Οκτώβριος του 2019. Δεκάδες ένοπλοι ρώσοι μισθοφόροι παίρνουν θέση μάχης σε δύο λιμάνια διακίνησης πετρελαίου της Λιβύης. Είναι σύμμαχοι του στρατάρχη Χαφτάρ, του ισχυρού άνδρα της Ανατολικής Λιβύης που έχει εξαπολύσει από τον Απρίλιο εκστρατεία για την κατάληψη της Τρίπολης, και βοηθούν τις δυνάμεις του, τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA) να αρπάξει τον έλεγχο αυτής της πλούσιας σε πετρέλαια περιοχής από την κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας της Λιβύης. Μετά το τέλος των εχθροπραξιών, αποκαλύπτει η Wall Street Journal, θα φτάσει εκεί μία αντιπροσωπεία στελεχών της εξορυκτικής και της πετρελαϊκής βιομηχανίας από πρώην σοβιετικά κράτη, προκειμένου να κλείσει «δουλειές» με τους αντάρτες που ελέγχουν, πλέον, τα λιμάνια.

Σχεδόν τρεις δεκαετίες μετά την κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας, ο ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν, βρίσκεται σε μία αποστολή ανοικοδόμησης της διεθνούς επιρροής της Μόσχας στη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Η εκστρατεία αυτή στηρίζεται εν μέρει στην προώθηση συμμαχιών με αναπτυσσόμενες χώρες εκτός των επίσημων διαύλων, συχνά μέσω αντιπροσώπων – ιδιωτικών εταιρειών ασφάλειας, συμβούλων και επιχειρηματιών που επιζητούν πρόσβαση σε πετρέλαια, χρυσό και διαμάντια. Αμερικανοί και ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν κρύβουν την ανησυχία τους για τις επιπτώσεις, η εντεινόμενη ρωσική δραστηριότητα στη Μέση Ανατολή και την Αφρική, ωστόσο, συμπίπτει με μία υπαναχώρηση των ΗΠΑ και των ευρωπαίων συμμάχων τους από τις συγκεκριμένες περιοχές.

Οι τακτικές της Μόσχας άρχισαν να γίνονται σαφείς με τις παρεμβάσεις της στην ανατολική Ουκρανία το 2014, όπου το Κρεμλίνο συνεργάστηκε με ένοπλες ομάδες σταλμένες από ρώσους επιχειρηματίες με πολιτικές διασυνδέσεις. Εταιρείες στην ιδιοκτησία του πρώην εστιάτορα Γεβγένι Πριγκόζιν κέρδισαν συμβάσεις τροφοδοσίας και κατασκευών ύψους πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις. Σύμφωνα με ευρωπαίους αξιωματούχους ασφαλείας, ο Πριγκόζιν ίδρυσε στη συνέχεια την Ομάδα Βάγκνερ, μία ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία. Ιδρυσε επίσης μία συμβουλευτική εταιρεία, την Internet Research Group – η οποία σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης βρισκόταν πίσω από τις ρωσικές προσπάθειες διασποράς διχόνοιας μεταξύ των Αμερικανών κατά την προεκλογική εκστρατεία για τις προεδρικές εκλογές του 2016.

