Το έργο «Το Κιβώτιο», θεατρική προσαρμογή του εμβληματικού μυθιστόρηματος του Άρη Αλεξάνδρου παρουσιάζεται στο Studio Μαυρομιχάλη σε μορφή θεατρικού μονολόγου, για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά κάθε Παρασκευή σε σκηνοθεσία Φώτη Μακρή και Κλεοπάτρας Τολόγκου.
Ο Φώτης Μακρής, που υποδύεται τον κεντρικό ρόλο, εκτός από το Studio Μαυρομιχάλη, στα 4 χρόνια επιτυχίας της παράστασης ταξίδεψε με το «Το Κιβώτιο» σε 28 πόλεις σε όλη την Ελλάδα καθώς και στη Πάφο της Κύπρου (στα πλαίσια της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης 2017).
Η ιστορία εκτυλίσσεται στα τέλη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου όπου μια ομάδα ανταρτών αναλαμβάνει μετά από σχετική εντολή του Γενικού Αρχηγείου να μεταφέρει, περνώντας μέσα από εχθρικό έδαφος, ένα κιβώτιο αγνώστου περιεχομένου, με παραλήπτες τη διοίκηση μιας ανταρτοκρατούμενης πόλης. Στη διάρκεια της αποστολής η ομάδα αρχίζει να χάνει τα μέλη της σταδιακά μέχρι που τελικά σώζεται ένας μόνο αντάρτης, ο οποίος τελικά κατορθώνει να παραδώσει το κιβώτιο. Όταν όμως φτάνει στον προορισμό του, διαπιστώνεται πως είναι άδειο και ο αντάρτης φυλακίζεται από τους άλλους συντρόφους του ως δολιοφθορέας. Σε μια συγκλονιστική προσπάθεια να αποδείξει την αθωότητά του, ο ήρωας αρχίζει να συντάσσει αναφορές στον ανακριτή, όπου δεν διστάζει να εξηγεί και να ερμηνεύει, το νόημα της παράδοξης αποστολής τους. Ο συντάκτης των αναφορών δεν γνωρίζει τίποτα για την ταυτότητα του ανακριτή ούτε για τους δεσμώτες του, ούτε αν ο ανακριτής διαβάζει τα όσα του γράφει.
Ο Φώτης Μακρής ερμηνεύει, σε έναν μονόλογο, τον ταραγμένο αυτόν ήρωα που σταδιακά αμφισβητεί κάθε είδους πεποίθηση. «Το Κιβώτιο», είναι το μοναδικό μυθιστόρημα του Άρη Αλεξάνδρου και έχει χαρακτηριστεί ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Το έργο ερμηνεύθηκε από αλληγορία για τον εμφύλιο και ως καταγγελία ενάντια σε κάθε είδους εξουσία, αλλά και ως ένα σχόλιο στον δυτικό πολιτισμό.
Ο Φώτης Μακρής μιλάει στα «Νέα» για την επανάληψη της παράστασης, την ιδεολογία και το δικό του κιβώτιο.
1. Πώς προέκυψε η ιδέα για την παράσταση;
Πρωτοδιάβασα το μυθιστόρημα όταν ήμουν 16 χρονών και είναι το κείμενο που μου άλλαξε άρδην τη σχέση μου με τη λογοτεχνία και το διάβασμα. Μέχρι τότε, τα διαβάσμάτα μου ήταν πιο «εφηβικά» θα έλεγα και το σοκ ήταν μεγάλο όταν ανακάλυψα μια τόσο διαφορετική και τόσο βαθιά λογοτεχνία. Πολλά χρόνια αργότερα και ενώ το κείμενο συνέχιζε να ζει μέσα μου, ήρθε μια στιγμή που το δικό μου «γαμώτο» για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση στη χώρα μας, βρήκε διέξοδο έκφρασης στο κείμενο του Αλεξάνδρου. Και κάπως ετσι, αποφάσισα να το μεταφέρω στη σκηνή. Είναι μια παράσταση απολύτως προσωπική και ίσως αυτός να είναι τελικά και ο λόγος της πολύ μεγάλης επιτυχίας της.
