«Αν γύριζες σήμερα 100 σχολεία θα είχες 100 διαφορετικές ιστορίες με κρούσματα βίας και απειθαρχίας με πρωταγωνιστές σε αυτά συχνά και τους γονείς των μαθητών» λέει στα «ΝΕΑ» ο διευθυντής κεντρικού λυκείου της Αθήνας, ενώ συνάδελφός του συνδικαλιστής που παρακολουθεί την κουβέντα μας συμπληρώνει: «Πρόσφατα, διευθυντής σχολείου στη Δάφνη μου έλεγε για την επίθεση που δέχτηκε στο σχολείο του, για την οποία έχει στείλει αναφορά από τον Νοέμβριο στο υπουργείο Παιδείας. Τίποτα όμως δεν γίνεται κεντρικά για το θέμα και η βία στα σχολεία αντιμετωπίζεται με περιστασιακές πολιτικές δηλώσεις».
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο διευθυντής μπήκε στο γραφείο του και όταν άνοιξε το φως μαθητές πέταξαν από το ανοικτό παράθυρο δυναμίτες που έσκασαν με θόρυβο, γέμισαν τον χώρο καπνό και έστειλαν τον ίδιο τον εκπαιδευτικό στον γιατρό με προβλήματα στα αφτιά του. Θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει το περιστατικό αυτό αστείο σε σχέση με τα μαχαιρώματα και τα ακραία περιστατικά μπούλινγκ που καταγράφονται στις σχολικές αίθουσες τους τελευταίους μήνες, ωστόσο ίσως εκεί ακριβώς βρίσκεται και η καρδιά του προβλήματος. Στην ανοχή, την αδιαφορία και την έλλειψη κανόνων σε ένα περιβάλλον που θα έπρεπε να είναι ακριβώς εκείνο που διδάσκει τους κανόνες στα νέα μέλη μιας κοινωνίας.
Ο Νίκος Παπαχρήστου από την πλευρά της ΟΛΜΕ θυμίζει ότι με το καθεστώς που ισχύει σήμερα στα σχολεία της χώρας, ο διευθυντής και ο σύλλογος διδασκόντων σε ένα σχολείο δεν έχουν νομοθετικά «όπλα» για να ασκήσουν τα καθήκοντα τους, καθώς δεν μπορούν να αντιδράσουν σε κρούσματα βίας στα σχολεία. Σήμερα ο διευθυντής ενός σχολείου μπορεί να δώσει μόνο μία ημέρα αποβολή σε έναν μαθητή και ο σύλλογος διδασκόντων δύο. Ολα αυτά, σε σχολεία εκτεθειμένα στις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της πολυετούς κρίσης, όπου δεν υπάρχουν ομάδες ψυχολόγων ή κοινωνικών λειτουργών (με εξαίρεση τα Επαγγελματικά Λύκεια, όπου και τα κρούσματα βίας κατέστησαν την παρουσία ψυχολόγου απαραίτητη τα προηγούμενα χρόνια), ενώ η εκπαιδευτική διαδικασία υποβαθμίζεται με πολιτικές που ανά δύο χρόνια αλλάζουν και βιβλία που σε ένα σημαντικό ποσοστό τους αποτέλεσαν συγγραφικές αποτυχίες πανεπιστημιακών ή εκπαιδευτικών που έτυχε να βρίσκονται στο στενό περιβάλλον του εκάστοτε προέδρου του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
Στην περιοχή του Αιγίου, διευθυντής σχολείου πριν από δέκα μήνες έφτασε στο σημείο να καταθέσει μήνυση κατ’ αγνώστων μετά από επίθεση μαθητών με βαρελότα μέσα στο προαύλιο του σχολείου του, από την οποία θα μπορούσαν να έχουν καταγραφεί και τραυματισμοί μαθητών.
