Αναζήτηση
Την πτώχευση και των νοικοκυριών θα προβλέπει το νέο θεσμικό πλαίσιο που επεξεργάζεται η κυβέρνηση και το οποίο ευελπιστεί να έχει έτοιμο ώστε να τεθεί σε ισχύ έως το ερχόμενο καλοκαίρι.
Οι ρυθμίσεις του θα προσομοιάζουν στο αμερικανικό πτωχευτικό δίκαιο για τα νοικοκυριά και θα βασίζονται στην Ευρωπαϊκή Οδηγία που ψηφίστηκε τον περασμένο Ιούνιο για την αφερεγγυότητα των φυσικών προσώπων. Μέχρι σήμερα στην Ελλάδα δεν υπάρχει ένα ενιαίο πτωχευτικό δίκαιο για φυσικά πρόσωπα και νοικοκυριά όπως σε άλλες χώρες της ΕΕ και τις ΗΠΑ εκτός από τις διατάξεις για την προστασία της πρώτης κατοικίας που το επόμενο διάστημα θα καταργηθούν.
Το νέο πλαίσιο που ετοιμάζει η κυβέρνηση έρχεται να αντικαταστήσει τις διατάξεις του νόμου Κατσέλη που περιλαμβάνουν και την προστασία της πρώτης κατοικίας και βαίνουν προς λήξη τους επόμενους μήνες. Θα έχει μόνιμο και ολιστικό χαρακτήρα και στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι θα είναι έτοιμο ώστε να τεθεί σε ισχύ τον Ιούνιο του 2020.
Οι αλλαγές που θα φέρει θα δίνουν τη «δεύτερη» ευκαιρία για μια νέα αρχή σε οφειλέτες φυσικά πρόσωπα, ωστόσο αναμένεται να είναι αυστηρότερο από τις ρυθμίσεις που ισχύουν μέχρι σήμερα και με συντομότερες διαδικασίες.
Δύο επιλογές
Η παράταση της ισχύουσας ρύθμισης για την προστασία της πρώτης κατοικίας και πέραν της 31ης Δεκεμβρίου – για ένα τετράμηνο – αποτελεί μια μικρή πίστωση χρόνου για όσους δεν έχουν ακόμα προλάβει αλλά θέλουν να κάνουν αίτηση υπαγωγής στη ρύθμιση. Και αυτό διότι μετά την πάροδο του χρόνου αυτού αλλάζουν όλα σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους των νοικοκυριών στην Ελλάδα. Το νέο πλαίσιο για την αφερεγγυότητα φυσικών προσώπων θα δίνει υπό προϋποθέσεις δύο επιλογές για όσους θέλουν να αντιμετωπίσουν τις κόκκινες οφειλές τους, τις οποίες θα αναλαμβάνει να διεκπεραιώνει διαχειριστής.
Σύμφωνα με πληροφορίες της Μαρίας Βουργάνας, σχεδιάζεται να προβλέπει κατά περίπτωση είτε τη ρύθμιση των χρεών του οφειλέτη με βιώσιμο τρόπο και βάσει προϋποθέσεων, είτε την κήρυξη πτώχευσης για τον οφειλέτη – νοικοκυριό η οποία θα περιλαμβάνει ρευστοποίηση όλων των περιουσιακών στοιχείων του και διαγραφές των χρεών του.
Η κυβέρνηση αναμένεται το επόμενο διάστημα να προχωρήσει στη σύσταση ειδικής ομάδας εργασίας η οποία θα έχει ως αντικείμενο τη σύνταξη του νέου πλαισίου βάσει του πτωχευτικού κώδικα φυσικών προσώπων όπως προκύπτει από την Ευρωπαϊκή Οδηγία 1023/2019 «περί αναδιάρθρωσης χρεών και αφερεγγυότητας». Στόχος είναι τους πρώτους μήνες του 2020 το σχέδιο να κατατεθεί για έγκριση στους θεσμούς για να έχει ψηφιστεί έως το τέλος Απριλίου.
Πάντως ο πυρήνας του νέου θεσμικού πλαισίου θα βασίζεται στη δυνατότητα ένταξης σε πλαίσιο αναδιάρθρωσης του οφειλέτη πριν αυτός καταστεί αφερέγγυος, δηλαδή πριν από την έναρξη συλλογικών διαδικασιών αφερεγγυότητας, οι οποίες συνήθως συνεπάγονται την πλήρη πτωχευτική απαλλοτρίωση της περιουσίας του οφειλέτη.
