Το διπλό πρόσωπο του Τσίπρα: Το πρωί αριστερός, το βράδυ κεντροαριστερός

Η Ντόρα Μπακογιάννη παρατήρησε τη γλώσσα του σώματος του Αλέξη Τσίπρα όταν εκείνος ηγείτο του συριζαϊκού μπλοκ στην πορεία του Πολυτεχνείου. «Αισθανόταν άβολα» διέγνωσε. «Αβολα, στην προσπάθειά του να επαναφέρει μια λογική του 3% σε ένα κόμμα που πλέον είναι θεσμικό κόμμα αντιπολίτευσης. Δεν μπορείς αυτά να τα ταυτίσεις εύκολα κι αυτή η εσωτερική σύγχυση φαίνεται και στο πρόσωπό του. Δεν είναι ο παλιός Τσίπρας που σου μίλαγε, άνετος, χαλαρός» εξήγησε. Αν έχει δίκιο – και μαζί της έχουν δίκιο κι οι επιστήμονες που διατείνονται πως το 60% με 70% της ανθρώπινης επικοινωνίας γίνεται εξωλεκτικά, με την περίφημη γλώσσα του σώματος -, τότε ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ φωνάζει πως ψάχνει πολιτική ταυτότητα. Αναζητά, για να ακριβολογούμε, τη στρατηγική που θα του επιτρέψει να μην εμφανίζεται αριστερός το πρωί, κεντροαριστερός το βράδυ.

Οι γνώστες των συριζαϊκών παρασκηνίων επιμένουν πως ο Τσίπρας έχει αποφασίσει προς τα πού θέλει να στρίψει τον ΣΥΡΙΖΑ, προς τα κεντροαριστερά. Αυτός έχει εκτιμηθεί ότι είναι ο μοναδικός τρόπος να συνεχίσει να βουτά στην εκλογική δεξαμενή του Κέντρου – η οποία είθισται να κρίνει το αποτέλεσμα της κάλπης. Μια σειρά από κινήσεις του, από τη μετονομασία του κόμματος σε «ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία» μέχρι την περιλάλητη πλατφόρμα isyriza, με την οποία ευελπιστεί να αυξήσει τον αριθμό των κομματικών μελών, επιβεβαιώνουν την τσιπρική βούληση.

Το ίδιο κι οι λέξεις που χρησιμοποιεί. Οχι μόνο όταν υποστηρίζει πως ο «κομματικός ΣΥΡΙΖΑ» πρέπει να έρθει επιτέλους σε αντιστοιχία με τον «κοινωνικό ΣΥΡΙΖΑ», το 31,5% των ψηφοφόρων δηλαδή που τον επέλεξαν πίσω από το παραβάν την 7η Ιουλίου. Αλλά και κάθε φορά που διατείνεται ότι «ήρθε η στιγμή για ένα μεγάλο προοδευτικό μέτωπο με κορμό την Αριστερά, τους Σοσιαλιστές και τους Πράσινους» – όπως έλεγε στις 21 Σεπτεμβρίου από τη Ρώμη στο φεστιβάλ του Articolo Uno, ενός από τα κόμματα που συμμετέχουν στην ιταλική κυβέρνηση, προήλθε από το Δημοκρατικό Κόμμα και αυτοπροσδιορίζεται ως κεντροαριστερό προς αριστερό.

Η συγκεκριμένη ρητορική μάλιστα λανσάρεται τόσο εκτός όσο κι εντός συνόρων, αφού έναν μήνα αργότερα απηύθυνε κάλεσμα στους «προοδευτικούς πολίτες με τις διαφορετικές καταγωγές και παραδόσεις» να ενταχθούν στο κόμμα του για «να κάνουμε τον ΣΥΡΙΖΑ τη μεγάλη προοδευτική παράταξη της νέας εποχής» – στο πλαίσιο της περιοδείας του στο νησί της μεγάλης δημοκρατικής παράταξης, την Κρήτη, που κατά τα λεγόμενά του «βρέθηκε πάντα στη σωστή πλευρά της Ιστορίας, στην πλευρά της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της εθνικής ανεξαρτησίας».

