Δεν είναι τόσο επιβλητικό όσο η Ακρόπολη ή θρυλικό όσο το Κολοσσαίο αλλά η Cloaca Maxima είναι ένα τεχνικό θαύμα.
Το αρχαίο σύστημα αποχέτευσης της Ρώμης προηγείται ακόμη και από την ίδια την αυτοκρατορία και, επιπλέον, εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σήμερα.
Οι αρχαιολόγοι χρονολογούν τον «Μεγάλο Υπόνομο» στο περίπου 600 π.Χ. και ο κεντρικός αγωγός μήκους 100 μέτρων χρονολογείται από τον πέμπτο βασιλιά της Ρώμης Ταρκύνιος Πρίσκος.
Ο αρχικός σκοπός του δεν ήταν να καθαρίσει τις λεκάνες των Ρωμαίων, αλλά να αποστραγγίσει τους γύρω από την πόλη βάλτους. Αργότερα επεκτάθηκε όμως ώστε να μεταφέρει τα ανθρώπινα λύματα από τα δημόσια λουτρά και τις τουαλέτες.
Όσο αφορά τους εργάτες που το έχτισαν, κυριολεκτικά εξοντώθηκαν από τη δουλειά. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έγραψε το 77 μ.Χ. πως πολλοί από τους εργάτες κατέφυγαν στην αυτοκτονία για να ξεφύγουν από τη σκληρή εργασία, αλλά ο Πλίνιος φαινόταν να πιστεύει ότι άξιζε τον κόπο, καθώς θαμπώθηκε με την αντοχή και την αποτελεσματικότητα του δικτύου 700 χρόνια αργότερα!
Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι χρησιμοποιείται στη Ρώμη μέχρι και σήμερα…
Το ανοιχτό κανάλι που είχε κατασκευάσει ο Tarquinius ήταν μόνο η αρχή της ιστορίας του Cloaca Maxima. Σχεδόν 300 χρόνια μετά το αρχικό έργο, η ανοιχτή αποχέτευση καλύφθηκε και η ροή συνδέθηκε με τις λεκάνες και τα λουτρά των Ρωμαίων πολιτών. Όταν αυτοκράτορας έγινε ο ανιψιός και θετός γιος του Ιουλίου Καίσαρα, Αύγουστος, τον 1ο αι. μ.Χ., το σύστημα αποχέτευσης καθαρίστηκε και επεκτάθηκε. Έντεκα υδραγωγεία ήταν συνδεδεμένα στο εκτεταμένο σύστημα που ήταν το πιο προωθημένο της εποχής και όχι μόνο!
Στις αρχές του 20ού αιώνα, σύγχρονα οικοδομικά έργα συνδέθηκαν με τον «Μεγάλο Υπόνομο» και το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για αποχέτευση παρά το γεγονός ότι δεν έχει ακόμη χαρτογραφηθεί πλήρως.
Όπως αποδεικνύεται, αυτή η έλλειψη μελέτης έχει συνέπειες. Τα τελευταία χρόνια έχουν παρατηρηθεί διακυμάνσεις θερμοκρασιών και σοβαρές πλημμύρες. Το 2012, μια τοπική αρχαιολογική αρχή ανέθεσε τη διερεύνηση της υποδομής με τη βοήθεια ενός αμφίβιου ρομπότ που κατασκευάστηκε για το έργο, και αυτό που βρήκε δεν ήταν ενθαρρυντικό. Φραγμοί και δομικές βλάβες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κατάρρευση!
