Σαρωτικές αλλαγές στον εργασιακό βίο 1,5 εκατομμυρίου εργαζομένων στην Ελλάδα φέρνει η λεγόμενη 4η βιομηχανική επανάσταση, δηλαδή η είσοδος των ρομπότ με την ανάπτυξη σε αυτά της τεχνητής νοημοσύνης.
Τα στοιχεία αυτά επικαλείται ο ΣΕΒ σε ειδική έκδοση με θέμα: «Τα ρομπότ στη βιομηχανική παραγωγή έρχονται. Οι θέσεις εργασίας μένουν;».
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, το ποσοστό των θέσεων εργασίας που αντιμετωπίζουν πολύ υψηλή πιθανότητα υποκατάστασης του αντικειμένου απασχόλησής τους μέσα από την αυτοματοποίηση ανέρχεται σε 23,4%, ενώ άλλο ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 35,3% αντιμετωπίζει πιθανότητα σημαντικής αλλαγής.
Με βάση τα στοιχεία απασχόλησης της ΕΛΣΤΑΤ για το τρίτο τρίμηνο του 2018, αυτό, σύμφωνα με τον ΣΕΒ, μεταφράζεται σε περίπου 1,5 εκατ. μισθωτούς των οποίων δυνητικά θα αλλάξει το αντικείμενο εργασίας ή θα μετακινηθούν σε νέες θέσεις το προσεχές διάστημα. Για το 40% εξ αυτών (613.000) η πιθανότητα είναι άνω του 70%.
Στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ η Ελλάδα καταλαμβάνει την τέταρτη θέση όσον αφορά το ποσοστό θέσεων που έχουν πιθανότητα άνω του 50% να αυτοματοποιηθούν, πίσω από τη Σλοβενία, τη Λιθουανία και την Τουρκία, ενώ, όπως υποστηρίζει ο ΣΕΒ, «αν λάβουμε υπόψη μόνο τους εργαζομένους με υψηλό κίνδυνο αυτοματοποίησης τότε η χώρα μας κατατάσσεται τρίτη, πίσω από τη Σλοβακία (33,6%) και τη Σλοβενία (25,7%)».
Οι εργοδότες συμπεραίνουν πως «είναι λοιπόν προφανές ότι όσον αφορά την τεχνική δυνατότητα υποκατάστασης της ανθρώπινης εργασίας από ρομπότ και άλλα συστήματα αυτοματισμού η Ελλάδα αντιμετωπίζει μια πολύ μεγάλη πρόκληση».
Ο ΣΕΒ προχωρεί στην ειδική του έκδοση σε μεγαλύτερη ανάλυση της εφαρμογής αυτοματοποιημένων διαδικασιών μέσω των ρομπότ: «Τα σύγχρονα ρομπότ είναι η επιτομή της νέας τεχνολογίας, της συνεχούς τεχνολογικής εξέλιξης στα συστήματα αυτοματισμού και της τεχνητής νοημοσύνης. Τα τελευταία χρόνια η αλματώδης ψηφιακή και τεχνολογική εξέλιξη και οι νέες δυνατότητες που έχουν ενσωματωθεί στις λειτουργίες τους έχουν οδηγήσει σε διαρκώς αυξανόμενη χρήση τους στο παραγωγικό περιβάλλον με σημαντικές αλλαγές και ως προς το περιεχόμενο και ως προς την οργάνωση της εργασίας και στις εργασιακές σχέσεις σε διεθνές επίπεδο» περιγράφει.
Δύο κατηγορίες
Το International Federation of Robotics διακρίνει τα ρομπότ σε δύο μεγάλες κατηγορίες ανάλογα με τον σκοπό για τον οποίο χρησιμοποιούνται: τα βιομηχανικά ρομπότ (industrial robots), τα οποία αποτελούνται από κινητούς ή σταθερούς αυτόματους μηχανικούς βραχίονες τριών τουλάχιστον αρθρώσεων και χρησιμοποιούνται στους κλάδους της μεταποίησης για τη μετακίνηση και επεξεργασία διάφορων υλικών και προϊόντων, και τα ρομπότ υπηρεσιών (service robots), τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως στον πρωτογενή και στον τριτογενή τομέα είτε για επαγγελματικούς σκοπούς (professional service robots) είτε για την παροχή προσωπικών υπηρεσιών (personal service robots). Ανάμεσα στο 2010 και στο 2018 παγκοσμίως οι ετήσιες πωλήσεις βιομηχανικών ρομπότ υπερτριπλασιάστηκαν, φτάνοντας το 2018 τις 422.000 μονάδες, με τον μέσο ρυθμό αύξησής τους να ανέρχεται σε 18%. Αντίστοιχα, το ίδιο διάστημα ο συνολικός αριθμός των εν λειτουργία ρομπότ διπλασιάστηκε, ξεπερνώντας τις 2,4 εκατομμύρια μονάδες. Το International Federation of Robotics εκτιμά ότι η αυξητική τάση θα συνεχιστεί, με τις ετήσιες πωλήσεις να φτάνουν τις 584.000 μονάδες το 2022 (αύξηση 38,3%), ενώ το συνολικό εγκατεστημένο δυναμικό θα αυξηθεί κατά 1,53 εκατομμύρια μονάδες (αύξηση 62,7%) και θα προσεγγίσει τα 4 εκατομμύρια.
Πέρα όμως από την ποσοτική αύξηση στον αριθμό των χρησιμοποιούμενων βιομηχανικών ρομπότ, η συνεχής εξέλιξη των νέων τεχνολογιών, στο πλαίσιο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, επιφέρει και ποιοτική διαφοροποίηση στο είδος των εργασιών που είναι σε θέση να αναλαμβάνουν, στα επίπεδα αυτονομίας τους και στον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν με τον άνθρωπο.
Aλμα πωλήσεων
Οπως αναφέρει ο ΣΕΒ, για παράδειγμα, πολλά προηγμένα ρομποτικά συστήματα είναι εξοπλισμένα με εξελιγμένους αισθητήρες και αλγορίθμους μηχανικής εκμάθησης (machine learning) που τους δίνουν τη δυνατότητα να εκτελούν πλειάδα εργασιών με μικρή ή και καθόλου παρέμβαση από τον χειριστή, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στη συνεχή βελτιστοποίηση της απόδοσής τους. Αρκετοί μάλιστα κατασκευαστές ρομποτικών συστημάτων προσφέρουν υπηρεσίες cloud robotics, που δίνουν τη δυνατότητα διασύνδεσης και αμοιβαίας εκμάθησης ανάμεσα σε ρομπότ διαφορετικών επιχειρήσεων. Σύμφωνα με το Boston Consulting Group, το παγκόσμιο μερίδιο αγοράς για τέτοια προηγμένα βιομηχανικά ρομποτικά συστήματα αναμένεται να ανέλθει σε 20% του συνόλου των πωλήσεων το 2021, ενώ το 2018 ήταν μόλις 9%.