Εκθεση ΤτΕ: Οι πιθανές επιπτώσεις του νέου αναπτυξιακού νόμου στην οικονομία

Την αξιολόγηση των επιπτώσεων του αναπτυξιακού νομοσχεδίου έκανε η Τράπεζα της Ελλάδος δίνοντας έμφαση στην αύξηση των θέσεων εργασίας.

Εκτιμά μάλιστα η ΤτΕ ότι η μείωση της αδήλωτης απασχόλησης κατά 1% αυξάνει το ΑΕΠ κατά 0,3% και την επίσημη απασχόληση κατά 0,5%.

Το σημείωμα αυτό αναλύει τις οικονομικές επιπτώσεις των μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται στο σχέδιο νόμου.

Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται μια παραλλαγή του Δυναμικού Στοχαστικού Υποδείγματος Γενικής Ισορροπίας (Dynamic Stochastic General Equilibrium – DSGE) της Τράπεζας της Ελλάδος για να διερευνηθούν οι πιθανοί δίαυλοι μέσω των οποίων αυτές οι μεταρρυθμίσεις αναμένεται να επηρεάσουν το πραγματικό ΑΕΠ, τις επενδύσεις και την απασχόληση.

Η αξιολόγηση των επιδράσεων των μεταρρυθμίσεων έχει κυρίως ποιοτικό χαρακτήρα, δεδομένου ότι είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί το μέγεθος των μεταβολών των παραμέτρων του υποδείγματος που επηρεάζονται από τις διατάξεις του νέου νομοσχεδίου. Επίσης, παρατίθεται μια σύνοψη εμπειρικών εκτιμήσεων του ΟΟΣΑ σχετικά με τη μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή επίδραση που προκύπτει από τη βελτίωση ευρέως χρησιμοποιούμενων δεικτών πολιτικής που σχετίζονται με τις προβλεπόμενες μεταρρυθμίσεις.

Τα κύρια ευρήματα συνοψίζονται ως εξής:

• Η αποτελεσματική μείωση της επιβάρυνσης των επιχειρήσεων από το θεσμικό πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας τους (regulatory burden) ενισχύει τον ανταγωνισμό στην αγορά προϊόντων, αυξάνοντας έτσι το εθνικό προϊόν, τις επενδύσεις και την απασχόληση.
• Η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της αγοράς εργασίας μέσω της καλύτερης σύνδεσης των μισθών με την παραγωγικότητα επηρεάζει θετικά την απασχόληση και, εν τέλει, τις επενδύσεις και το προϊόν.
• Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της αγοράς προϊόντων έχει περίπου 40% μεγαλύτερη επίδραση στο ΑΕΠ μακροπρόθεσμα από μια ίση βελτίωση της αποτελεσματικότητας της αγοράς εργασίας, καθώς η αγορά εργασίας στην Ελλάδα είναι πιο ανταγωνιστική από την αγορά προϊόντων, οπότε μια περαιτέρω αύξηση του ανταγωνισμού θα έχει μικρότερη θετική επίδραση.
• Μία επιτυχής βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και του ευρύτερου θεσμικού πλαισίου αναμένεται να αυξήσει τη συνολική παραγωγικότητα, επιδρώντας θετικά στο παραγωγικό δυναμικό της οικονομίας.
• Μέτρα που ενισχύουν τα κίνητρα για νέα επενδυτικά σχέδια μπορούν να τονώσουν το σχηματισμό φυσικού κεφαλαίου και, ως εκ τούτου, το προϊόν και την απασχόληση.
• Μια αξιοσημείωτη θετική έμμεση επίδραση των μέτρων που ενισχύουν την παραγωγικότητα, τις επενδύσεις και την αποτελεσματικότητα των αγορών προϊόντων και εργασίας είναι η μεταφορά οικονομικών πόρων από δραστηριότητες της παραοικονομίας στον επίσημο τομέα, που είναι πιο παραγωγικός. Αυτή η ανακατανομή ασκεί περαιτέρω ευνοϊκή επίδραση στα συνολικά μεγέθη, καθώς και στα δημόσια οικονομικά.
• Επιπλέον, μέτρα για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας έχουν ευεργετικές επιδράσεις στην οικονομική δραστηριότητα και τα δημόσια οικονομικά. Μια μείωση της αδήλωτης απασχόλησης κατά 1% αυξάνει το ΑΕΠ κατά 0,3% και την επίσημη απασχόληση κατά 0,5% μακροπρόθεσμα και βελτιώνει το δημοσιονομικό αποτέλεσμα περίπου 0,2% του ΑΕΠ.
• Εμπειρικές εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ σχετικά με τη μακροπρόθεσμη επίδραση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων συνάδουν σε γενικές γραμμές με τα ευρήματα του διαρθρωτικού υποδείγματος. Επιπλέον, επισημαίνουν ότι οι μεταρρυθμίσεις στην ποιότητα των θεσμών, όπως στο δικαστικό σύστημα, είναι εκείνες που αναμένεται να αποφέρουν τα μεγαλύτερα οφέλη, ενώ ακολουθούν σε μέγεθος επίδρασης οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων.