Οταν οι συγκρούσεις στην Ουκρανία υποχώρησαν, το 2015, η Ομάδα Βάγκνερ στράφηκε στη Συρία, όπου πολέμησε στο πλευρό του Μπασάρ αλ Ασαντ, και όπου οι εταιρείες του Πριγκόζιν εξασφάλισαν γενναιόδωρες παραχωρήσεις στους τομείς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Κατόπιν, τέλη του 2017, το Κρεμλίνο έκανε την πρώτη του μεγάλη επιδρομή στην Αφρική από την εποχή της ΕΣΣΔ – η χώρα δαπανούσε επί Ψυχρού Πολέμου δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια στους αφρικανούς συμμάχους της. Η Μόσχα έπεισε τον ΟΗΕ να επιτρέψει στη Ρωσία να αναλάβει μια αποστολή εκπαίδευσης του στρατού της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, μίας πλούσιας σε ορυκτά πρώην γαλλικής αποικίας, και στήριξης του αποδυναμωμένου της προέδρου, Φοστέν-ΑρσάνζΤουαντερά, ο οποίος είχε απέναντί του ισχυρές δυνάμεις ανταρτών. Η πρώτη ανάπτυξη – αρκετές δεκάδες ρώσοι μισθοφόροι – αφίχθη τον Ιανουάριο του 2018 πάνω σε ένα ρωσικό στρατιωτικό αεροσκάφος, μαζί με κιβώτια με αυτόματα όπλα. Σύμφωνα με αξιωματούχους που τους είδαν να φτάνουν, οι περισσότεροι δεν ήταν μέλη των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και δεν φορούσαν ούτε τις καθιερωμένες στολές ούτε διακριτικά. Οταν ενέκρινε ο ΟΗΕ την αποστολή, η Μόσχα δεν είχε διευκρινίσει ότι θα έστελνε μισθοφόρους αντί για στρατιώτες – κάτι που εξέπληξε τους αξιωματούχους του Οργανισμού. Η Ρωσία διαθέτει πλέον 235μελές προσωπικό ασφαλείας στη χώρα, οι ρώσοι εκπαιδευτές έχουν αναπτυχθεί πια, σύμφωνα με δυτικούς αξιωματούχους, και στο μεγάλο κομμάτι της ΚΑΔ που βρίσκεται εκτός κυβερνητικού ελέγχου, και η κυβέρνηση Τουαντερά έχει αναθέσει ήδη αρκετές συμβάσεις εξόρυξης σε ρωσικές εταιρείες.

Πάτημα σε ένα αποτυχημένο κράτος

Αλλοτε περιθωριοποιημένη στη Λιβύη λόγω των δεσμών της με τον Μουαμάρ Καντάφι, η Ρωσία μετατράπηκε, μέσα σε μερικούς μήνες, σε σημαντικό παράγοντα των εξελίξεων στην περιοχή. Ο Φαγέζ αλ-Σάρατζ, ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας, ήταν ένας από τους 43 αφρικανούς αρχηγούς κρατών που μετέβησαν τον περασμένο Οκτώβριο στο Σότσι για την πρώτη σύνοδο Ρωσίας – Αφρικής: σύμφωνα με έναν λίβυο αξιωματούχο, συζήτησε εκεί την αγορά ενός εκατομμυρίου μετρικών τόνων ρωσικών σιτηρών. Ταυτόχρονα, όμως, η Μόσχα βοηθάει και τον Χαφτάρ, τυπώνοντας λιβυκό χρήμα για την «κυβέρνηση της Ανατολικής Λιβύης» υπό τον στρατάρχη, καλωσορίζοντάς τον στο αεροπλανοφόρο της, βοηθώντας τις δυνάμεις του να διευρύνουν τον έλεγχό τους στην επονομαζόμενη «πετρελαϊκή ημισέληνο», όπου βρίσκεται το 85% των αποθεμάτων της Λιβύης. Οπως επισημαίνει η Wall Street Journal, η επιδρομή στη Λιβύη θα μπορούσε να προσφέρει στη Ρωσία πάτημα σε ένα αποτυχημένο κράτος που αποτελεί έναν σημαντικό εξαγωγέα ενέργειας και μία κεντρική δίοδο για την παράνομη διακίνηση ανθρώπων, ναρκωτικών και όπλων στην Ευρώπη. Το Κρεμλίνο, από την πλευρά του, επιμένει πως οι στόχοι του στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή είναι να συμβάλλει στην καταπολέμηση του εξτρεμισμού και την ανάπτυξη των περιφερειακών οικονομιών. Ξανά και ξανά, έχει αρνηθεί την οποιαδήποτε σχέση με μισθοφόρους.

Τελευταία Νέα