Η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε μέσω της ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη διαδικασία του Βερολίνου, στην οποία σε καμία περίπτωση δεν αμφισβητήθηκαν τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου σε σχέση με τα μνημόνια που υπέγραψαν η Τουρκία με τον Φαγέζ αλ Σάρατζ, από την πλευρά της Λιβύης, για τις θαλάσσιες ζώνες και τη στρατιωτική συνεργασία, δηλώνει στα «ΝΕΑ» ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς.

Διαμηνύει δε πως «η ευρωπαϊκή Ελλάδα τώρα εξάγει σταθερότητα και ασφάλεια» αντίθετα με τον ρόλο ταραχοποιού που επιχειρεί να διαδραματίσει η Τουρκία. Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρεται και στο νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το άσυλο, στο οποίο τα κράτη – μέλη θα υποχρεούνται να συμμετέχουν και να αναλάβουν μέρος των βαρών, τονίζοντας ότι η έγκρισή του είναι στοίχημα για τη νέα Κομισιόν.

Επρεπε να είναι παρούσα η Ελλάδα στη διάσκεψη του Βερολίνου;

Η ΕΕ ήταν παρούσα στο Βερολίνο με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον ύπατο εκπρόσωπο Εξωτερικής Πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ. Οι τρεις εκπρόσωποι της θεσμικής Ευρώπης αντιπροσωπεύουν την ευρωπαϊκή νομιμότητα και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου Κορυφής του Δεκεμβρίου σε καμία περίπτωση δεν τέθηκαν σε αμφισβήτηση.

Θεωρείτε ότι η αδράνεια μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τα τετελεσμένα που επιχειρούνται με τα δύο τουρκολιβυκά μνημόνια;

Εγώ πιστεύω ότι το Βερολίνο έχει δρομολογήσει μια διαδικασία που έλειπε. Μια διαδικασία που θα οδηγήσει σε μια νέα Λιβύη, με εκεχειρία, με εμπάργκο όπλων, με κάποιου είδους ανασύσταση των θεσμικών και οικονομικών δομών της χώρας. Οι εξελίξεις αυτές θα πάρουν κάποιο χρόνο και σε κάθε περίπτωση η Ευρώπη με τη σταθεροποιητική της λειτουργία θα είναι παρούσα δίπλα στον ΟΗΕ, σύμφωνα με το πνεύμα και το γράμμα των συμφωνιών του Βερολίνου.

Ενώ η Τουρκία απειλεί με αποστολή ερευνητικού στην περιοχή που προβλέπει το μνημόνιο με τον Σάρατζ, η Ελλάδα πώς μπορεί να το καταστήσει στην πράξη άκυρο;

Εγώ δεν πρέπει να πιστεύω ότι θα πρέπει να υποτιμάται η ισχυρή Ευρωπαϊκή Ομπρέλα όπως αυτή διατυπώθηκε στα συμπεράσματα του Δεκεμβρίου. Σε καμία περίπτωση αυτό δεν πρέπει να θεωρείται κάτι ασήμαντο. Είναι η απόλυτη έκφραση της νομιμότητας όπως τη θεωρεί η ΕΕ και, δεδομένης της παρουσίας της ΕΕ σε αυτό το καινούργιο σκηνικό μετά τη συμφωνία του Βερολίνου, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι ελληνικές επιδιώξεις εντάσσονται και καλύπτονται μέσα σε αυτό το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Κατά τα λοιπά, συμφωνίες που δεν σέβονται το διεθνές δίκαιο δεν μπορούν να παραγάγουν τετελεσμένα. Είναι σαν να μην έχουν γίνει.

Ο Ερντογάν απειλεί την ΕΕ και με το Προσφυγικό. Κάνατε και ένα ταξίδι στην Τουρκία πρόσφατα…

Στο ολοένα και περισσότερο επιβαρυνόμενο κλίμα των τουρκοευρωπαϊκών σχέσεων το Προσφυγικό αποτελεί μια κατά κάποιο τρόπο δυνατότητα που θα επιτρέψει σε Ευρώπη και Τουρκία να συνεχίσουν να συνδιαλέγονται, να συνεργάζονται. Ξέρω ότι αυτό δεν είναι απλό πράγμα, αλλά στο ταξίδι του Δεκεμβρίου στην Τουρκία διαπιστώσαμε ότι υπάρχει το περιθώριο για να συνεχιστεί μια τέτοιου είδους συνεργασία των δύο πλευρών, ειδικά μετά τη συμφωνία του 2016 και δεδομένου του γεγονότος ότι 4 εκατομμύρια σύροι πρόσφυγες συνεχίζουν να φιλοξενούνται σε τουρκικό έδαφος.

