Αναζήτηση
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τη νύχτα της 6ης Δεκεμβρίου 1941, το βρετανικό υποβρύχιο «Περσεύς» βυθίστηκε λόγω πρόσκρουσης σε νάρκη στα ανοιχτά της Κεφαλλονιάς. Πενήντα εννέα αξιωματικοί και ναύτες έχασαν τη ζωή τους συνεπεία της καταβύθισης του υποβρυχίου στη θαλάσσια περιοχή του ακρωτηρίου Μούντα, νοτιοανατολικού άκρου της Κεφαλλονιάς.
Ο μοναδικός διασωθείς, ένας Βρετανός ονόματι John Capes, κατάφερε να διαφύγει από το βυθισμένο σε βάθος 52 μέτρων υποβρύχιο και να κολυμπήσει μέχρι τις ακτές του νησιού, κοντά στα Μαυράτα.
Οι κάτοικοι της Κεφαλλονιάς τον περιέθαλψαν επί 18 μήνες και τον φυγάδευσαν αργότερα στη Σμύρνη, με τη βοήθεια ενός ατρόμητου θαλασσόλυκου, του καπετάν Μιλτιάδη Χούμα.
Το βυθισμένο βρετανικό υποβρύχιο εντοπίστηκε από ομάδα δυτών τον Δεκέμβριο του 1997.
Η ΒΥΘΙΣΗ. Το βρετανικό υποβρύχιο «Περσεύς» (HMS Perseus), υπό τη διοίκηση του πλωτάρχη E. C. F. Nicolay, αναχώρησε από τη Μάλτα το τρίτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου του 1941, προκειμένου να εκτελέσει επιθετική περιπολία στον κόλπο του Τάραντα και στο Ιόνιο Πέλαγος.
Μετά το πέρας της αποστολής αυτής το υποβρύχιο, στο οποίο επέβαιναν εκτός από το μόνιμο πλήρωμά του (58 άνδρες) ο βρετανός θερμαστής John Capes και ο έλληνας υποπλοίαρχος Νικόλαος Μέρλιν, επρόκειτο να επιστρέψει στον ναύσταθμο της Αλεξάνδρειας, στην Αίγυπτο.
Τη νύχτα της 6ης Δεκεμβρίου 1941 ο «Περσεύς», ενόσω περιπολούσε στην επιφάνεια, προσέκρουσε σε νάρκη στα ανοιχτά των νοτιοανατολικών ακτών της Κεφαλλονιάς.
Μια δυνατή έκρηξη συγκλόνισε το υποβρύχιο. Το σχετικά μικρό ρήγμα που προκλήθηκε από την πρόσκρουση στο αριστερό πρωραίο τμήμα του υποβρυχίου ήταν αρκετό για να αρχίσουν να εισρέουν νερά σε αυτό.
Την ίδια ώρα από την ανοιχτή ανθρωποθυρίδα του πυργίσκου εισέρχονταν τόνοι νερού, που δεν επέτρεπαν στους διασωθέντες από την έκρηξη να βγουν από το υποβρύχιο, το οποίο άρχισε να βυθίζεται παρασύροντας στον θάνατο 60 αξιωματικούς και ναύτες.
Η ΔΙΑΦΥΓΗ. Ο John Capes, ο οποίος βρισκόταν κατά τη βύθιση στο πρυμναίο διαμέρισμα του υποβρυχίου, ήταν ο μόνος που κατάφερε να απεγκλωβιστεί από αυτό και να σωθεί κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή.
Αφού πρώτα βοήθησε τρεις τραυματισμένους συναδέλφους του να βγουν από την έξοδο διαφυγής του πρυμναίου διαμερίσματος, τους ακολούθησε κι εκείνος.
Άρχισε να αναδύεται χρησιμοποιώντας την ειδική συσκευή διαφυγής Davis και ελέγχοντας – όσο μπορούσε – την ταχύτητά του, για να μην υποστεί τις επιπτώσεις μιας υπερβολικά γρήγορης ανόδου.
Καταβάλλοντας υπεράνθρωπη προσπάθεια, ο Capes κατάφερε να πραγματοποιήσει μια διαφυγή μοναδική στα ναυτικά χρονικά. Φθάνοντας στην επιφάνεια της θάλασσας, αναζήτησε επί ματαίω τους συναδέλφους του.
Το μόνο που έβλεπε ο Capes σε απόσταση μιλίων ήταν μια λευκή τεθλασμένη γραμμή, που έμοιαζε να σχηματίζεται από τις κορυφές απότομων βράχων. Έτσι, άρχισε να κολυμπά προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ύστερα από κολύμπι αρκετών ωρών ο Capes κατόρθωσε τελικά να φθάσει στις ακτές της Κεφαλλονιάς, όπου έπεσε σε λήθαργο λόγω της εξάντλησής του. Εκεί τον βρήκαν την επόμενη ημέρα οι Κεφαλλονίτες.