2. Στην πέμπτη πια σεζόν της παράστασης, τι προκλήσεις αντιμετωπίζετε;
Να ανακαλύψω τα όρια, αν υπάρχουν, του πόσο μπορείς να εμβαθύνεις σε ένα κείμενο. Είναι τρομακτικό και ταυτοχρόνως εξαιρετικά γοητευτικό, να ανακαλύπτεις μετά από 5 χρόναι καινούργιες προεκτάσεις του κειμένου και να αναρωτιέσαι, καλά τυφλός ήμουνα, δεν το έβλεπα;! Ειλικρινά σας λέω, αν στη διάρκεια της καριέρας μου είχα κάνει μόνο αυτή την παράσταση, θα ήμουν ευτυχισμένος. Νοιώθω «ευλογημένος» που 6 χρόνια από τη ζωή μου, ασχολούμαι με αυτό το αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
3. Έχετε ταξιδέψει αρκετά με το “Κιβώτιο”. Όλες αυτές οι θεατρικές περιπλανήσεις, τι σας έμαθαν;
Έχω παίξει σε 28 πόλεις στην Ελλάδα και στην Πάφο, στην Κύπρο. Αυτό που έμαθα είναι, ότι όπως και στην Αθήνα, έτσι και στις άλλες πόλεις στην Ελλάδα, υπάρχει μια σιωπηλή μειοψηφία, η οποία δεν είναι και τόσο μικρή τελικά, που σκέφτεται, διαβάζει, ψάχνει και αντιστέκεται στην μαζική ψυχαγωγία. Δυστυχώς όμως, η «πλειοψηφία», μη έχοντας την κατάλληλη κουλτούρα και σκέψη, «φωνάζει» την πνευματική της ανεπάρκεια με αποτέλεσμα να κυριαρχεί στην πολιτιστική ζωή του τόπου μας. Ελπίζω κάποτε, αυτή η μειοψηφία να αποκτήσει φωνή και να σταματήσει την ηθελημένη της σιωπή.
4. Για εσάς, γιατί ήταν άδειο τελικά το κιβώτιο που έπρεπε να παραδώσουν οι αντάρτες;
Γιατί είναι στο χέρι το δικό μας, το δικό σας και το δικό μου, η δυνατότητα και η πρόκληση να το γεμίσουμε. Δεν πρέπει να έχουμε ανάγκη από γεμάτα κιβώτια, που τα γεμίσαν κάποιοι άλλοι, αλλά από Κιβώτια που θα γεμίσουν με τους δικούς μας αγώνες, τις δικές μας ιδέες και τα δικά μας πιστεύω.
5. Αξίζει θεωρείτε κάποιος να μπει σε όλον αυτόν τον κόπο και τον κίνδυνο της ζωής του, προκειμένου να υπηρετήσει την ιδεολογία του;
Για μένα η απάντηση είναι προφανής. Ναι. Είναι στο DNA του ανθρώπου να μάχεται για τις ιδέες του.Το πρόβλημα της εποχής μας όμως, είναι ότι υπάρχει μια τέτοια σύγχυση, που είναι πολύ δύσκολο να βρεις μια ιδεολογία που να συσπειρώσει τους ανθρώπους. Οι μεγάλες ιδέες κατέρευσαν, χωρις κάτι άλλο να τις αντικαταστήσει. Με αποτέλεσμα ο καπιταλισμός να καλπάζει ανενόχλητος, ανάλγητος και καταστρεπτικός. Είναι επιτακτική ανάγκη θα έλεγα, να βρούμε τις ιδέες που θα αντιταχθούν σε αυτή τη λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού και να παλέψουμε για αυτές.
6. Για εσάς ποια είναι τα πιο δυνατά μηνύματα της παράστασης;
Το πιο δυνατό μήνυμα είναι το ότι δεν έχει σημασία το πόσες φορές θα πέσουμε, αλλά το πόσες φορές θα ξανασηκωθούμε. Όσες φορές και να ανακαλύψουμε ότι το κιβώτιο είναι άδειο, πρέπει να βρίσκουμε τη δύναμη
να παλεύουμε, ώστε κάποια στιγμή να καταφέρουμε να το γεμίσουμε. Κατά την γνώμη μου, «Το Κιβώτιο», μέσα στην φαινομενικά απαισιόδοξη οπτική του, κρύβει ένα βαθύτατα αισιόδοξο μήνυμα.
7. Η ιστορία του “κιβωτίου” θυμίζει αρκετά αυτήν του “1917”, της ταινίας του Μέντες. Την έχετε δει;
Προφανώς εννοείται ότι η υπόθεση της ταινίας θυμίζει την υπόθεση του Κιβωτίου! Αφού το Κιβώτιο προηγείται χρονολογικά. Αστειεύομαι φυσικά. Όχι, δεν την έχω δει, αλλά γνωρίζω την υπόθεση. Φαντάζομαι ότι ο Μέντες έχει διαβάσει το Κιβώτιο, άλλωστε υπάρχει και αγγλική μετάφραση, και αποφάσισε να «κλέψει» την υπόθεση… Και πάλι αστειεύομαι… Αν η ταινία είναι τόσο καλή όσο λένε, τότε φαίνεται ότι τα αριστουργήματα ανα τον κόσμο, κάποια στιγμή συναντιούνται. Εξ’άλλου παρθενόγέννηση στην Τέχνη δεν υπάρχει. Οι ιδέες είναι ελεύθερες να κυκλοφορούν από ψυχή σε ψυχή και από μυαλό σε μυαλό, και αυτό είναι το μεγαλείο της Τέχνης!