1. Αποτελέσματα προσομοιώσεων βάσει του υποδείγματος DSGE

Για να αξιολογηθεί η επίδραση των μεταρρυθμίσεων, χρησιμοποιείται μια παραλλαγή του Υποδείγματος DSGE της Τράπεζας της Ελλάδος, το οποίο αποτυπώνει τα κύρια χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας. Το υπόδειγμα ενσωματώνει μια σειρά πραγματικών και ονομαστικών στρεβλώσεων της ελληνικής οικονομίας και έχει διευρυνθεί ώστε να περιλαμβάνει την παραοικονομία.

Η μεθοδολογική προσέγγιση συνοψίζεται ως εξής: Πρώτα γίνεται διαμέτρηση (calibration) του υποδείγματος για την ελληνική οικονομία. Στη συνέχεια γίνεται η υπόθεση ότι οι μεταρρυθμίσεις εξαγγέλλονται και αρχίζουν να εφαρμόζονται το 2019. Στο πλαίσιο του υποδείγματος, τα μέτρα πολιτικής επιδρούν στην οικονομία μέσω διαταραχών (shocks) στις σχετικές εξωγενείς μεταβλητές/παραμέτρους. Μια ενδεικτική αντιστοίχιση των μεταρρυθμίσεων του νομοσχεδίου με τις επηρεαζόμενες εξωγενείς μεταβλητές του υποδείγματος παρουσιάζεται στον Πίνακα A.1 (βλ. Παράρτημα). Επιπλέον, γίνεται η υπόθεση ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι μόνιμες, απολύτως αξιόπιστες και εφαρμόζονται πλήρως χωρίς καθυστέρηση, γεγονός που σημαίνει ότι η πορεία μετάβασης προς τη νέα ισορροπία και η ίδια η νέα ισορροπία ενσωματώνονται πλήρως στις προσδοκίες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.

Σημειωτέον ότι είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί το μέγεθος των μεταβολών στις εξωγενείς μεταβλητές (δηλ. των διαταραχών) που προκαλούνται από τις διατάξεις του νέου νομοσχεδίου. Στις προσομοιώσεις, το μέγεθος των εξωγενών διαταραχών ισούται είτε με 1% είτε με μία ποσοστιαία μονάδα (ποσ. μονάδα), ανάλογα με το εξεταζόμενο σενάριο πολιτικής. Μολονότι το μέγεθος των διαταραχών που εφαρμόζονται είναι αυθαίρετο, οι προσομοιώσεις δίνουν τη δυνατότητα να εξαχθούν συμπεράσματα για την ευαισθησία των εξεταζόμενων μεταβλητών στις προβλεπόμενες μεταρρυθμίσεις, αλλά όχι το ίδιο το μέγεθος των αναμενόμενων επιδράσεων.

Εξετάζονται οι παρακάτω προσομοιώσεις πολιτικής:

Α. Μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας

1. i) Ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά εργασίας μέσω της αλλαγής στον τρόπο συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων από τα όργανα διοίκησης των συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζομένων και οργανώσεων εργοδοτών: προσομοιώνεται η αναμενόμενη επίδραση των σχετικών μεταρρυθμίσεων με μια μόνιμη μείωση της απόκλισης των πραγματικών μισθών στον ιδιωτικό τομέα από την παραγωγικότητα της εργασίας (wage mark-up) κατά 1 ποσ. μονάδα.
2. ii) Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των ελέγχων στην αγορά εργασίας με σκοπό τη μείωση της αδήλωτης απασχόλησης: προσομοιώνεται η αναμενόμενη επίδραση με μια μόνιμη αύξηση της πιθανότητας εντοπισμού της αδήλωτης απασχόλησης η οποία μειώνει την απασχόληση στον ανεπίσημο τομέα κατά 1%.

iii) Συνδυαστική επίδραση των μεταρρυθμίσεων i) και ii).

