπτουν από τη λειτουργία των πλοίων που προσεγγίζουν στο λιμάνι του Πειραιά.

Οι κάτοικοι επιμένουν ότι πρόκειται για περιβαλλοντικά επιβαρυντικές δραστηριότητες που δεν μπορούν να βρίσκονται σε τόσο μικρή απόσταση από κατοικίες.

Η δημοτική αρχή όπως και οι κάτοικοι έχουν διαμαρτυρηθεί πολλές φορές για την έντονη δυσοσμία στην περιοχή που την αποδίδουν σε μεγάλο βαθμό στην παρουσία των εγκαταστάσεων της Oil One στην περιοχή. Γι’ αυτό το λόγο και η Δημοτική Αρχή προχώρησε στην τοποθέτηση και λειτουργία Σταθμού Μέτρησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης στις εγκαταστάσεις του Πολυχώρου Λιπασμάτων, σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Πρόσφατα υπήρξε η πρώτη ανακοίνωση των σχετικών μετρήσεων. Σύμφωνα με έγγραφο που υπογράφει ο καθηγητής Ν. Μιχαλόπουλος, διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης:

«Από το σύνολο των μετρούμενων συστατικών, αρχικά δίνεται έμφαση στο βενζόλιο, για το οποίο υπάρχει θεσμοθετημένη μέση ετήσια οριακή τιμή για την προστασία της υγείας του πληθυσμού, οριζόμενη στα 5 μg m-3 (Oδηγία 2008/50/EK, όπως έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο με την απόφαση 14122/549/Ε.103, ΦΕΚ 488/Β/30.3.2011). Λαμβάνοντας υπόψη τα συνολικά αποτελέσματα των πρώτων οκτώ μηνών παρατηρείται ύφεση στα επίπεδά του, σε σχέση με τις μετρήσεις της αρχικής περιόδου μετρήσεων (Νοέμβριος-Δεκέμβριος), ενώ διερευνώνται τα περιστατικά εξάρσεων, σύντομης συνήθως διάρκειας, προκειμένου να ταυτοποιηθούν τα αίτια.

Τα επίπεδα του βενζολίου εμφανίζονται αυξημένα υπό την επίδραση ασθενών ανέμων και οι πρώτες ενδείξεις διερεύνησης του γεωγραφικού προσανατολισμού των πηγών εκπομπής υποδεικνύουν ενίσχυση από τον βόρειο τομέα, ενώ κατά την επικράτηση νοτίων ανέμων (θαλάσσια επίδραση) παρατηρούνται χαμηλές συγκεντρώσεις».

Η Oil One ισχυρίζεται ότι δεν ευθύνεται η ίδια για την δυσοσμία. Ρίχνει, μάλιστα, την ευθύνη για την έντονη δυσοσμία της ατμόσφαιρας στη λειτουργία του Κέντρου Επεξεργασίας Λυμάτων της Ψυτάλλειας.

Η Δημοτική Αρχή από τη μεριά της εκτιμά ότι τα πρώτα στοιχεία παραπέμπουν σε ρύπανση από τις εγκαταστάσεις της Oil One. Γι’ αυτό και συνεχίζει τον αγώνα για την απομάκρυνση όλων των βιομηχανικών εγκαταστάσεων στην περιοχή, προκειμένου να επιτευχθεί η απορρύπανση ατμόσφαιρας, όπως και της θαλάσσιας και παραθαλάσσιας περιοχής. «Πρέπει να απομακρυνθούν από τα σπίτια και τα σχολεία μας η Oil One, το τσιμεντάδικο της Lafarge και οι δεξαμενές πετρελαίου των ΕΛΠΕ», επιμένει ο Χρ. Βρεττάκος.

Η αγωγή της Oil One κατά του Δημάρχου και η αντίδραση: «Σιγά μην κλάψουμε, σιγά μην φοβηθούμε»

Η απάντηση της εταιρείας Oil One ήταν τελικά να κατατεθεί αγωγή κατά του Δημάρχου Κερατσινίου-Δραπετσώνας. Η εταιρεία υποστηρίζει ότι δεν ευθύνεται για τη ρύπανση και ότι ότι ο δήμαρχος διακατέχεται από εμπάθεια εις βάρος της Oil One και θέλει να της προκαλέσει ζημία.

Ο ίδιος ο Χρήστος Βρεττάκος μιλάει για απόπειρα ποινικοποίησης των αγώνων της δημοτικής αρχής και των κατοίκων. Σε σχετική δήλωσή του αναφέρει τα εξής:

«Με κάθε μέσο και τρόπο επιχειρεί η Oil One να καταστείλει τον δίκαιο αγώνα της τοπικής κοινωνίας ενάντια στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Η εταιρεία πιστεύει ότι μέσω- μεταξύ άλλων- της εξοντωτικής ποινής των 500.000 ευρώ και την κράτησή ενός έτους, μέσω της 30σέλιδης αγωγής που κατέθεσε σε βάρος μου, θα καταφέρει στο πρόσωπό μου να εκβιάσει, να φιμώσει και να ακυρώσει δικαστικά τον αγώνα μιας ολόκληρης περιοχής. Σιγά μην κλάψουμε, σιγά μη φοβηθούμε.

Με την αγωγή που κατέθεσε η Oil One επιχειρεί να ποινικοποιήσει τον αγώνα της τοπικής κοινωνίας για ένα καλύτερο μέλλον και να στείλει παντού το μήνυμα ότι τα συμφέροντα των επιχειρηματιών βρίσκονται πάνω από τις ζωές των ανθρώπων. Η κίνηση της εταιρείας δεν στρέφεται απλά στο πρόσωπο ενός δημάρχου, έχει έναν ευρύτερο στόχο: Να απειλήσει ανοιχτά όσους και όσες συνεχίζουν και τολμούν να μιλάν τη γλώσσα της αλήθειας και να παλεύουν κατά της καταστροφής της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και του τόπου τους. Τα μεγάλα συμφέροντα επιχειρούν να εκφοβίσουν τον κάθε έναν και την καθεμιά από εμάς που κινητοποιούμαστε υπέρ των δικαιωμάτων μας και των ελευθεριών μας. Δεν τους κάναμε εξαρχής τη χάρη να σιωπήσουμε και να υποταχθούμε, δεν θα τους την κάνουμε και τώρα. Ο αγώνας αυτός είναι κοινός, δεν είναι υπόθεση ενός ανθρώπου.

Καλώ κάθε πολίτη, κάθε εκλεγμένο ή μη δημόσιο πρόσωπο, κάθε κόμμα, κάθε φορέα και συλλογικότητα να πάρει δημόσια θέση ενάντια στις απαράδεκτες αυτές μεθόδους. Όλοι μαζί να στείλουμε το μήνυμα ότι ο αγώνας ενάντια στη μόλυνση της περιοχής και την απαξίωση της ανθρώπινης ζωής δεν εκβιάζεται, δεν φιμώνεται και δεν ποινικοποιείται. Να στείλουμε επίσης, το μήνυμα ότι θα συνεχίσουμε να παλεύουμε, ώστε να απομακρυνθούν από τα σπίτια και τα σχολεία μας η Oil One, το τσιμεντάδικο της Lafarge και οι δεξαμενές πετρελαίου των ΕΛΠΕ.»