Η εικαστικός Νίνα Παππά παρουσιάζει το έργο της με τίτλο «Το Χαμένο Κείμενο», μία διαδραστική βίντεο-περιήγηση (video walk) στο Επιγραφικό Μουσείο έως τις 31 Μαρτίου 2020. Το έργο προτείνει στον θεατή μία πολυεπίπεδη διαδρομή στον χώρο των εκθεμάτων, μια σύνθετη οπτικοακουστική εμπειρία στον κόσμο της επιγραφικής, η οποία θα τον φέρει σε επαφή με τις εμπειρίες και τα βιώματα των επιγραφικών επιστημόνων.

Στο επίκεντρο του video walk βρίσκονται οι επιγραφές και οι μελετητές τους. Διακεκριμένοι Έλληνες και ξένοι επιγραφικοί μας υποδέχονται στον χώρο τους και μας αποκαλύπτουν σημειώσεις, χειρόγραφα, φωτογραφίες, βιβλία, διαφάνειες και έκτυπα για να μας περιγράψουν τους ιδιαίτερους τρόπους της έρευνάς τους. Μας αφηγούνται ιστορίες για τις χρονοβόρες και αγωνιώδεις προσπάθειές τους να αποκρυπτογραφήσουν τα φθαρμένα κείμενα και να συναρμολογήσουν τις τεμαχισμένες επιγραφές.

Το επιστημονικό προσωπικό του Μουσείου μιλά επίσης για τις επιγραφές, περιγράφει την καθημερινότητά του και μας ξεναγεί σε χώρους κλειστούς για το κοινό. Το έργο έχει ως αφετηρία την πρακτική των site-specific εικαστικών παρεμβάσεων, την παράδοση του ντοκιμαντέρ και την αισθητηριακή δυναμική των τεχνικών της επαυξημένης πραγματικότητας (augmented reality). Είναι η πρώτη φορά που ένα ανάλογο έργο πραγματοποιείται σε ελληνικό μουσείο.

Η Νίνα Παππά μιλάει στα «Νέα» για το βίντεο, την επιγραφική τέχνη και τα εικαστικά.

1. Πώς προέκυψε η ιδέα για το βίντεο;

Όταν επισκέφτηκα το Επιγραφικό Μουσείο για πρώτη φορά, ακόμα δεν είχε ανακαινιστεί καμία αίθουσα. Είδα έναν μάλλον σκοτεινό, ανεπιτήδευτο χώρο με σπασμένες πέτρες, εκθέματα που δεν κολακεύουν καθόλου το μάτι. Κάπως έτσι είναι και τώρα, δηλαδή δεν βλέπεις αγάλματα, δεν βλέπεις κανένα «οπτικά» ενδιαφέρον αντικείμενο, παρά σπασμένες και φθαρμένες πέτρες, με ακατανόητα κείμενα, τοποθετημένες χωρίς τη γνώριμη τάξη των μουσείων, χωρίς να τηρούνται αποστάσεις από τον επισκέπτη.Ήταν σαν να έχεις εισβάλει σε μία αποθήκη του ‘60.

Παρατήρησα λίγο καλύτερα τα εκθέματα. Οι πέτρες έφεραν τεράστιους, μυστηριώδεις αριθμούς από λαδομπογιά. Ούτε αυτό το είχα ξαναδεί. Δεν είχα δει αρχαίο αντικείμενο με τον αριθμό του, να σημειώνεται τόσο «βέβηλα» πάνω του. Σαφώς η μελέτη των αντικειμένων αυτών, ήταν πιο σημαντική από τον θαυμασμό της μορφής τους. Ένας χώρος ο οποίος δεν έχει αρχικά φτιαχτεί για τις τυπικές επισκέψεις το μουσείο, αλλά για μελέτη. Ευτυχώς δηλαδή, καμία σχέση με ότι περιμένεις από ένα μουσείο.

Μετά άρχισα να παρατηρώ λίγο καλύτερα τις επιγραφές. Σε αντίθεση με τη βαριά τους όψη, μέσα σε όλον αυτό τον όγκο με τα τυχαία σχήματα από τις φθορές, τα μικρά γράμματα έχουν τάξη και ομοιομορφία. Αυτή η συγκινητική τάξη, που αγωνίζεται να φανεί μέσα σε σπασμένους και φθαρμένους πέτρινους όγκους, μαρτυρά την προσπάθεια κάποιων ανθρώπων να κατανικήσουν τον χρόνο και να ακουστούν στην αιωνιότητα. Δεν είχα ξαναδεί ωραιότερο μουσείο και πιο αινιγματικά εκθέματα. Έτσι άρχισε η ιδέα για το videowalk.

2. Ποιους επιγραφικούς θα έχει το κοινό την ευκαιρία να γνωρίσει μέσα από τη δουλειά σας;

Στο βίντεο εμφανίζονται κάποιοι από τους πιο σημαντικούς επιγραφικούς. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Ήθελα να έχουν ενδιαφέρον ως χαρακτήρες. Παρατηρούσα τον τρόπο με τον οποίο έψαχναν τις σημειώσεις τους, την έκφραση που παίρνουν όταν δεν μπορούν να διαβάσουν μία επιγραφή λόγω της φθοράς, ή την χαρά με την οποία σου αφηγούνται πώς συνταίριαξαν θραύσματα κειμένων που βρέθηκαν με χρονική διαφορά 10 ετών. Οι κινήσεις, οι εκφράσεις, ο γραφικός τους χαρακτήρας, οι χώροι τους, όλα γράφουν κάτι στην συνολική ιστορία της περιήγησης μέσα στο μουσείο.

