Κορωνοϊός: Οσα πρέπει να γνωρίζουμε για τον θανατηφόρο ιό – Τα συμπτώματα και τα μέτρα προστασίας

Παγκόσμια ανησυχία έχει προκαλέσει ο κορωνοϊός ο οποίος σκοτώνει κατά εκατοντάδες στην Κίνα ενώ αυξάνονται τα κρούσματα και τα θύματα και στην Ευρώπη. Με τους έξι νεκρούς στην Ιταλία όλοι εκτιμούν ότι είναι θέμα χρόνου να υπάρξει κρούσμα και στην Ελλάδα, με τον κρατικό μηχανισμό να βρίσκεται σε ετοιμότητα και την κυβέρνηση να κάνει συνεχείς συσκέψεις.

Με την πρώτη ματιά τα συμπτώματα που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός, ή COVID-19 όπως ονομάστηκε επισήμως, είναι παρόμοια με αυτά που γνωρίζουμε από το κοινό κρυολόγημα ή τη γρίπη.

Ο κορωνοϊός παρουσιάζει τα παρακάτω βασικά συμπτώματα:

Πυρετός

Ξηρός βήχας

Δυσκολία στην αναπνοή

Πόνος στους μύες

Κόπωση

Ο κορωνοϊός μπορεί να παρουσιάσει και τα ακόλουθα, λιγότερο συχνά, συμπτώματα:

Συσσώρευση φλέγματος

Πονοκέφαλος

Αιμόπτυση

Διάρροια

Τέλος, ο κορωνοϊός σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις συνοδεύεται με:

Συνάχι

Πονόλαιμο

Το συνάχι και ο πονόλαιμος είναι τα κλασικά σημάδια λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, δηλαδή γρίπη ή κοινό κρυολόγημα.

Καθώς ο νέος κορωνοϊός γενικά επηρεάζει την κατώτερη αναπνευστική οδό, οι περισσότεροι από αυτούς που μολύνονται εμφανίζουν ξηρό βήχα, δύσπνοια, ή πνευμονία, αλλά όχι πονόλαιμο.

Νέος κοροναϊός: Πολλοί ασθενείς αρχικά δεν παρουσιάζουν συμπτώματα

Πολλοί από αυτούς που μολύνθηκαν με τον νέο ιό δεν παρουσίασαν αρχικά συμπτώματα. Γνωρίζουμε επίσης ότι έχει περίοδο επώασης διάρκειας 14 ημερών, ενώ σε κάποια περίπτωση η διάρκεια ήταν μεγαλύτερη στις 27 ημέρες.

Αν δεν είστε σίγουροι για το τι έχετε, θα πρέπει να επισκεφθείτε έναν γιατρό, ο οποίος μπορεί να κάνει μια ανάλυση δείγματος φλέγματος για να προσδιορίσει την παρουσία ή την απουσία ιών του αναπνευστικού συστήματος.

Γρίπη ή κρυολόγημα; Ποιες είναι λεπτές διαφορές

Ακόμη και οι γιατροί μπορεί να έχουν δυσκολία να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ μιας περίπτωσης λοίμωξης από γρίπη και ενός κοινού κρυολογήματος όταν διακρίνουν τα συμπτώματα ενός ασθενούς.

Σε ένα κρυολόγημα, οι περισσότεροι ασθενείς έχουν «γδάρσιμο» στον λαιμό, στη συνέχεια συνάχι και τελικά βήχα. Αυτά τα συμπτώματα, καθώς και ο πυρετός και ο πονοκέφαλος, μπορεί να ταλαιπωρούν τον ασθενή για μέρες.

Από την άλλη, η γρίπη χτυπάει σε πολλά μέρη ταυτόχρονα: ο ασθενής πονάει στο κεφάλι και στα άκρα του, έχει ξηρό βήχα, βραχνάδα στη φωνή, έντονο πονόλαιμο και υψηλό πυρετό (έως και 41°C) που συνοδεύεται από ρίγη.