Γκάζι οι πλειστηριασμοί
Και ενώ οι μηχανές της κυβέρνησης ζεσταίνονται με στόχο τις επερχόμενες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο που σήμερα προστατεύει και την πρώτη κατοικία, επιταχύνεται ο ρυθμός των πλειστηριασμών ακινήτων. Εως το τέλος του 2019 έχουν προγραμματιστεί να διεξαχθούν περί τους 2.400 νέους πλειστηριασμούς, ενώ ο αριθμός τους έως και το τέλος του Ιανουαρίου αναμένεται να ξεπεράσει τις 5.500 και να αυξηθεί τους επόμενους μήνες και ιδιαίτερα μετά τη λήξη της ισχύος της ρύθμισης για την προστασία της πρώτης κατοικίας τον ερχόμενο Απρίλιο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τον Νοέμβριο του 2017 έως σήμερα έχουν ξεκινήσει 51.000 πλειστηριασμοί, εκ των οποίων έχουν ήδη πραγματοποιηθεί οι 32.000. Από τους υπόλοιπους που ανακοινώθηκαν 700 δεν έγιναν καθώς οι οφειλέτες προχώρησαν σε πληρωμή των χρεών τους, 5.500 βρίσκονται σε αναμονή και εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθούν εντός του επόμενου τρίμηνου, ενώ 13.000 είναι σε αναστολή καθώς είτε τα δάνεια πουλήθηκαν σε funds (1/3), είτε οι οφειλέτες μπήκαν σε ρύθμιση του νόμου Κατσέλη (20% των περιπτώσεων), είτε ρύθμισαν απευθείας με τις τράπεζες (περισσότερο από το 1/3 των περιπτώσεων).
Την ίδια ώρα πάντως αυξάνονται και οι αιτήσεις ένταξης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα προστασίας της πρώτης κατοικίας. Συγκεκριμένα έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία προετοιμασίας της αίτησης για ένταξη 34.397 χρήστες. Εχουν εισέλθει στην πλατφόρμα και συναίνεσαν στην άρση φορολογικού και τραπεζικού απορρήτου 51.591 χρήστες, ενώ έχουν υποβληθεί 795 αιτήσεις και διαβιβαστεί στις τράπεζες και έχουν δοθεί 177 προτάσεις ρύθμισης από τις τράπεζες. Αποδεκτές έχουν ήδη γίνει 36 προτάσεις και έχει εγκριθεί για 17 πολίτες κρατική επιδότηση.
Η πρόβλεψη για προσωπική χρεοκοπία υιοθετήθηκε πριν από χρόνια σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, για να αντιμετωπίζεται το θέμα των ιδιωτών με μεγάλα χρέη που δεν μπορούν να τα αποπληρώσουν. Η σχετική νομοθεσία επιτρέπει – υπό προϋποθέσεις – σε ιδιώτες που βρίσκονται σε συγκεκριμένες δικαιοδοσίες – πολιτείες των ΗΠΑ ή άλλες ειδικές συνθήκες – να δηλώνουν χρεοκοπία. Σύμφωνα με αμερικανικά δικηγορικά γραφεία, στις ΗΠΑ ο όρος χρεοκοπία για ιδιώτες αναφέρεται στη νομική διαδικασία κατά την οποία οι οφειλέτες μπορούν να πετύχουν μερική ή ολική ελάφρυνση των χρεών τους. Αυτό γίνεται είτε με προσφυγή στο λεγόμενο άρθρο 7 ή το άρθρο 13.
Συνήθως στις ΗΠΑ, όπως αναφέρει ο Γιώργος Κανελλόπουλος, ο όρος προσωπική χρεοκοπία αναφέρεται σε προσφυγή στο άρθρο 7 της σχετικής νομοθεσίας, όπου δικαστήριο καλείται να αποφασίσει για τα χρέη του οφειλέτη. Σε αυτή την περίπτωση ο οφειλέτης παρουσιάζει στο δικαστήριο πλήρη λίστα των πιστωτών και των χρεών του. Επίσης ορίζεται διαχειριστής της περιουσίας του. Ανάλογα με τη συγκεκριμένη περίπτωση αλλά και τους ομοσπονδιακούς και πολιτειακούς νόμους, ορισμένα από τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη παραχωρούνται σε διαχειριστή που τα πουλά για να αποπληρώσει πιστωτές. Στους οφειλέτες συχνά επιτρέπεται να διατηρήσουν κάποια προσωπική τους περιουσία και το δικαίωμα χρήσης της κατοικίας τους.
Για να προσφύγει κανείς στο δικαστήριο με βάση το άρθρο 7 θα πρέπει πρώτα να έχει μπει υποχρεωτικά σε πρόγραμμα παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών για να εκτιμηθεί η οικονομική του κατάσταση. Εκεί μπαίνουν στο μικροσκόπιο το εισόδημα και τα περιουσιακά στοιχεία του και αποφασίζεται εάν και σε ποιο βαθμό μπορεί να αποπληρώσει μέρος, τουλάχιστον, των χρεών.
Επίσης μπορεί να γίνει προσφυγή για προσωπική χρεοκοπία με βάση το λεγόμενο άρθρο 13. Με βάση την προσφυγή αυτή ο οφειλέτης προτείνει σχέδιο αποπληρωμής χρεών με βάση τα διαθέσιμα εισοδήματα. Συνήθως αυτό διαρκεί από τρία έως πέντε χρόνια.
