Αναζήτηση
Οι απαιτήσεις της νέας πραγματικότητας μας απομακρύνουν. Η συνάντηση για έναν καφέ, που αποτελούσε αφορμή για μια συζήτηση, δεν θα μπορούσε να συμβεί σε φυσικό χώρο, από τη στιγμή που η υψηλή μεταδοτικότητα του κορωνοϊού μετασχηματίζει τις συνήθειες του καθημερινού βίου. Ομως η επικοινωνία δεν σταματά, απλά αλλάζει. Γι’ αυτό και το ραντεβού μας με την Αποστολία Παπαδαμάκη άλλαξε περιβάλλον. Ορίσαμε τη συνάντησή μας – με τη βοήθεια της τεχνολογίας – στο Skype. Καθεμία στον δικό της χώρο, στις γωνιές των σπιτιών μας όπου υπάρχει φως και καλό σήμα WiFi. Εκείνη στο μπαλκόνι της, συντροφιά με τα λουλούδια τής γλάστρας της και ένα φλιτζάνι με καφέ φίλτρου. Αλλά και καλή ενέργεια. Αφού η χορογράφος δίνει πολλή σημασία στην επικοινωνία με τον εσωτερικό μας εαυτό. Αλλωστε αυτό δίνει και ξεχωριστή ταυτότητα στις παραστάσεις της, τις οποίες εκτελεί ως βιωματικές περφόρμανς σε χώρους πρωτότυπους έως και απρόβλεπτους. Οπως ο βυθός της θάλασσας ή οι αρχαιολογικοί χώροι της Δήλου και του Επικούριου Απόλλωνα.
«Ασχολούμαι με παραστάσεις που κάνω από το 2018 σε αρχαιολογικούς χώρους. Ξεκίνησα στον ναό του Επικούριου Απόλλωνα, όπου έκανα και ολονυχτία. Τον Σεπτέβρη έγινε στη Δήλο χωρίς ολονυχτία και τώρα ετοιμάζω την παράσταση για τους Δελφούς. Η σειρά των παραστάσεων ονομάζεται “Ανάμνησις”. Είναι πολυεπίπεδη παράσταση, συμμετέχει και το κοινό, είναι περιπατητική, με πολλά δρώμενα τα οποία θα συμβούν την πανσέληνο του Ιουλίου. Συνδυάζει κίνηση, κείμενο και φωνή. Γίνεται κάθε φορά για τον συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο και χρειάζομαι δέκα μήνες να ετοιμάσω την παράσταση. Θέλει άδειες συνεργαζόμενων δημόσιων φορέων, απαιτούνται χρηματοδοτήσεις, αλλά χρειάζομαι και χρόνο για να κάνω και έρευνα για το περιεχόμενο. Ανάλογα με την αρχιτεκτονική, τη φιλοσοφία και τα χαρακτηριστικά του κάθε μνημείου και του χώρου όπου γίνονται τα δρώμενα. Μία φορά τον μήνα πηγαίνω λοιπόν στους Δελφούς, κάθε φορά με διαφορετική ομάδα. Τους καλλιτέχνες, την παραγωγή, τη δραματουργό. Ταυτόχρονα ετοιμάζω μια παράσταση για το καλοκαιρινό καθιερωμένο πρόγραμμα Nostos του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Ονομάζεται “Το κύμα της αναπνοής” / “The Breathing Wave” και νομίζω ότι θα είναι και πολύ επίκαιρο. Επειδή έχουν θέμα οι φετινές εκδηλώσεις την έννοια της τεχνητής νοημοσύνης, προετοιμάζω το έργο να δοθεί έξω, στη φύση».