Ένα κοινό κρυολόγημα συνήθως περνά μέσα σε λίγες μέρες και τα περισσότερα συμπτώματα εξαφανίζονται μετά από περίπου μία εβδομάδα. Μια γρίπη είναι πιο επίμονη, σας κρατάει στο κρεβάτι για τουλάχιστον μία εβδομάδα και σε πολλές περιπτώσεις ο ασθενής χρειάζεται αρκετές εβδομάδες για να νιώσει πραγματικά υγιής και πάλι.

Πότε πρέπει να παίρνετε αντιβιοτικά

Το κρυολόγημα και η γρίπη προκαλούνται από ιούς, κατά των οποίων τα αντιβιοτικά είναι άχρηστα.

Τα αντιβιοτικά ενισχύουν το ανοσοποιητικό με τη θανάτωση ή την παρεμπόδιση της ανάπτυξης βακτηρίων, αλλά επιτίθενται επίσης στα τοιχώματα των κυττάρων ή εμποδίζουν τις μεταβολικές διαδικασίες των μικροοργανισμών. Η πενικιλλίνη, για παράδειγμα, καταστρέφει τη σύνθεση του κυτταρικού τοιχώματος των βακτηρίων. Τα πορώδη κυτταρικά τοιχώματα καθιστούν αδύνατη την επιβίωση των παθογόνων, τα οποία και καταστρέφονται. Αλλά αυτό λειτουργεί μόνο ενάντια βακτήρια και όχι ενάντια σε ιούς.

Ωστόσο, τα αντιβιοτικά έχουν αποτέλεσμα σε περιπτώσεις που τα βακτήρια εισέρχονται στο σώμα μέσω ενός εξασθενημένου ανοσοποιητικού συστήματος και αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται. Αυτή η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε λοίμωξη, μερικές φορές μόνιμα βλάπτοντας τα όργανα του οργανισμού. Η πνευμονία, η αμυγδαλίτιδα, η κυστίτιδα ή η μηνιγγίτιδα προκαλούνται συχνά από βακτήρια, συνεπώς, είναι λογικό να αντιμετωπίζονται με αντιβιοτικά.

Οδηγίες για τον ιό

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Παστέρ, ο νέος κορωνοϊός ανήκει στην ομάδα beta των ιών Corona, μια ομάδα ιών που προκαλεί νόσηση σε πτηνά και θηλαστικά, του ανθρώπου περιλαμβανομένου. Στην ομάδα αυτή ανήκουν οι ιοί Corona HKU1, OC43, 229E, NL63, SARS CoV και MERS CoV.

Στον άνθρωπο οι ιοί Corona HKU1, OC43, 229E, NL63 ευθύνονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα για λοιμώξεις του αναπνευστικού, που συνήθως είναι ήπιες.

Μια μελέτη του ελληνικού Ινστιτούτου Pasteur έχει δείξει ότι οι ιοί αυτοί ευθύνονται για περίπου το 4% των λοιμώξεων του αναπνευστικού σε παιδιά κάθε χειμώνα.

Οι ιοί όμως SARS CoV (που πλέον δεν κυκλοφορεί στους ανθρώπους) και MERS CoV ευθύνονται για βαρύτερες λοιμώξεις του αναπνευστικού και μπορεί να οδηγήσουν σε θάνατο.

Η θνητότητα του νέου ιού 2019-nCoV υπολογίζεται σε 5%, αλλά βαίνει πάντως μειούμενη, ενώ είναι μικρότερη των ιών SARS CoV (9,5% το 2003/2004) και MERS CoV (34,5% το 2012).

Με βάση τη γενετική σύσταση του νέου ιού «2019-nCoV» που ανακοίνωσαν οι υγειονομικές αρχές της Κίνας, ο ιός έχει 75-80% γενετική ομοιότητα με τον SARS CoV και περισσότερο από 85% με ιούς Corona που προσβάλλουν τις νυχτερίδες.

Η εύρεση της γενετικής αλληλουχίας του νέου ιού επέτρεψε την ανάπτυξη μοριακών εξετάσεων σε πραγματικό χρόνο (real time PCR) για την ειδική ανίχνευση του νέου ιού.

Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, κατά το Παστέρ, δεδομένου ότι ταυτόχρονα με τον νέο ιό κυκλοφορούν την χειμερινή περίοδο και οι άλλοι ιοί Corona που προσβάλλουν τον άνθρωπο.

Επομένως, η ειδική ανίχνευση επιτρέπει τον διαχωρισμό του νέου ιού από τους συνήθεις κορωνοϊούς που προκαλούν ήπια νόσηση και έτσι αποτρέπει τους «ψεύτικους» συναγερμούς.

Οι εξετάσεις αυτές προσφέρονται από το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Γρίπης και Αναπνευστικών Ιών του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ δωρεάν μετά από σχετική έγκριση του ΕΟΔΥ σε ύποπτα περιστατικά. Μέχρι σήμερα δεν έχουν αναπτυχθεί ορολογικές μέθοδοι για την ανίχνευση IgG και IgM αντισωμάτων για τη διάγνωση του νέου κορωνοϊού.

Αγώνας δρόμου για το εμβόλιο

Το Ινστιτούτο Παστέρ επιδιώκει την ανάπτυξη εμβολίου για τον νέο κινεζικό ιό, ανακοίνωσε σήμερα στέλεχος του ινστιτούτου.

Το εμβόλιο είναι πιθανόν να είναι διαθέσιμο διάστημα 20 μηνών, διευκρίνισε ο Κριστόφ ντ’Ανφέρ, στέλεχος του Ινστιτούτου Παστέρ.

Η Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ

Το ΕΚΠΑ έδωσε πρόσφατα επτά ερωταπαντήσεις για το νέο ιό.

1. Τι είναι οι κορωνοϊοί;

Οι κορωνοϊοί είναι μια ομάδα ιών, οι οποίοι προκαλούν συνήθως ήπια ως μέτρια λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού με συμπτώματα που προσομοιάζουν με αυτά του κοινού κρυολογήματος: καταρροή, βήχας, πονόλαιμος, πονοκέφαλος, πυρετός.

Σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή υποκείμενα νοσήματα ενδέχεται να προκαλέσουν σοβαρότερη λοίμωξη στο κατώτερο αναπνευστικό -βρογχίτιδα ή πνευμονία-, νεφρική ανεπάρκεια, ακόμη και θάνατο. Οφείλουν το όνομά τους στο σχήμα τους: στο μικροσκόπιο θυμίζουν κορώνα.

2. Ποια η είναι η ταυτότητα του νέου κορωνοϊού;

O νέος κορωνοϊός 2019n-CoV, που εντοπίστηκε στις αρχές του έτους στην κινεζική πόλη Ουχάν, προκαλεί, αντιστοίχως, αναπνευστική λοίμωξη με σοβαρότητα που ποικίλλει.

Το 15-20% των προσβληθέντων εκτιμάται ότι θα χρειαστούν νοσηλεία.

Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως δύο έως πέντε -αλλά και έως 14- ημέρες μετά την έκθεση στον ιό και είναι κλιμακούμενα: πονοκέφαλος, συνάχι, βήχας, πυρετός, δύσπνοια.

3. Πόσο επικίνδυνος είναι ο 2019n-CoV;

Είναι αρκετά όσα δεν γνωρίζουμε ακόμα για τον 2019n-CoV, μια και η επιδημία βρίσκεται σε εξέλιξη. Είναι, όμως, πολύτιμη η εμπειρία μας από άλλους «συγγενείς» ιούς.

Το σύστημα επιτήρησης που δημιουργήθηκε στην Κίνα μετά την επιδημία του SARS, για παράδειγμα, ήταν εκείνο που βοήθησε στην έγκαιρη ανίχνευση της νέας επιδημίας.

Το 2002 ο SARS-CoV εξαπλώθηκε σε 27 χώρες, μολύνοντας σχεδόν 8.000 ανθρώπους και σκοτώνοντας περισσότερους από 770.

