Ενα «μεγάλο παζάρι» γεωπολιτικών ανταγωνισμών για την επικράτηση στην Ανατολική Μεσόγειο βρίσκεται σε εξέλιξη, το οποίο εκφράζεται στα όσα λαμβάνουν χώρα στο έδαφος της Λιβύης, με την Ελλάδα να κινδυνεύει να καταμετρηθεί στις «παράπλευρες απώλειες». Σε αυτό το αρνητικό περιβάλλον η ελληνική διπλωματία υποχρεώθηκε σε αλλαγή πλεύσης και αναζήτηση συμμάχων, κάτι που την έφερε πιο κοντά σε αποφάσεις όπως η ενεργοποίηση εντατικών προσπαθειών για ανακήρυξη Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με την Ιταλία και την Αίγυπτο.

Οι εργασίες στο υπουργείο Εξωτερικών είναι πυρετώδεις, καθώς το θέμα ΑΟΖ έμοιαζε με «ταμπού» για την Αθήνα, στο πλαίσιο της πολιτικής του κατευνασμού που ακολουθούσε απέναντι στην Τουρκία.

Οι επιδιώξεις της Τουρκίας

Καταλύτης των εξελίξεων που φέρνουν την ανάγκη αντιμέτωπη με μια καταιγίδα εξελίξεων στο διπλωματικό πεδίο είναι τα δύο μνημόνια συνεργασίας που υπέγραψε η Αγκυρα με τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης, του Φαγέζ αλ Σαράζ, τα οποία προβλέπουν στρατιωτική συνεργασία των δύο χωρών, αλλά και καθορισμό θαλασσίων ζωνών, ανακαλύπτοντας «κοινά σύνορα» Τουρκίας – Λιβύης νοτιοανατολικά της Κρήτης και κατά παραβίαση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Δύο μνημόνια που έδειξαν τη διάθεση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να εκμεταλλευθεί στο έπακρο την κρίση στη Λιβύη, επιχειρώντας έναν ενεργό ρόλο στο «γεωπολιτικό παιχνίδι», επιδιώκοντας και την επιβολή τετελεσμένων, μέσω της προσπάθειας ανακήρυξης ΑΟΖ με την κυβέρνηση της Τρίπολης, με το μνημόνιο που στόχο έχει τη δημιουργία ενός θαλάσσιου διαύλου, στο Αιγαίο, που θα δώσει την ευκαιρία στην Τουρκία για ενίσχυση των διεκδικήσεών της στους ενεργειακούς σχεδιασμούς.

Μια κίνηση η οποία απαιτεί τη διπλωματική ενηλικίωση της Αθήνας, που θέλει να χτίσει ένα διπλωματικό τείχος προστασίας των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Ενα τείχος του οποίου η ισχυροποίηση περνά σαφώς μέσα από την ανακήρυξη ΑΟΖ. «Οι συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο επιβάλλουν στην Ελλάδα να υφάνει έναν διπλωματικό ιστό, που θα την καταστήσει μέρος των εξελίξεων, αναδεικνύοντάς την σε παράγοντα σταθερότητας.

Η χώρα πρέπει να γίνει μέρος των συμφερόντων των ισχυρών παικτών και να τους δώσει κίνητρο να μη θέλουν διατάραξη της σταθερότητας, ενισχύοντας τη διπλωματική προστασία της» σημειώνουν στα «ΝΕΑ» ανώτατες πηγές που συνδέονται με την εθνική ασφάλεια όσον αφορά τη στρατηγική της Αθήνας και φέρνουν τις συνομιλίες για καθορισμό ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο ως παράδειγμα αυτής της πολιτικής.

Θετικά τα πρώτα βήματα

Ο πρώτος γύρος συναντήσεων των τεχνικών κλιμακίων του ΥΠΕΞ τόσο με τη Ρώμη όσο και με το Κάιρο για την υπογραφή των σχετικών συμφωνιών πραγματοποιήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου και στις 8 Ιανουαρίου αντίστοιχα και τα αποτελέσματα χαρακτηρίζονται σαφώς θετικά, με διπλωματικές πηγές να αναφέρουν ότι επιτρέπουν στην Αθήνα να δηλώνει σαφώς αισιόδοξη.

Οι πληροφορίες για τις συνομιλίες – λόγω και των περιφερειακών εξελίξεων – δίνονται με το σταγονόμετρο και διπλωμάτες σχολιάζουν στα «ΝΕΑ» ότι, παρά το γεγονός ότι η δημοσιοποίηση λεπτομερειών αυτή τη στιγμή είναι απαγορευτική, ωστόσο τα βήματα που γίνονται φέρνουν τη χώρα όλο και πιο κοντά στην ανακήρυξη ΑΟΖ, που θα αποτελέσει και μια αποφασιστική κίνηση απέναντι στις τουρκικές μεθοδεύσεις. Ο επόμενος γύρος συνομιλιών Ελλάδας – Ιταλίας και Ελλάδας – Αιγύπτου έχει ήδη δρομολογηθεί και μένει να οριστικοποιηθούν οι σχετικές ημερομηνίες.

Με δεδομένο δε ότι η Ρώμη δείχνει να αναζητεί τον δικό της ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο, με κάποιες αμφιταλαντεύσεις απέναντι στην Τουρκία, ενώ η Αίγυπτος επίσης αναδεικνύεται σε παράγοντα εξελίξεων, λόγω της εμπλοκής της στη Λιβύη, η ΑΟΖ ίσως να αποδειχθεί κίνηση ματ στη διπλωματική σκακιέρα εκ μέρους της Αθήνας, σε συνδυασμό και με την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας για τον EastMed στις 2 Ιανουαρίου.

Συντεταγμένες άμεσα

Με αφορμή τις εξελίξεις, ο πρέσβης ε.τ. Αλέξανδρος Μαλλιάς υπογραμμίζει τη σημασία της ενεργοποίησης της ελληνικής διπλωματίας σε αυτή την κατεύθυνση. Οπως αναφέρει στα «ΝΕΑ», «η Ελλάδα τα τελευταία αρκετά χρόνια εμφανίζεται πολύ διστακτική να δημοσιοποιήσει συντεταγμένες και χάρτες. Ως πρώτο βήμα θα πρότεινα να εξετάσουμε τη σκοπιμότητα άμεσης κοινοποίησης των συντεταγμένων που έχουν αποτυπωθεί στον χάρτη που συνοδεύει τον νόμο Μανιάτη του 4001/2011.

Είναι ο μόνος νόμος και χάρτης που αφορά τις ζώνες σε όλη την Ελλάδα, κυρίως νότια της Κρήτης». Η ανάγκη για κατάθεση συντεταγμένων και χαρτών από την Ελλάδα, τόσο στον ΟΗΕ όσο και η κοινοποίησή τους σε όλα τα απαραίτητα διεθνή φόρα εκ μέρους της Αθήνας, είναι ζωτικής σημασίας σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Μαλλιά, ο οποίος σημειώνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να δώσει την εικόνα μιας χώρας «αποφασισμένης να μην υποκύψει στα τετελεσμένα».