Οι διηγήσεις του Capes για την περιπέτειά του είχαν γίνει ελάχιστα πιστευτές. Σχεδόν κανείς δεν μπορούσε να αντιληφθεί – και κατά συνέπεια να πιστέψει – το μέγεθος του κατορθώματός του.
Πολλοί σύγχρονοί του πίστευαν ότι η ιστορία της διαφυγής του ήταν δημιούργημα της φαντασίας του, ότι δεν επέβαινε καν στο υποβρύχιο «Περσεύς» ή ότι το είχε εγκαταλείψει πριν αυτό βυθιστεί.
Ο ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ. Το 1997, πενήντα έξι χρόνια μετά τη βύθισή του, το υποβρύχιο «Περσεύς» εντοπίστηκε από την ομάδα του επαγγελματία δύτη και εκπαιδευτή Κώστα Θωκταρίδη σε βάθος 52 μέτρων, νοτίως των ακτών της Κεφαλλονιάς.
Οι έρευνες που διεξήχθησαν στο πρυμναίο διαμέρισμα του υποβρυχίου επιβεβαίωσαν πλήρως τους ισχυρισμούς του Capes σχετικά με τα διαδραματισθέντα πλησίον της Κεφαλλονιάς τη νύχτα της 6ης Δεκεμβρίου 1941.
Ο JOHN CAPES. Ο John Hawtrey Capes είχε γεννηθεί στις 20 Σεπτεμβρίου 1910 και είχε σπουδάσει στο Dulwich College.
Σε ηλικία σχεδόν 25 ετών, τον Μάιο του 1935, είχε καταταγεί στο Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό ως θερμαστής Β’ τάξεως.
Με την πρώτη ευκαιρία είχε καταταγεί ως εθελοντής στην Υπηρεσία Υποβρυχίων, όπου είχε αρχίσει την εκπαίδευσή του τον Ιούνιο του 1938.
Ένα τυχαίο περιστατικό, ένα αυτοκινητικό ατύχημα που είχε κάποια στιγμή στη Μάλτα, υποχρέωσε τον Capes να μεταβεί εκ νέου στο εν λόγω νησί.
Έτσι εξηγείται το πώς βρέθηκε τελικά ο Capes εντός του βυθισθέντος υποβρυχίου «Περσεύς», που είχε αναχωρήσει από τη Μάλτα και είχε ως τελικό προορισμό του την Αλεξάνδρεια.
Ο John Capes έφυγε από τη ζωή το 1985.
Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΕΡΛΙΝ. Ο μοναδικός Έλληνας που επέβαινε στο βρετανικό υποβρύχιο ήταν ο υποπλοίαρχος Νικόλαος Μέρλιν, ο Νίκης όπως τον αποκαλούσαν οι δικοί του. Ο πατέρας του, Γεράρδος Μέρλιν, ήταν γαλλικής καταγωγής, ενώ η μητέρα του, Αλεξάνδρα Μεταξά, είλκε την καταγωγή της από την Κεφαλλονιά.
Ο Μέρλιν είχε γεννηθεί το 1912 στο Παρίσι, είχε περάσει τα παιδικά του χρόνια στην Αθήνα και είχε σπουδάσει στη Γερμανία.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα ο Μέρλιν είχε φοιτήσει στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων και είχε υπηρετήσει στα υποβρύχια «Πρωτεύς», «Τρίτων» και «Γλαύκος».
Ο ίδιος ο Μέρλιν είχε ζητήσει να επιβιβαστεί στο βρετανικό υποβρύχιο «Περσεύς», προκειμένου να γνωρίσει από κοντά την τεχνολογία του, αλλά και να μεταβεί ακολούθως στην Αλεξάνδρεια, για να τοποθετηθεί κυβερνήτης σε κάποιο από τα ελληνικά υποβρύχια. Ο υποπλοίαρχος έμελλε να χάσει τη ζωή του στα νερά της ιδιαίτερης πατρίδας της μητέρας του, και μάλιστα ανήμερα της ονομαστικής του εορτής, στις 6 Δεκεμβρίου 1941.
Ο «ΠΕΡΣΕΥΣ». Το υποβρύχιο «Περσεύς» (τύπου Parthian) είχε ναυπηγηθεί στη Μεγάλη Βρετανία, στα ναυπηγεία Vickers-Armstrongs, και είχε καθελκυστεί τον Μάιο του 1929.
Ανήκε στη δύναμη του αγγλικού στολίσκου υποβρυχίων που είχε ως βάση του την Αλεξάνδρεια και δρούσε κυρίως στην Αδριατική Θάλασσα και στο Αιγαίο Πέλαγος.
Στα τέλη Νοεμβρίου του 1941 ο «Περσεύς» αναχώρησε από τη Μάλτα για το τελευταίο του ταξίδι.
*Η σύνταξη του παρόντος άρθρου δε θα ήταν εφικτή χωρίς την άντληση πολύτιμων πληροφοριών και φωτογραφικού υλικού από τον διαδικτυακό τόπο του φιλτάτου Κώστα Θωκταρίδη (planetblue.gr)
