Είναι τρεις τα ξημερώματα στη Σκάλα Συκαμιάς της Λέσβου όταν λέμβος της Frontex προσεγγίζει την ακτή. Είναι γεμάτη με ανθρώπους. Άνδρες μπροστά, πίσω γυναίκες και παιδιά. Κάποιοι με σωσίβια, άλλοι χωρίς. Μια νεαρή μητέρα με μαντίλα στο κεφάλι χαμογελά. Τα κατάφερε, πάτησε επιτέλους ευρωπαϊκό έδαφος. Σιγά-σιγά όλοι αποβιβάζονται, πρώτα οι γυναίκες με μωρά.

Στη βάρκα ήταν και ο Αχμέντ από τη Συρία. Τέσσερα χρόνια έζησε στην Κων/πολη κι έπειτα επανοπροωθήθηκε παράνομα στη Συρία. «Πίσω στη Συρία, πίσω στον πόλεμο», λέει χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια προσπάθησε να ξαναφύγει από τη Συρία και μόλις τώρα τα κατάφερε. Δέκα χιλιόμετρα χωρίζουν Ελλάδα και Τουρκία στο σημείο αυτό. Στις 10 το βράδυ ο Αχμέντ μπήκε στη βάρκα και στις 2 τα ξημερώματα διασώθηκε μαζί με άλλους 32 ανθρώπους.

Άφιξη στην κόλαση της Μόριας

Όσοι φτάνουν στη Σκάλα Συκαμιάς μεταφέρονται στο κέντρο πρώτης υποδοχής και ταυτοποίησης της Μόριας. Αρχικά προοριζόταν για 2.000 ανθρώπους, σήμερα όμως εδώ ζουν 14.000 πρόσφυγες και μετανάστες.

Οι περισσότεροι νεοαφιχθέντες δεν ζουν μέσα στον χώρο του προσφυγικού κέντρου αλλά σε σκηνές στους ελαιώνες που το περιτριγυρίζουν. Οι συνθήκες υγιεινής είναι άθλιες και παντού υπάρχουν σκουπίδια. Πόσιμο, τρεχούμενο νερό δεν υπάρχει. Τη νύχτα συχνά ξεσπούν βίαια επεισόδια και οι κάτοικοι της περιοχής ανησυχούν. Για όσους διαμένουν στις σκηνές η κατάσταση μπορεί να περιγραφεί μόνο ως κόλαση.

Οι στιγμές ευτυχίας είναι δυσεύρετες, ωστόσο πού και πού υπάρχουν. Όπως το στιγμιότυπο με μια ομάδα νέων από το Κονγκό που επιτέλους θα φύγουν από τη Μόρια.

Δεκάδες άνθρωποι περιμένουν το λεωφορείο, φορτωμένοι με αποσκευές. Προορισμός τα προσφυγικά κέντρα στην ενδοχώρα. Γέλια και δάκρυα μαζί, συναισθήματα πίκρας και χαράς εναλλάσσονται. Σε μια άλλη γωνιά η Ραχά Ναμίρι, μια 24χρονη Αφγανή μητέρα, που έφευγε την ίδια μέρα μαζί με άλλες 200 αιτούσες άσυλο για την κεντρική Ελλάδα. Μέσα στη δυστυχία της Μόριας γνώρισε κάποιες φίλες που θα της λείψουν έντονα, όπως λέει με δάκρυα στα μάτια.

Παρά τις μεταφορές οι νεοαφιχθέντες αυξάνονται

Με τη νέα όξυνση των προσφυγικών ροών αυξήθηκε και ο αριθμός των μεταφορών σε προσφυγικά κέντρα της ελληνικής ενδοχώρας. Η ελληνική κυβέρνηση με αντίστοιχα μέτρα καθώς και με την αυστηροποίηση της διαδικασίας χορήγησης ασύλου ευελπιστεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Μέχρι το τέλος του χρόνου στόχος είναι η μεταφορά 20.000 ανθρώπων από τα νησιά του Αιγαίου.

Τη στάση της κυβέρνησης υποστηρίζει και ο Δημήτρης Κουρσουμπάς, αντιπεριφερειάρχης Μεταναστευτικής Κρίσης και πρώην αστυνομικός διευθυντής Λέσβου. Ο ίδιος ζητά οι άνθρωποι που φτάνουν στα νησιά να κατανέμονται σε προσφυγικά κέντρα ανά την Ελλάδα. Όπως αναφέρει το νησί της Λέσβου έχει μεγάλη εμπειρία με τους μετανάστες. Ήδη από τη δεκαετία του ΄90 εδώ έφταναν άνθρωποι που είχαν διαφύγει από το Ιράκ και τον Περσικό Κόλπο και «έχριζαν διεθνούς βοήθειας».

Για τους σημερινούς νεοαφιχθέντες εκτιμά ότι δεν χρειάζονται όλοι άσυλο, ενώ, όπως αναφέρει, πάνω από το 80% αυτών είναι οικονομικοί μετανάστες και πρέπει να επιστρέψουν στις χώρες καταγωγής του. Ο μεγαλύτερος φόβων πολλών νεοαφιχθέντων είναι πάντως η απέλαση.

Η κυβέρνηση θεωρεί ότι η αργή διαδικασία ασύλου είναι ένας λόγος που επιβαρύνει την κατάσταση στα προσφυγικά κέντρα των νησιών. Αυτό θέλει να αλλάξει ο νέος νόμος για το άσυλο. Στο μεταξύ σύμφωνα με στοιχεία τα οποία έδωσε η δημοσιότητα η τουρκική κυβέρνηση μέχρι το Νοέμβριο του 2019 επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία με παράνομα push-back σχεδόν 60.000 άνθρωποι. H ελληνική κυβέρνηση ωστόσο αρνείται κάτι τέτοιο.

Την ίδια ώρα αιτούντες άσυλο όπως η Ράχα Ναμίρι δεν το βάζουν κάτω και συνεχίζουν τον αγώνα τους. Επόμενος στόχος η άφιξη στην Αθήνα. Η ίδια και η κόρη της, όπως και πολλοί άλλοι άνθρωποι που πέρασαν από την κόλαση της Μόριας, ξέρουν σίγουρα μόνο ένα: ότι δεν θέλουν να γυρίσουν ποτέ στην Μόρια.

Μαξ Τσάντερ, Αμιέν Εσίφ

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη