Στις αρχές του 2016, όταν τα δάνεια σε καθυστέρηση χτύπησαν το ιστορικό ρεκόρ των 106 δισ. ευρώ, οι τράπεζες είχαν στους ισολογισμούς τους μια ωρολογιακή βόμβα. Σχεδόν οι μισές χορηγήσεις ήταν κόκκινες.

Τα οριζόντια μέτρα προστασίας των δανειοληπτών είχαν δημιουργήσει σοβαρές στρεβλώσεις στη συναλλακτική κουλτούρα και εμπόδιζαν την ανάκτηση των οφειλομένων ακόμη και από στρατηγικούς κακοπληρωτές, ενώ και τα ίδια τα πιστωτικά ιδρύματα δεν διέθεταν την τεχνογνωσία να προχωρήσουν σε επιτυχείς αναδιαρθρώσεις.

Κερασάκι στην τούρτα η ανατροπή της πορείας βελτίωσης των μακροοικονομικών προοπτικών μετά το καταστροφικό για τον κλάδο πρώτο εξάμηνο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ το 2015, που οδήγησε στα capital controls και στην τρίτη αναγκαστική ανακεφαλαιοποίηση του συστήματος.

Εκτοτε ξεκίνησε μια σαφώς πιο οργανωμένη προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος. Η προηγούμενη κυβέρνηση, κατ’ εφαρμογήν του Μνημονίου, απελευθέρωσε τη δευτερογενή αγορά των μη εξυπηρετούμενων δανείων, δίνοντας τη δυνατότητα στις τράπεζες να επιταχύνουν την πορεία τους προς την εξυγίανση. Και ταυτόχρονα ξεκίνησαν οι πλειστηριασμοί, που γίνονται πλέον μόνο ηλεκτρονικά, ώστε να μην μπορεί κανείς να τους εμποδίσει.

Μείωση κατά 35 δισ. ευρώ

Τρία χρόνια μετά, τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής είναι ορατά. Τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα έχουν μειωθεί κατά 35 δισ. ευρώ από το ιστορικό υψηλό τους, κυρίως μέσω πωλήσεων χαρτοφυλακίων και διαγραφών. Ωστόσο, η προσαρμογή αυτή είναι πολύ αργή, καθιστώντας σαφές ότι εντός των τραπεζικών τειχών το πρόβλημα δεν θα λυθεί σε εύλογο χρονικό διάστημα.

Για τον λόγο αυτόν ξεκίνησε η προώθηση συστημικών λύσεων. Η πρώτη παρέμβαση αυτής της κλίμακας είναι το σχέδιο «Ηρακλής» του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο ψηφίστηκε από τη Βουλή. Με τη βοήθειά του οι τράπεζες θα αποενοποιήσουν μέσα σε λίγους μήνες κόκκινα δάνεια 30 δισ. ευρώ, με τη μέθοδο της τιτλοποίησης και με τη χρήση κρατικών εγγυήσεων έως 12 δισ. ευρώ.

Επιπλέον, τρεις από τους τέσσερις συστημικούς ομίλους θα εκχωρήσουν τη διαχείριση του συνόλου των επισφαλειών τους σε τρίτους. Αυτό σημαίνει ότι πολύ σύντομα η πλειονότητα των κόκκινων δανείων, κοντά στα 90 δισ. ευρώ, θα έχει περάσει σε ξένα χέρια, είτε πρόκειται για απλή ανάθεση διαχείρισης ή για πώληση / τιτλοποίηση.

Τι σημαίνει

Αναμφίβολα οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν άμεσα και τους δανειολήπτες. Οι καλοπληρωτές θα συνεχίσουν να εξυπηρετούνται από τις υφιστάμενες δομές των τραπεζών, ενώ οι κόκκινοι οφειλέτες θα έχουν να κάνουν από εδώ και στο εξής με τρίτες ανεξάρτητες εταιρείες. Στην τελευταία περίπτωση μάλιστα ο βαθμός παρέμβασης των τραπεζών εξαλείφεται ή περιορίζεται σημαντικά.