Επιθέσεις από γονείς
Ο έμπειρος διευθυντής Επαγγελματικού Λυκείου στην περιοχή της Καβάλας Σωτήρης Τότης δηλώνει στα «ΝΕΑ» ότι οι καθηγητές δεν βρίσκονται στα σχολεία για να παλεύουν ή να αντιμετωπίζουν ακραίες συμπεριφορές. Θυμάται την περίπτωση περιστατικού βίας στο σχολείο του για το οποίο κλήθηκε η Αστυνομία, με αποτέλεσμα ο αστυνομικός που ήρθε στο σχολείο του να του αναφέρει ότι πρέπει να πληρώσει άμεσα 100 ευρώ παράβολο, ώστε να κάνει μήνυση για να παρέμβουν οι Αρχές… «Αυτή τη στιγμή, όπως είναι τα σχολεία, ο σύλλογος των καθηγητών αδυνατεί να παρέμβει στην επίλυση κρουσμάτων βίας καθώς έχει δεμένα τα χέρια του» λέει ο κ. Τότης. «Η ουσία είναι ότι θέλουμε τη δημοκρατία, αλλά δεν ξέρουμε πώς να τη διαχειριστούμε» αναφέρει και αναφέρεται και στα παραδείγματα των γονέων μαθητών που επίσης επιτίθενται συχνά εναντίον των εκπαιδευτικών. «Οι μαθητές μας είναι η αγάπη μας, γι’ αυτούς ζούμε, αλλά θα πρέπει να έχουμε δικαίωμα και να τους νουθετούμε» αναφέρει προσθέτοντας ότι με το νομικό πλαίσιο που υπάρχει σήμερα πιο εύκολα τιμωρείται ένας εκπαιδευτικός, σε περίπτωση ακατάλληλης συμπεριφοράς, από έναν μαθητή. Και οι δύο περιπτώσεις βέβαια δεν έχουν θέση σε ένα σύγχρονο σχολείο, το οποίο όμως χρειάζεται κανόνες, ισότητα στην αντιμετώπιση όλων των μελών του και κυρίως, σταθερότητα στις πολιτικές αποφάσεις.
Στη Φινλανδία, όπου το εκπαιδευτικό της σύστημα διακρίθηκε διεθνώς και εκτιμάται ακόμη για την ισότητα και την ώριμη λειτουργία των σχολείων της, η παρουσία υποστηρικτικών ομάδων (ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών κ.λπ.) είναι απαραίτητη σε όλες τις δομές της εκπαίδευσης. Ακριβό; Ο πρώην διευθυντής του υπουργείου Παιδείας της χώρας Αλβο Γέπινεν είχε απαντήσει σε ερώτηση δημοσιογράφου για το θέμα με τις φράσεις: «Δεν κοστίζει τόσο όσο το να αποκλειστεί στο μέλλον ο κάθε μαθητής από την ενεργό ζωή. Σε μια τέτοια περίπτωση, το κόστος για το κράτος θα είναι αργότερα πολύ μεγαλύτερο. Για παράδειγμα, έχουμε υπολογίσει ότι αν ένα αγόρι εγκαταλείψει το σχολείο και βρεθεί αποκλεισμένο από την ενεργή κοινωνία, μπορεί να κοστίσει συνολικά τουλάχιστον 1.000.000 ευρώ στο κράτος».
Αυστηροποίηση των ποινών
Η υφυπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη, που φαίνεται να έχει πάρει το θέμα στα σοβαρά, έχει μαζέψει στο γραφείο της ειδικούς σε θέματα διαχείρισης βίας εντός σχολείου και σχολικού εκφοβισμού. Παράλληλα υπογράφει μνημόνιο συνεργασίας με το Χαμόγελο του Παιδιού και συνεργάζεται με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για επικαιροποίηση του υλικού που δίνεται στους μαθητές.
Στόχος είναι η επανασύσταση κεντρικής ομάδας στρατηγικής για τη διαχείριση των φαινομένων βίας και τον συντονισμό ενεργειών και δράσεων. Ακόμη η αύξηση ψυχολόγων στα σχολεία. Επιπλέον δέσμη μέτρων για την αυστηροποίηση των ποινών στα σχολεία και περισσότερα «επίπεδα» ελέγχου σε αντίστοιχα κρούσματα. Μεταξύ αυτών, το να μπορεί να λαμβάνεται με μεγαλύτερη ευχέρεια η απόφαση για αποβολή των μαθητών. Πάντως έρευνες καταγράφουν τα τελευταία χρόνια πρώιμη επιθετική συμπεριφορά ακόμη και από το νηπιαγωγείο.
Παράλληλα επιστημονικές έρευνες που έχουν γίνει σε διάφορες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης δείχνουν ότι οι κοινωνικοί δεσμοί διαρκώς ατονούν γύρω από παραδοσιακές κοινότητες που δίνουν ταυτότητα στα παιδιά, όπως τα σχολεία, ενώ την επόμενη δεκαετία είναι πιθανόν να έχουμε ένα ποσοστό αύξησης γύρω στο 20% στα προβλήματα ψυχοκοινωνικής συμπεριφοράς από νέους.
