O Νικολό Μακιαβέλι στο εμβληματικό έργο του «Ο ηγεμόνας», το βιβλίο που διαβάζουν όλοι οι… κυνικοί ηγέτες, έγραψε:
«Μπορείς να αλλάξεις τους θεσμούς ή με την πειθώ ή με τη βία. Η Ιστορία δείχνει πως όσοι εφάρμοσαν τον πρώτο τρόπο, και κακό τέλος είχαν, και τους θεσμούς δεν άλλαξαν, ενώ όσοι χρησιμοποίησαν τον δεύτερο, και δεν κινδύνεψαν, και είχαν αποτέλεσμα».
Προφανώς, στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ και των εσωκομματικών θεσμών που υπήρχαν από τότε που το κόμμα ήταν στο 3% δεν μιλάμε για πραγματική βία.
Ο Αλέξης Τσίπρας ως νέος «ηγεμόνας» μεταλλάσσει το κόμμα του και αλλάζει τους θεσμούς χρησιμοποιώντας την πυγμή του. Διότι προφανώς γνωρίζει ότι με την πειθώ δεν θα μπορέσει να πετύχει και πολλά.
Η δημιουργία ενός αρχηγικού κόμματος από το οποίο απουσιάζουν, επί της ουσίας, οι εσωτερικές δημοκρατικές διαδικασίες αναδείχθηκε περισσότερο από ποτέ στην πρόσφατη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης.
Εκεί όπου τα 694 διορισμένα στελέχη μαζεύτηκαν για να ακούσουν τον Αλέξη Τσίπρα και για να επικυρώσουν… διά βοής αυτά που είχαν ήδη προαποφασιστεί.
Ο πρόεδρος αποφάσισε ποιοι θα μπουν στον ΣΥΡΙΖΑ για να τον μεταλλάξουν, ο πρόεδρος αποφάσισε πώς θα γίνει αυτό, ο πρόεδρος έκανε τα «βαφτίσια» της Προοδευτικής Συμμαχίας, ο ίδιος αποφάσισε και ποιος θα είναι ο χαρακτήρας του νέου κόμματος της σοσιαλδημοκρατίας που ευαγγελίζεται.
Ασφαλώς, τον Σεπτέμβριο η Πολιτική Γραμματεία είχε ανάψει το πράσινο φως ομόφωνα για τον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ, όχι όμως με τα «υλικά κατεδαφίσεως» του ΠΑΣΟΚ.
Παίζει μόνος του
Ποιος όμως θα μπορούσε να αμφισβητήσει τον Αλέξη Τσίπρα, παρά την οδυνηρή ήττα της 7ης Ιουλίου.
Ο πρώην πρωθυπουργός παίζει εν ου παικτοίς, οι διάφορες τάσεις του κόμματος, κυρίως δε οι 53+, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως σοβαρή εσωκομματική αντιπολίτευση.
Ετσι οι αποφάσεις βγαίνουν με… σταλινικά ποσοστά, θα έλεγε κανείς. Και ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος θέλει να πασοκοποιηθεί, μοιάζει όλο και περισσότερο με το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα.
Ενα σκληρό, αρχηγικό, προσωποκεντρικό κόμμα, το οποίο αγνοεί τις δημοκρατικές διαδικασίες και οι αποφάσεις λαμβάνονται από έναν στενό κύκλο που κι αυτόν τον διαμορφώνει ο Τσίπρας.
Αλλωστε, όποιος γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα στον ΣΥΡΙΖΑ ξέρει ότι η ανακοίνωση των… προσωπικοτήτων που θα συμβάλουν στη μετεξέλιξη του κόμματος σόκαρε πολλούς.
Και πολλοί αναρωτήθηκαν τι είδους κόμμα θα φτιάξουν και ποιες αλλαγές θα κάνουν (χωρίς αυτοκριτική για τις απανωτές ήττες) με τη Ρεγγίνα Βάρτζελη, τον Απόστολο Γκλέτσο, τον Σταμάτη Κραουνάκη ή την Κατερίνα Νοτοπούλου.
Πολλοί σκέφτηκαν ότι τα «ορφανά» του Γ. Παπανδρέου και ό,τι έχει απομείνει από τον πολιτικό ή τον καλλιτεχνικό χώρο δεν συνιστούν διεύρυνση. «Ποια μπορεί να είναι η διείσδυση στην κοινωνία των προσώπων που ετσιθελικά επέβαλε ο πρόεδρος;» αναρωτήθηκαν πολλοί.
Είναι αυτή η – μέχρι στιγμής – σιωπηρή κριτική που ασκείται στον «ηγεμόνα» για την καταπάτηση του καταστατικού του κόμματος.
Διότι το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ οργανώνεται από επιτροπή που συγκροτείται από την ΚΕ του κόμματος. Κι όχι από τους 694 της διορισμένης Επιτροπής Ανασυγκρότησης.
Βεβαίως, αρχηγικά κόμματα υπήρχαν πάντοτε και θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Ομως ο Αλέξης Τσίπρας και η ομάδα των προεδρικών που τον στηρίζει, από τη μια επιτίθενται στα άλλα κόμματα για έλλειψη δημοκρατικών διαδικασιών κι από την άλλη κάνουν ακριβώς τα ίδια.
Στην ανθρωπογεωγραφία του ΣΥΡΙΖΑ είναι εμφανής η απουσία αντίθετης φωνής. Και όσες φορές υψώθηκε μια τέτοια φωνή έγινε για την τιμή των όπλων.
Ούτε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος ούτε ο Νίκος Φίλης ούτε οι… άγνωστοι εν πολλοίς 53+ δείχνουν διάθεση να ανοίξουν μέτωπο με τον ισχυρό άνδρα του κόμματος.
Πιο πολύ οι αντιδράσεις τους γίνονται για να καταγράφονται και να αναδεικνύονται τα πρόσωπα που θα ήθελαν να παίξουν κάποιο ρόλο στη «μετά Αλέξη εποχή».
Οι ήττες θα φέρουν αλλαγή
Είναι δεδομένο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα πάει στις επόμενες εκλογές με τον Τσίπρα παντοδύναμο και χωρίς κανείς να τον αμφισβητεί, ακόμη κι αν κάνει λάθη.
Μάλιστα, όλοι θα στοιχηθούν πίσω του για να διεκδικήσουν μια δεύτερη ευκαιρία εξουσίας. Αν το πετύχουν, όλα θα κυλήσουν πρίμα για το κόμμα και για τον πρώην πρωθυπουργό.
Το ερώτημα είναι αν η «ενός ανδρός αρχή» θα μπορέσει να σταθεί όρθια στο ενδεχόμενο μιας νέας οδυνηρής ήττας. Και τι θα γίνει αν αυτή είναι διπλή;
Τα σενάρια των απανωτών εκλογών μέσα στο 2020 έχουν φουντώσει. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που σκέφτονται ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα μπορούσε να στήσει κάλπες για να κάψει την απλή αναλογική. Και αφού δεν θα μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση, να πάει σε δεύτερες εκλογές με το εκλογικό σύστημα που η ΝΔ θα φτιάξει.
Αν, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ καταγράψει απανωτές ήττες, τότε πολλοί μιλούν για πρόωρη αποστρατεία Τσίπρα. Και τότε θα κριθούν και οι επιλογές του «ηγεμόνα» της Αριστεράς.
