Στην ελληνική πολιτική σκηνή συντελείται, τα τελευταία χρόνια, μια συζήτηση διεκδίκησης του πραγματικού σοσιαλδημοκρατικού χώρου ενώ, παράλληλα, αναδύθηκε στην εξουσία μια νέα μακρονικού τύπου ιδεολογία του Κέντρου.
Αυτό που δεν συζητάει καθόλου, όμως, τελικά, ο χώρος αυτός, στο επίπεδο της δημόσιας πολιτικής (και όχι των βιβλίων, των διαφόρων εκδηλώσεων κ.λπ.) είναι το τι μπορεί να είναι η σοσιαλδημοκρατία σε μια μετα-κρισιακή εποχή, με εχθροπάθεια και μεγάλες αντιθέσεις, σαν αυτή που διανύουμε. Αυτό δεν μπορεί να γίνεται με μια λογική μετρήματος με τη μεζούρα, κάθε φορά, της απόστασης από τη Νέα Δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ. Αφενός γιατί οι διαχωριστικές γραμμές μεταβλήθηκαν μέσα στο μνημονιακο πλαίσιο και, αφετέρου, γιατί ο ετεροπροσδιορισμός είναι απολύτως αντιπαραγωγικός.
Μοιάζει σαν να έχει απωλέσει, δηλαδή, η σοσιαλδημοκρατία έναν ρόλο που παραδοσιακά είχε στην Ευρώπη, αυτόν της παραγωγής ιδεών. Αυτή τη στιγμή, στον κόσμο συζητιούνται παλιές και νέες προκλήσεις μέσα από ένα διαφορετικο πρίσμα, οι παλιές σταθερές μας μπαίνουν σε μια φάση αβεβαιότητας, συντελούνται ιστορικές μετατοπίσεις. Η φιλελεύθερη δημοκρατία έχασε τα πρωτεία της ανάπτυξης από κράτη και καθεστώτα μη δημοκρατικά που είναι διεθνώς ανταγωνιστικά (η Κίνα, οι μεγάλοι επενδυτές μας).
Η κλιματική αλλαγή βάζει στη συζήτηση την ανάγκη αλλαγών στο παραγωγικό μοντέλο, ενώ στην Ελλάδα η συζήτηση για τις περιβαλλοντικές πολιτικές γίνεται λες κι είναι αντιθετικές στην ανάπτυξη. Τα δικαιώματα, τα κινήματα, γίνονται όλο και πιο ταυτοτικά και οι ανισότητες όλο και πιο περίπλοκες από την απλή ταξική προσέγγιση. Το ίδιο κι η κοινωνική πολιτική, που δεν μπορεί πια να περιορίζεται μόνο σε επιδόματα και εισοδηματικά κριτήρια, αλλά να χτίζεται γύρω από μια πιο ολιστική προσέγγιση με στόχο την ισότητα των ευκαιριών με νέους όρους, στην υγεία, στην παιδεία, στην εργασία, στον δημόσιο βίο, στην ανάπτυξη και την ελευθερία του ατόμου.
Δεν μπορεί η απάντηση της σοσιαλδημοκρατίας σε αυτά να είναι μια επίκληση «ιδρυτικών αρχών» άλλων δεκαετιών και προσώπων όπως ο Ανδρέας Παπανδρέου, στον οποίο ομνύει πλέον κι ο ΣΥΡΙΖΑ, που είναι μάλλον βέβαιο πως κι ο ίδιος δεν θα σκεφτόταν το 2019 όπως σκεφτόταν το 1981. Τα κόμματα άλλωστε είναι σαν την πολιτική, σαν τις ιδέες, ζωντανοί οργανισμοί. Μέχρι να πάψουν να είναι.