H μεταδοτικότητα του MERS-CoV από άνθρωπο σε άνθρωπο, το 2012, ήταν μικρότερη, αλλά η θνητότητά του μεγαλύτερη: από τους 2.500 που νόσησαν κατέληξε ένα ποσοστό περίπου 35%.

Ο νέος κορωνοϊός μεταδίδεται με μεγαλύτερη ταχύτητα, αλλά η θνητότητά του είναι σαφώς χαμηλότερη: δεν ξεπερνά το 4%.

Στην πραγματικότητα ίσως είναι πολύ πιο χαμηλή, αφού πολλοί ασθενείς με ήπια συμπτώματα ενδεχομένως δεν απευθύνθηκαν στις υγειονομικές αρχές και συνεπώς δεν έχουν καταμετρηθεί.

Σύμφωνα με υπολογισμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο μέσος αριθμός νέων λοιμώξεων ανά μολυσμένο άτομο είναι 1,4-2,5 ασθενείς.

Σημειωτέον, ότι στην εποχική γρίπη κάθε ασθενής κολλάει κατά μέσο όρο 1,3 άλλα άτομα.

Η κρίσιμη διαφορά είναι βέβαια ότι σε αντίθεση με τη γρίπη, για τον 2019-nCoV δεν υπάρχει εμβόλιο και αυτό σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού -ηλικιωμένους ή άτομα με χρόνια νοσήματα- να προστατευθούν.

Αντιστοίχως, δεν υπάρχει ανοσία για τον πληθυσμό σε παγκόσμιο επίπεδο.

4. Πώς μεταδίδεται;

Μέσω του αέρα από άτομο που έχει προσβληθεί (σταγονίδια βήχα ή φτερνίσματος) ή μολυσμένων επιφανειών (τις οποίες αγγίζουμε και στη συνέχεια βάζουμε τα χέρια μας στο στόμα ή στη μύτη, εισάγοντας τον ιό στον οργανισμό μας).

Πάντως, το Αμερικανικό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (CDC) διευκρινίζει ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να στηρίζουν το σενάριο μετάδοσης του κορωνοϊού μέσω εισαγόμενων προϊόντων ή δεμάτων, λόγω του περιορισμένου χρόνου επιβίωσης των κορωνοϊών σε επιφάνειες (μερικές ώρες).

5. Υπάρχει θεραπεία;

Προς το παρόν δεν υπάρχει ειδική αντιϊκή θεραπεία και βασίζεται κυρίως στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

6. Υπάρχουν μέτρα πρόληψης της μετάδοσής του;

Τα αντισηπτικά αλκοολούχα διαλύματα εξουδετερώνουν τον νέο κορωνοϊό.

Τα μέτρα ατομικής υγιεινής είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικά: καλό πλύσιμο χεριών, με σαπούνι και νερό, για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Και, φυσικά, μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά, χάρη στα πολύτιμα αντιοξειδωτικά τους, θωρακίζει σε σημαντικό βαθμό τον οργανισμό μας, κάτι που ισχύει και για την εποχική γρίπη.

7. Ποια είναι η εκτίμηση κινδύνου για την Ελλάδα;

Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, καθώς και τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC), ο κίνδυνος εισαγωγής και άλλων κρουσμάτων στην Ευρώπη -συνεπώς και στην Ελλάδα- είναι μέτριος.

Αν όμως ληφθούν, όπως επισημαίνει το ECDC, όλα τα αναγκαία μέτρα ελέγχου των λοιμώξεων, θα περιοριστεί σημαντικά ο κίνδυνος περαιτέρω εγχώριας διασποράς του ιού στις ευρωπαϊκές χώρες.

Το επιστημονικό δυναμικό του ΕΚΠΑ συντονίζει τις προσπάθειές του όσον αφορά τη συμβολή στην έρευνα για το συγκεκριμένο ιό, στο σχεδιασμό μέτρων πρόληψης της μετάδοσης του ιού και στην αντιμετώπισή του εάν τυχόν ο ιός φτάσει στην Ελλάδα.