Παρόλα αυτά, να σας πω ότι ο Άγγελος Ματθαίου ο οποίος είναι ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου, είναι γενικός γραμματέας της Ελληνικής Επιγραφικής Εταιρείας. Θα δούμε επίσης τον Νίκο Παπαζαρκάδα, και τον Ronald Stroud.

Όταν τους συνάντησα, ο πρώτος ήταν διευθυντής κι ο δεύτερος ομότιμος καθηγητής του Κέντρου για την Μελέτη της Ελληνικής Επιγραφικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Berkeley. Επίσης θα μας μιλήσει ο Klaus Hallof, διευθυντής των Αρχείων Επιγραφικής Inscriptiones Graecae στην Ακαδημία Επιστημών Βερολίνου-Βρανδεμβούργου, πρόκειται για ένα αδιανόητο αρχείο στο οποίο καταχωρούνται όλες οι ελληνικές επιγραφές από το 1825 έως σήμερα. Όλοι είναι σημαντικοί στον χώρο τους.

3. Πώς θα έρθει πιο κοντά στην τέχνη της επιγραφικής το κοινό με το έργο σας;

Ελπίζω να συγκινηθεί από αυτήν την μακροχρόνια και μοναχική περιπέτεια, της ερμηνείας ενός κειμένου που γράφτηκε πριν χιλιάδες χρόνια. Κάποιος μου έδειξε, πώς κατάφερε να διαβάσει ένα ολόκληρο κείμενο μονάχα από 3 γράμματα. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια μελέτης, γνωρίζουν όμως ότι υπάρχει κείμενο εκεί και το μελετούν ακούραστα. Είναι το δικό τους στοίχημα με τον χρόνο.

4. Ποια κειμήλια εμφανίζονται στο βίντεο;

Δεν με απασχόλησαν τα κειμήλια παρά μόνο όσο εξυπηρετούσαν την αφήγηση. Οι περισσότερες επιγραφές είναι νόμοι και ψηφίσματα, υπάρχουν πολύ σημαντικά ψηφίσματα για φόρους που επέβαλλαν οι Αθηναίοι στις συμμαχικές πόλεις, τις περιλαμβάνω όχι γιατί είναι σημαντικές ιστορικά, αλλά γιατί η μελέτη τους κρύβει ενδιαφέρουσες ιστορίες.

Για τον ίδιο λόγο περιλαμβάνεται και μία κεραμική κούπα, ένας σκύφος με τον οποίο ήπιε κάποτε κρασί ο Περικλής με τον αδελφό του. Μου άρεσαν πολύ αυτά που αποκαλύπτει ο τρόπος που χαράχθηκαν τα γράμματα στην κούπα και το πώς κατέληξαν σε διάφορα συμπεράσματα οι επιγραφικοί.

Υπάρχει και ένα πολύ σημαντικό κειμήλιο: η αρχαιότερη Αττική επιγραφή που έχει βρεθεί, ένα γοητευτικό μικρό κομματάκι με ακατανόητα γράμματα. Ο Ματθαίου περιγράφει την ιδιομορφία των γραμμάτων, προσωποποιώντας τα. Μερικά τα αποκαλεί καημένα, γιατί είναι πολύ μικρά.

5. Πώς ντοκιμαντέρ, επαυξημένη πραγματικότητα και τα εικαστικά μπλέκονται στο έργο αυτό;

Ντοκιμαντέρ και εικαστικά συνδυάζονται πολύ συχνά, γιατί σήμερα πολλά εικαστικά έργα χρησιμοποιούν τεκμήρια ως πρώτη ύλη. Η βιντεο-περιήγηση (video walk) γίνεται με ένα τάμπλετ που παραλαμβάνει ο επισκέπτης από την υποδοχή του μουσείου.

Καλείται να ακολουθήσει τη διαδρομή που βλέπει στην οθόνη του και το ίδιο του το σώμα συμμετέχει στην εξέλιξη. Αυτό που δανειστήκαμε από την επαυξημένη πραγματικότητα είναι η δυνατότητα να εμπλακούν διάφορα επίπεδα αφήγησης ταυτοχρόνως, αλλά και κάποιες στιγμές πετυχημένων ψευδαισθησιακών εικόνων, στις οποίες αυτό που βλέπεις στην οθόνη, με αυτό που βλέπεις γύρω σου, είναι όσο ίδιο και όσο διαφορετικό χρειάζεται, για να μπερδέψεις την πραγματικότητα με την εικόνα .

6. Το συγκεκριμένο έργο είναι κάτι που πραγματοποιείται για πρώτη φορά σε ελληνικό μουσείο. Η καινοτομία του πού βρίσκεται;

Υπάρχει μία εξαιρετική εφαρμογή αφήγησης στο Μουσείο Ιστορίας του ΕΚΠΑ, που απευθύνεται σε παιδιά, πρόκειται για μία φανταστική ιστορία με κινούμενα σχέδια, στην οποία πρωταγωνιστούν φανταστικοί ήρωες. Το βίντεο στο Επιγραφικό Μουσείο απευθύνεται κυρίως σε ενήλικες, βασίζεται σε τεκμήρια και οι χαρακτήρες του έργου είναι αληθινοί. Οι δύο προσπάθειες είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους.

7. Τι προκλήσεις αντιμετωπίσατε φτιάχνοντας το έργο;

Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η δυσκολία του ελληνικού δημοσίου. Και σε αυτόν τον χώρο, σε περιμένουν καχυποψία, απροθυμία και ακατανόητες απαγορεύσεις που υποστηρίζονται με μεγάλη θέρμη. Πήρε χρόνο για να εξομαλυνθεί κάπως η κατάσταση.

Τελευταία Νέα