Β. Μεταρρυθμίσεις που αυξάνουν την παραγωγικότητα: προσομοιώνεται η επίδραση των σχετικών μεταρρυθμίσεων με μια μόνιμη αύξηση της Συνολικής Παραγωγικότητας των Συντελεστών (ΣΠΣ) κατά 1%.

Γ. Μεταρρυθμίσεις που αυξάνουν τον ανταγωνισμό στην αγορά προϊόντων: προσομοιώνεται η επίδραση των συναφών μεταρρυθμίσεων με μια μόνιμη μείωση του περιθωρίου κέρδους (price mark-up) των επιχειρήσεων που παράγουν ενδιάμεσα αγαθά κατά 1 ποσ. μονάδα.

Δ. Μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην προώθηση επενδυτικών σχεδίων: προσομοιώνεται η επίδραση των συναφών μεταρρυθμίσεων αυξάνοντας μόνιμα κατά 1% την οριακή αποδοτικότητα των επενδύσεων, η οποία δημιουργεί κίνητρα για τη συσσώρευση νέου κεφαλαίου με υψηλή παραγωγικότητα.

Τα Διαγράμματα 1-6 (βλ. Παράρτημα) δείχνουν την επίδραση των μεταρρυθμίσεων στις κύριες μακροοικονομικές μεταβλητές. Όλες οι μεταβλητές εκφράζονται ως ποσοστιαίες αποκλίσεις από το αρχικό σημείο ισορροπίας (steady state) πριν από τις μεταρρυθμίσεις, με εξαίρεση τον πληθωρισμό, το λόγο του προϊόντος της παραοικονομίας προς το ΑΕΠ και το λόγο του πρωτογενούς δημοσιονομικού αποτελέσματος προς το ΑΕΠ, που εκφράζονται ως μεταβολές σε ποσοστιαίες μονάδες.

Το Διάγραμμα 1 απεικονίζει τη δυναμική επίδραση μιας μόνιμης μείωσης της απόκλισης των πραγματικών μισθών στον ιδιωτικό τομέα από την παραγωγικότητα της εργασίας (wage mark-up) κατά 1 ποσ. μονάδα. Η άμεση επίδραση (first order effect) είναι η μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα, η οποία δημιουργεί κίνητρα για τις επιχειρήσεις να αυξήσουν τη ζήτηση εργατικού δυναμικού και να μεταφέρουν εργατικό δυναμικό από την παραοικονομία στις δραστηριότητες του επίσημου τομέα. Ως αποτέλεσμα, η απασχόληση στον επίσημο τομέα αυξάνεται κατά περίπου 1% και η αδήλωτη απασχόληση μειώνεται κατά 1,4% μακροπρόθεσμα. Σημειώνεται ότι η αύξηση της απασχόλησης στον επίσημο τομέας υπεραντισταθμίζει τη μείωση του μέσου πραγματικού μισθού στον ιδιωτικό τομέα με αποτέλεσμα την αύξηση των συνολικών αποδοχών από την εργασία (wage bill). Συνεπώς, ενισχύεται μακροπρόθεσμα το διαθέσιμο εισόδημα και η ιδιωτική κατανάλωση. Παράλληλα, το χαμηλότερο κόστος εργασίας δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να μειώσουν τις εγχώριες τιμές, με αποτέλεσμα την υποχώρηση του εγχώριου πληθωρισμού και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Εν τέλει, η εγχώρια και η εξωτερική ζήτηση αυξάνονται, με αποτέλεσμα την αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,8% μακροπρόθεσμα. Υπάρχει επίσης βελτίωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος λόγω της ανόδου του ΑΕΠ και του περιορισμού της παραοικονομίας, που ενισχύουν τα φορολογικά έσοδα.