Υπάρχει ο φόβος οι απειλές του Ερντογάν να ληφθούν υπόψη από την ΕΕ και να «θυσιαστούν» δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου;

Εγώ νομίζω ότι οι ελληνικές και οι κυπριακές στρατηγικές επιδιώξεις σε σχέση με την Τουρκία δεν αποτελούν θέματα διμερή. Δεν εκτιμώ ότι πρόκειται περί ελληνοτουρκικών ή κυπριακοτουρκικών διαφορών, όλα αυτά εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων. Και σε αυτό το πλαίσιο εξυπακούεται ότι υπάρχουν και περισσότερες ελπίδες για τη θετική έκβαση των επιδιώξεων αυτών. Η ευρωπαϊκή Ελλάδα είναι παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή. Η ευρωπαϊκή Ελλάδα τώρα εξάγει σταθερότητα και ασφάλεια και αυτό δεν μπορεί και δεν είναι προς το συμφέρον κανενός να το παραβλέψει.

Μιλάτε για ένα νέο σύμφωνο ασύλου. Τι θα περιλαμβάνει; Η Ευρώπη θα κλείσει τα σύνορα και δεν θα μπαίνει κανείς;

Οχι. Η Ευρώπη θα συνεχίσει να τιμάει τις υποχρεώσεις της, θα συνεχίσει να είναι ένας προορισμός ασύλου. Οι κατατρεγμένοι του κόσμου πρέπει να έχουν τη βεβαιότητα ότι στην Ευρώπη θα βρουν την προστασία του διεθνούς δικαίου, αλλά όσοι δεν θα τυγχάνουν της προστασίας ασύλου στην Ευρώπη θα πρέπει να επιστρέφονται. Και αυτή τη φορά είμαστε αποφασισμένοι να αυστηροποιήσουμε αυτόν τον πυλώνα υπευθυνότητας που περνάει μέσα από τον αυστηρό έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της Ενωσης, την ενίσχυση των επιστροφών, τις συμφωνίες με τις χώρες προέλευσης και διακίνησης, έτσι ώστε να μπορέσουμε να πείσουμε ότι ο άλλος πυλώνας της αλληλεγγύης είναι ανάγκη να εφαρμοστεί. Για να αλλάξουν με αλληλεγγύη οι κανόνες του ασύλου πρέπει να υπάρξει απόλυτη βεβαιότητα και για το ότι ο άλλος πυλώνας της υπευθυνότητας έχει χτιστεί με επάρκεια. Αυτό θα είναι το νέο στοιχείο.

Πώς θα εξασφαλίσετε τα σύνορα της ΕΕ;

Με μια πανίσχυρη συνοριοφυλακή και ακτοφυλακή, η οποία ήδη έχει λάβει ενισχυμένη εντολή. Με 10.000 μόνιμο προσωπικό, που θα έχει τα δικά του μέσα, θα οπλοφορεί και συμβολικά και ουσιαστικά θα δείχνει τη βούληση της Ενωσης να φυλάξει με τρόπο κοινό, με ευρωπαϊκούς πόρους, δίπλα στις εθνικές Αρχές, τα εξωτερικά σύνορα.

Η αλληλεγγύη που αναφέρατε τι θα αφορά και πώς θα υποχρεώνονται τα κράτη – μέλη να λάβουν μέρος;

Στο νέο Σύμφωνο επιδίωξή μας είναι να επιμερίζονται τα βάρη του ασύλου στα κράτη – μέλη, όχι όπως συμβαίνει τώρα μόνο στα κράτη της πρώτης υποδοχής, όπως το επιβάλλει η ισχύουσα νομοθεσία του Δουβλίνου. Αυτό είναι κάτι που προσπαθήσαμε να κάνουμε το 2016. Δεν βρήκαμε την απαραίτητη πλειοψηφία στα κράτη – μέλη. Θα το προσπαθήσουμε ξανά τώρα. Είναι μια εμβληματική προσπάθεια της επιτροπής Φον ντερ Λάιεν, για την οποία η Ευρώπη δεν μπορεί να αποτύχει για δεύτερη φορά. Αυτή τη φορά δεν υπάρχει περιθώριο αποτυχίας. Τα κράτη – μέλη θα υποχρεωθούν τόσο να δεχθούν αιτούντες άσυλο, είτε να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες που θα υπάρχουν. Κανένας δεν θα εξαιρεθεί από την υποχρέωση αλληλεγγύης.