Κινηματική αντιπολίτευση

Από την άλλη, βέβαια, ο ίδιος άνθρωπος κατεβαίνει στο πεζοδρόμιο για να σηματοδοτήσει εκείνο που στην αριστερή αργκό περιγράφεται ως κινηματική αντιπολίτευση. Επιλέγει σε συνέντευξή του να επαναφέρει τα τσιτάτα της πρώτης του θητείας ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης – τα κλισέ της αντίστιξης του ΣΥΡΙΖΑ με τους επάρατους άλλους – σαν το «παλαιοκομματικό σύστημα», την «παλινόρθωση» του οποίου κατήγγειλε την Τρίτη. Δηλώνει ευθαρσώς από κοινοβουλευτικού βήματος, στα πλαίσια της συζήτησης για το Αναπτυξιακό, πως «από εμάς τελείωσαν οι ευγένειες, τελείωσαν οι καθωσπρεπισμοί». Και περιγράφει την εξαίρεση των Τζανακόπουλου – Πολάκη από την Προανακριτική που αποφάσισε η πλειοψηφία, επειδή θα κληθούν να καταθέσουν ως μάρτυρες, σαν «κοινοβουλευτικό πραξικόπημα».

Ιδεολογική σύγχυση

Οι θιασώτες του πολιτικού ρεαλισμού βλέπουν όλα τα παραπάνω, που εκ πρώτης όψεως μοιάζουν με σημάδια ιδεολογικής σύγχυσης, ως μια απόπειρα του Τσίπρα να κάνει μασάζ στην εσωκομματική του αντιπολίτευση, εκείνους που αυτοσυστήνονται ως θεματοφύλακες του αριστερού παρελθόντος, προκειμένου να μην παρουσιάζει ο ΣΥΡΙΖΑ μια εικόνα εσωστρέφειας. Εξού και δεν είναι λίγοι οι πολιτικοί του αντίπαλοι που προβλέπουν ότι «τελικά στο συνέδριο θα κάνει ό,τι θέλει εκείνος. Θα αλλάξει το καταστατικό του κόμματος ώστε να το οδηγήσει εκεί όπου θέλει».

Τα τζάκετ της διαμαρτυρίας

Κάποιοι δίνουν μια επιπλέον ερμηνεία στην τάση του να ανασύρει από την πολιτική του ντουλάπα τα δερμάτινα τζάκετ της διαμαρτυρίας: Επιθυμεί, φορώντας τα και μιλώντας για το κυβερνητικό «δόγμα νόμος και τάξη», να ενεργοποιήσει τα αντιδεξιά αντανακλαστικά σημαντικής μερίδας των κεντρώων ψηφοφόρων. Τι κι αν αγνοεί πως δημοσκοπικά αρκετοί πολίτες βαθμολογούν θετικά τις νεοδημοκρατικές επιδόσεις στον τομέα της ασφάλειας;

Ταυτόχρονα, βέβαια, αφήνει να εννοηθεί πως δεν θα κάνει αντιπολίτευση του «όχι σε όλα», θα στηρίζει τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες που κρίνει πως είναι προς το συμφέρον των πολιτών σε Προσφυγικό και φορολογικά. «Ο,τι θετικό φέρει η κυβέρνηση θα το υπερψηφίσουμε γιατί το εκλαμβάνουμε πως είναι κληρονομιά μας. Θυμηθείτε ότι ο κ. Μητσοτάκης έλεγε για 4ο Μνημόνιο» είπε στο δελτίο του Open. Λογικό, η μεσαία τάξη, η τάξη που μετατρέπει ένα κόμμα σε κόμμα εξουσίας, ψηφίζει λαμβάνοντας υπόψη και την τσέπη της. Αυτό είναι, εξάλλου, ένα από τα μαθήματα που πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ στις δύο πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις.

«Σε κάνα χρόνο θα έχει βρει την ταυτότητά του» προέβλεψε η Μπακογιάννη. Πιθανότατα. Εχει άλλωστε αποδείξει στην πρόσφατη πολιτική του καριέρα πως αποκτά καινούργιες ταυτότητες με την ίδια ευκολία που οι ηθοποιοί ενσαρκώνουν νέους ρόλους.