Το Διάγραμμα 2 παρουσιάζει τις επιδράσεις της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας των ελέγχων στην αγορά εργασίας, η οποία μειώνει την αδήλωτη απασχόληση κατά 1%. Η ενίσχυση του ελέγχου συμμόρφωσης αυξάνει το κόστος της αδήλωτης εργασίας, οδηγώντας σε αύξηση της προσφοράς εργασίας στον επίσημο τομέα κατά 0,4% μακροπρόθεσμα. Αυτό ασκεί καθοδική πίεση στους μισθούς, ωθώντας τις επιχειρήσεις να αυξήσουν τη ζήτηση εργασίας και να μειώσουν τις εγχώριες τιμές, επιδρώντας μειωτικά στον πληθωρισμό. Η συνακόλουθη πτώση του εγχώριου πληθωρισμού αυξάνει την ανταγωνιστικότητα και βελτιώνει τις εξαγωγές και το εμπορικό ισοζύγιο. Η εγχώρια και η εξωτερική ζήτηση αυξάνονται, με αποτέλεσμα την άνοδο του ΑΕΠ κατά 0,3% μακροπρόθεσμα και τη βελτίωση των δημόσιων οικονομικών λόγω του περιορισμού της παραοικονομίας. Σημειωτέον ότι η αύξηση του ΑΕΠ ενισχύεται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι ο επίσημος τομέας είναι παραγωγικότερος.

Για λόγους πληρότητας, το Διάγραμμα 3 παρουσιάζει τις επιδράσεις από μια ταυτόχρονη μείωση της απόκλισης των πραγματικών μισθών στον ιδιωτικό τομέα από την παραγωγικότητα της εργασίας (wage mark-up) και αύξηση της αποτελεσματικότητας των ελέγχων στην αγορά εργασίας, που μειώνει την απασχόληση στην παραοικονομία. Καθώς οι δύο πολιτικές είναι συμπληρωματικές μεταξύ τους, οι συνδυαστικές επιδράσεις είναι ισχυρότερες και σχεδόν αθροιστικές.

Το Διάγραμμα 4 παρουσιάζει τις δυναμικές επιδράσεις μιας μόνιμης αύξησης της Συνολικής Παραγωγικότητας των Συντελεστών κατά 1%. Η αύξηση αυτή οδηγεί σε αύξηση της οριακής παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής του ιδιωτικού τομέα και μειώνει το πραγματικό οριακό κόστος, δίνοντας στις επιχειρήσεις τη δυνατότητα να αυξήσουν τις επενδύσεις και την απασχόληση και να μειώσουν τις τιμές των εγχωρίως παραγόμενων αγαθών. Επίσης, γίνεται μεταφορά εργατικού δυναμικού από την παραοικονομία στον επίσημο τομέα παραγωγής, ο οποίος είναι παραγωγικότερος, με αποτέλεσμα τη μείωση της παραοικονομίας. Η αυξημένη αποτελεσματικότητα της παραγωγικής διαδικασίας οδηγεί σε βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου και του λόγου του πρωτογενούς δημοσιονομικού αποτελέσματος προς το ΑΕΠ. Μακροπρόθεσμα, το προϊόν, η απασχόληση και οι επενδύσεις αυξάνονται κατά 1,8%, 0,9% και 2% αντίστοιχα.

Όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν τον ανταγωνισμό στην αγορά προϊόντων, το Διάγραμμα 5 συνοψίζει τις επιδράσεις μιας μόνιμης μείωσης του περιθωρίου κέρδους (price mark-up) κατά 1 ποσ. μονάδα. Η άμεση επίδραση είναι η μείωση των τιμών των εγχωρίως παραγόμενων και πωλούμενων αγαθών και υπηρεσιών, η οποία αυξάνει την εγχώρια ζήτηση, μειώνοντας παράλληλα τη ζήτηση εισαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών. Η υψηλότερη συνολική ζήτηση οδηγεί σε άνοδο της ζήτησης εργατικού δυναμικού και επενδύσεων, με αποτέλεσμα την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ. Εν τέλει, το προϊόν, η απασχόληση και οι επενδύσεις αυξάνονται κατά 1,1%, 1% και 2,5%, αντίστοιχα.

Τέλος, όσον αφορά την επίδραση των μέτρων που δημιουργούν κίνητρα για την ανάληψη νέων επενδύσεων, το Διάγραμμα 6 δείχνει ότι μια μόνιμη αύξηση της οριακής αποδοτικότητας των επενδύσεων ίση με 1% οδηγεί μακροπρόθεσμα σε αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων κατά 1,5%. Παράλληλα, σημειώνεται άνοδος της απασχόλησης και των μισθών στον ιδιωτικό τομέα μακροπρόθεσμα. Η συνακόλουθη αύξηση της συνολικής ζήτησης ασκεί μακροχρόνια θετική επίδραση στο προϊόν ίση με περίπου 0,7%.