Στον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής είναι και το δικαίωμα στην εργασία, την ασφάλεια, κάτι το οποίο χάνεται. Η Ελλάδα μάλιστα έγινε το παράδειγμα. Υπάρχει σχεδιασμός για αυτά τα ζητήματα;

Ο μεγάλος κίνδυνος για την εποχή μετά την κρίση στην Ευρώπη είναι η συνεκτικότητα των αγορών εργασίας. Οι αγορές εργασίας στην Ευρώπη αλλάζουν με καταλυτικούς ρυθμούς. Λόγω της ψηφιοποίησης αλλά και λόγω των νέων μορφών εργασίας απαιτείται μια επανάσταση δεξιοτήτων. Εκατομμύρια Ευρωπαίοι πρέπει να προετοιμαστούν όχι για μια εκπαίδευση για όλη τους τη ζωή, αλλά για μια ζωή γεμάτη εκπαίδευση σε νέες δεξιότητες. Αλλά αυτό δεν πρέπει να αφορά μόνο τους λίγους ή αυτούς που έχουν προνομιακή πρόσβαση στα προγράμματα κατάρτισης. Πρέπει να είναι ένα μεγάλο δημοκρατικό δικαίωμα για όλους τους εργαζομένους. Να μη μείνει κανένας πίσω από αυτή τη νέα αγορά εργασίας που προβάλλει στον ορίζοντα και θα απαιτήσει πολλές και γρήγορες προσαρμογές.

Η επόμενη μέρα στην Ελλάδα;

Επειδή είχα το θλιβερό προνόμιο να ζήσω τη χώρα στις ίσως πιο μαύρες στιγμές της πορείας της στην ΕΕ, είμαι αισιόδοξος. Γιατί βλέπω ότι στην Ευρώπη όλοι θέλουν να δουν την Ελλάδα να πετυχαίνει. Η Ελλάδα αντιπροσωπεύει ένα παράδειγμα για το πώς η Ευρώπη μπορεί να ξεπεράσει τις δυσκολίες και με μεγάλο ενδιαφέρον παρακολουθούν την πορεία μας, και την οικονομική και την κοινωνική. Είναι σημαντικό αυτή η νέα εθνική αυτοπεποίθηση να μην κλονιστεί ούτε εσωτερικά ούτε εξωτερικά.

Στον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής δεν θα έπρεπε να υπάρχει ο ρατσισμός, ο λαϊκισμός, η ξενοφοβία, η στροφή στην Ακροδεξιά. Αυτά πώς θα τα αντιμετωπίσετε;

Η Ελλάδα και η Ευρώπη δεν ζουν σε ένα πολιτικό μικροκλίμα. Αυτά είναι φαινόμενα που βλέπουμε σε παγκόσμια κλίμακα. Το παρήγορο της υπόθεσης είναι ότι, παρά το ότι αυτές οι δυνάμεις ενισχύθηκαν στην Ευρώπη, σε καμία περίπτωση δεν κέρδισαν την παρτίδα. Δεν έγιναν πλειοψηφικές και δεν θα γίνουν. Γιατί στην Ευρώπη έχουμε το θλιβερό προνόμιο να έχουμε ζήσει δύο φορές τον περασμένο αιώνα την τραγωδία που συνέβη όταν αυτές οι δυνάμεις έγιναν κυρίαρχες. Το έχουμε δει αυτό το έργο του εθνικισμού, του λαϊκισμού και ξέρουμε πώς τελειώνει. Την πρώτη φορά τελείωσε στα κενοτάφια και τη δεύτερη στο Αουσβιτς. Αρα η Ευρώπη έχει πάθει και έχει μάθει.