2. Πλαίσιο του ΟΟΣΑ για την ποσοτικοποίηση της μακροπρόθεσμης επίδρασης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων

Ο ΟΟΣΑ έχει αναπτύξει ένα αναλυτικό πλαίσιο για την ποσοτικοποίηση της μακροπρόθεσμης επίδρασης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, το οποίο λαμβάνει υπόψη τις εμπειρικές εκτιμήσεις σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις ενός ευρέος φάσματος πολιτικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η επίδραση των μεταρρυθμίσεων αξιολογείται με βάση τρεις διαύλους μετάδοσης των επιδράσεων από την πλευρά της προσφοράς: (α) Συνολική Παραγωγικότητα των Συντελεστών (ΣΠΣ), (β) ένταση κεφαλαίου (capital deepening) και (γ) ποσοστό απασχόλησης. Η συνολική επίδραση στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ εξάγεται με βάση μια συνάρτησης παραγωγής (βλ. Égert, 2018). Σημειώνεται ότι οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ περιβάλλονται από σημαντική αβεβαιότητα και αντανακλούν τη μέση εμπειρία στις χώρες του ΟΟΣΑ (ή στις χώρες εντός και εκτός ΟΟΣΑ), η οποία δεν είναι απαραίτητα αντιπροσωπευτική της ελληνικής οικονομίας. Παρ’ όλα αυτά, οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ καθιστούν δυνατή την ποσοτική αξιολόγηση της επίδρασης των διαφόρων μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών και της σχετικής σημασίας τους για την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης.

Ειδικότερα, οι δείκτες πολιτικής που σχετίζονται με τις διατάξεις του νομοσχεδίου είναι οι εξής:

• Δείκτης Product Market Regulation (PMR) του ΟΟΣΑ: Ο δείκτης αυτός θα βελτιωθεί λόγω της μείωσης της επιβάρυνσης των επιχειρήσεων από το θεσμικό πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας τους. Σχετικά μέτρα είναι η μείωση της γραφειοκρατίας, η κατάργηση διαδικασιών αδειοδότησης και η απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου (π.χ. σχετικά με τα επιχειρηματικά πάρκα, την αδειοδότηση βιομηχανικών δραστηριοτήτων, στρατηγικές επενδύσεις).
• Κράτος δικαίου και Διάρκεια πτωχευτικών διαδικασιών: Αν και αυτοί οι δείκτες αντανακλούν την αποτελεσματικότητα ενός ευρύτερου φάσματος θεσμών, η βελτίωση της ποιότητας του δικαστικού συστήματος (μέσω π.χ. της ψηφιοποίησης των δικαστικών διαδικασιών) και της προστασίας των εμπράγματων δικαιωμάτων (μέσω της δημιουργίας Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη) θα επηρεάσει θετικά αυτούς τους δείκτες.
• «Υπερβάλλουσα κάλυψη» (excess coverage) των συλλογικών συμβάσεων: Ο δείκτης αυτός αποτυπώνει τη διαφορά μεταξύ του ποσοστού κάλυψης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και του ποσοστού συμμετοχής των εργαζομένων σε συνδικαλιστικές οργανώσεις (σε ποσοστιαίες μονάδες). Η εισαγωγή ρητρών εξαίρεσης στις συλλογικές συμβάσεις, η δυσκολότερη προσφυγή σε διαιτησία κατά τη διαδικασία συλλογικής διαπραγμάτευσης και η ενίσχυση της διαφάνειας στη λειτουργία των συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζομένων και οργανώσεων εργοδοτών θα έχουν μειωτική επίδραση στο ποσοστό κάλυψης των συλλογικών συμβάσεων.

Ο Πίνακας 1 συνοψίζει τα ευρήματα του ΟΟΣΑ σχετικά με την αναμενόμενη επίδραση, σε ορίζοντα πέραν της δεκαετίας, μιας “τυπικής” βελτίωσης των υποκείμενων δεικτών πολιτικής. Καταγράφονται τα αποτελέσματα για τους διαύλους μετάδοσης από την πλευρά της προσφοράς για τους οποίους είναι διαθέσιμες εμπειρικές εκτιμήσεις που είναι στατιστικά σημαντικές. Συνολικά, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η πλήρης εφαρμογή μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών παρόμοιων με τις προβλεπόμενες στο νομοσχέδιο μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην παραγωγικότητα, τις επενδύσεις και την απασχόληση. Αυτό ισχύει ιδίως για τους δύο τελευταίους δείκτες πολιτικής, που αντανακλούν το θεσμικό περιβάλλον γενικότερα, αν και το μέγεθος των εκτιμήσεων πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη. Ως ένδειξη του περιθωρίου για τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις, ο Πίνακας A.2 συγκρίνει αυτούς τους δείκτες πολιτικής για την Ελλάδα με το μέσο όρο της ζώνης του ευρώ, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία.

Με βάση τις πληροφορίες του Πίνακα 1 και με τη χρήση του πλαισίου συνάρτησης παραγωγής του Égert (2018), μπορεί κανείς να υπολογίσει την επίδραση μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών που είναι στο ίδιο πνεύμα με τις προβλεπόμενες στο πολυνομοσχέδιο. Ενδεικτικά, μείωση του δείκτη PMR του ΟΟΣΑ κατά 0,1 της μονάδας συνεπάγεται αύξηση της μακροπρόθεσμης ΣΠΣ κατά 0,4%, του λόγου κεφαλαίου/προϊόντος κατά 0,3% και του ποσοστού απασχόλησης κατά 0,2 ποσ. μονάδα, οδηγώντας σε άνοδο του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά περίπου 0,9% μακροπρόθεσμα (πέραν των 10 ετών). Μείωση της «υπερβάλλουσας κάλυψης» κατά 1 ποσ. μονάδα (από ένα ήδη χαμηλό επίπεδο σε σύγκριση με τη ζώνη του ευρώ – βλ. Πίνακα A.2) θα αυξήσει το ποσοστό απασχόλησης μακροπρόθεσμα κατά περίπου 0,1 ποσ. μονάδα και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 0,1%.

Πίνακας 1: Εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ για τη μακροχρόνια επίπτωση στη ΣΠΣ, το κεφάλαιο και την απασχόληση

Δείκτης πολιτικής	Δίαυλος μετάδοσης από την πλευρά της προσφοράς	Μέγεθος μεταρρύθμισης	Αναμενόμενη επίπτωση
Ρύθμιση αγοράς προϊόντων	ΣΠΣ	-0,58	2,27%
	Κεφάλαιο/Προϊόν	-0,58	1,55%
	Απασχόληση*	-0,58	0,99%
Υπερβάλλουσα κάλυψη	Απασχόληση	-1,89	0,15%
Κράτος δικαίου	ΣΠΣ	1,01	35,50%
Διάρκεια των πτωχευτικών διαδικασιών	ΣΠΣ	-1,23	10,67%

Πηγή: Égert (2018), Πίνακας 3 (σελ. 12).

Σημείωση: Η «Ρύθμιση της αγοράς προϊόντων» περιγράφεται από το δείκτη PMR του ΟΟΣΑ. Το «Κράτος δικαίου» προέρχεται από τους δείκτες διακυβέρνησης (Governance Indicators) της Παγκόσμιας Τράπεζας (ΠΤ). Η «Διάρκεια των πτωχευτικών διαδικασιών» προέρχεται από τους δείκτες Doing Business της ΠΤ. Ως «Υπερβάλλουσα κάλυψη» ορίζεται η διαφορά μεταξύ του ποσοστού κάλυψης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και του ποσοστού συμμετοχής των εργαζομένων σε συνδικαλιστικές οργανώσεις (σε ποσοστιαίες μονάδες). Το “Μέγεθος μεταρρύθμισης” υπολογίζεται ως μία τυπική απόκλιση των διαστρωματικών δεδομένων. *Ποσοστό απασχόλησης, μεταβολή σε ποσοστιαίες μονάδες.

Πίνακας A.1: Αντιστοίχιση μεταρρυθμίσεων του σχεδίου νόμου με τους διαύλους μετάδοσης των επιδράσεων στην οικονομία βάσει του υποδείγματος της ΤτΕ

Προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις	Αναμενόμενες επιπτώσεις	Μηχανισμοί μετάδοσης, βάσει του υποδείγματος της ΤτΕ, μέσω των οποίων οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις μπορούν να επηρεάσουν την οικονομία
Κίνητρα για στρατηγικές επενδύσεις Διατάξεις για τηλεπικοινωνίες/ψηφιοποίηση Επέκταση των επιχειρηματικών πάρκων/Απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης βιομηχανικών δραστηριοτήτων Διατάξεις για ταχύτερη έγκριση επενδυτικών σχεδίων Εθνικό Μητρώο Υποδομών Εθνικό Πρόγραμμα Απλούστευσης Διαδικασιών/Παρατηρητήριο Γραφειοκρατίας Διατάξεις για την απλούστευση των δημοσίων συμβάσεων Διατάξεις για την ενίσχυση της ψηφιοποίησης/δημιουργία Ενιαίου Ψηφιακού Χάρτη	Μείωση των διοικητικών βαρών, ενίσχυση της καινοτομίας, ενίσχυση της δυνητικής ανάπτυξης της οικονομίας Αύξηση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος Αύξηση της προστασίας των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας Ενίσχυση της διαφάνειας και της παροχής πληροφοριών στους επενδυτές, μείωση του κόστους αναζήτησης (search costs)	Ενίσχυση της συνολικής παραγωγικότητας της οικονομίας (εξωγενής διαταραχή στο υπόδειγμα της ΤτΕ: αύξηση της Συνολικής Παραγωγικότητας των Συντελεστών)
Επέκταση των επιχειρηματικών πάρκων/Απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης βιομηχανικών δραστηριοτήτων Διατάξεις για ταχύτερη έγκριση επενδυτικών σχεδίων Εθνικό Πρόγραμμα Απλούστευσης Διαδικασιών/Παρατηρητήριο Γραφειοκρατίας	Μείωση της γραφειοκρατίας, μείωση κόστους εισόδου/ίδρυσης επιχειρήσεων, ενίσχυση του ανταγωνισμού στον κλάδο	Βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς προϊόντων (εξωγενής διαταραχή στο υπόδειγμα της ΤτΕ: μείωση του περιθωρίου κέρδους, price mark-up, των επιχειρήσεων)
Κίνητρα για στρατηγικές επενδύσεις Επέκταση των επιχειρηματικών πάρκων/Απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης βιομηχανικών δραστηριοτήτων Διατάξεις για τις τηλεπικοινωνίες/ψηφιοποίηση	Βελτίωση της αποδοτικότητας των επενδύσεων	Αύξηση της αποδοτικότητας του κεφαλαίου και ενίσχυση των επενδύσεων (εξωγενής διαταραχή στο υπόδειγμα της ΤτΕ: αύξηση της οριακής αποδοτικότητας των επενδύσεων )
Ρήτρες εξαίρεσης στις συλλογικές συμβάσεις Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών Περιορισμός της προσφυγής σε διαιτησία στη διαδικασία συλλογικής διαπραγμάτευσης	Αλλαγή στον τρόπο συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων και αύξηση της διαφάνειας στη λειτουργία των συνδικαλιστικών οργανώσεων εργαζομένων και οργανώσεων εργοδοτών	Βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς εργασίας (εξωγενής διαταραχή στο υπόδειγμα της ΤτΕ: μείωση της απόκλισης των πραγματικών μισθών στον ιδιωτικό τομέα από την παραγωγικότητα της εργασίας,wage mark-up, και αύξηση της πιθανότητας εντοπισμού αδήλωτης εργασίας)
Διατάξεις για τη μερική απασχόληση	Μείωση της αδήλωτης εργασίας, ενίσχυση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας, μείωση του μισθολογικού κόστους

 

 

Πίνακας Α.2: Ελλάδα και μέσος όρος ευρωζώνης

 

Δείκτης πολιτικής	Ελλάδα	Μέσος όρος ευρωζώνης	Πηγή
Δείκτης PMR*	1,57	1,31	OECD
Υπερβάλλουσα κάλυψη	5,2 (ποσ. μονάδες)	38,2 (ποσ. μονάδες)	ICTWSS v.6
Κράτος δικαίου	0,08	1,19	WB Governance indicators
Διάρκεια πτωχευτικών διαδικασιών	3,5 (έτη)	1,9 (έτη)	WB Doing Business indicators 2019

Σημείωση: Μη σταθμισμένος μέσος όρος της ευρωζώνης για τις χώρες για τις οποίες υπάρχουν δεδομένα. *PMR: Δείκτης ρύθμισης της αγοράς προϊόντων (Product Market Regulation). Τα στοιχεία του 2018 για τον δείκτη PMR του ΟΟΣΑ βασίζονται σε νέα μεθοδολογία και δεν είναι συγκρίσιμα με τα στοιχεία προηγούμενων δημοσιεύσεων. Κράτος δικαίου για το 2017. Υπερβάλλουσα κάλυψη για το 2016.