Τα τελευταία χρόνια η Αποστολία Παπαδαμάκη πράγματι έχει συνδέσει τη δουλειά της – μια έρευνα πάνω στη σωματικότητα και στον χώρο -, είτε λέγεται παραστάσεις, δρώμενα, σεμινάρια, retreat κ.λπ., με τη φύση. «Εχω φύγει από τους κλειστούς χώρους. Με εξαίρεση την πολύ καλή συνεργασία με τη Λυρική Σκηνή όπου σκηνοθέτησα μια παιδική παράσταση όπερας. Επιλέγω site specific παραστάσεις και να μην είναι ο θεατής καθισμένος στην καρέκλα και σε κλειστό χώρο. Το θέμα μου λοιπόν βλέπει την τεχνητή νοημοσύνη στα συστήματα των πουλιών και των εντόμων. Στο πώς τα είδη συνεννοούνται, συντονίζονται, επικοινωνούν και ζουν σαν κοινότητες, μέσα από ένα δίκτυο. Το οποίο είναι κίνηση στον χώρο και τον χρόνο. Πώς δηλαδή πετούν τα πουλιά, οι μέλισσες, πώς κινούνται τα μυρμήγκια… Ολο αυτό θα πάρει χρόνο στη μελέτη της δημιουργίας του. Θα είναι και αυτό συμμετοχικό, στον χώρο του Πάρκου Πολιτισμού, και το κοινό κάποιες φορές θα γίνει διαδραστικό με τους χορευτές, συμμετέχοντας στο στάδιο των αναπνοών. Λέγεται “Το κύμα της αναπνοής” επειδή θεωρώ ότι το πιο πολύτιμο που έχουμε και δεν κοστολογείται είναι η αναπνοή».
Είσαι πολύ επίκαιρη, αφού σκέφτηκες την ανάσα.
«Μου συμβαίνει. Ετσι ήταν και η υποβρύχια παράσταση. Ενα από τα επίπεδά της αφορούσε στο πώς μπορούμε να ζήσουμε αρμονικά μέσα σε ένα οικοσύστημα, στο οποίο δεν μπορεί ο άνθρωπος να επιβιώσει χωρίς τη βοήθεια του εξοπλισμού στολής και αναπνευστήρα. Είχε όμως σημεία που μαθαίναμε πώς να ζήσουμε στο θαλάσσιο οικοσύστημα χωρίς να γινόμαστε εισβολείς. Ετσι και τώρα, με αυτό που συμβαίνει με τον κορωνοϊό, θεωρώ ότι μας δίνεται μια μεγάλη ευκαιρία. Γιατί δεν συμβαίνει μόνο στη χώρα μας. Είναι πλανητικό και αφορά όλον τον κόσμο. Είναι ευκαιρία να αναθεωρήσουμε τι έχει προτεραιότητα στη ζωή μας. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω τι εννοώ: ένα από τα πράγματα που μελετάω είναι οι Ορφικοί και οι Ομηρικοί Υμνοι γιατί έχουν να κάνουν με την παράσταση “Ανάμνησις”, σε όποιον τόπο κι αν γίνεται. Μου είχαν ξεφύγει ο Υμνος της Υγείας και ο Υμνος του Ασκληπιού. Εως ότου έγινε αυτό το απότομο κλείσιμο της ζωής μας. Καθώς τους διάβασα σε αυτή τη νέα συνθήκη εσωτερικότητας, κατάλαβα ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο πολύτιμο από την υγεία. Δεν μπορείς να δημιουργείς τέχνη ή να συναναστρέφεσαι ανθρώπους αν δεν υπάρχει υγεία».
Η ίδια μιλά για τη στροφή προς την πνευματική αναζήτηση του κόσμου που είδε να συμβαίνει στην Ελλάδα με το ξέσπασμα της κρίσης. Γι’ αυτό κι έχει αναπτύξει μια μέθοδο εκπαίδευσης με ηθοποιούς, μουσικούς και χορευτές κατά την οποία συμμετέχει η φύση. «Μπορεί να κάνει ζέστη, βροχή, αέρα, αλλά μαθαίνουμε να κάνουμε τις πρόβες μας μέσα στα φυσικά φαινόμενα. Μια επιστροφή λοιπόν προς τη φύση όχι μόνο ως φυσιολάτρες αλλά με συνείδηση ότι δεν μπορούμε να υπάρξουμε χωρίς αυτή. Νομίζω λοιπόν ότι τώρα το καταλαβαίνουμε λόγω της εξαιρετικής συγκυρίας. Ομως η φύση δεν έχει ιό, η φύση δεν είναι άρρωστη. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε αρχίζει γύρω μας να φαίνεται η άνοιξη, τα πουλιά ξεκίνησαν να κελαηδάνε, τα δέντρα πρασινίζουν και είναι σαν η φύση να στέλνει το μήνυμά της προς όλο τον πλανήτη: ο άνθρωπος είναι ο ιός που καταστρέφει όποια μορφή ζωής υπάρχει χτίζοντας παντού και μολύνοντας τα πάντα».
Πώς θα συμμετάσχουν οι θεατές στην παράσταση της αναπνοής;
«Ο μόνιμος συνεργάτης για τη μουσική είναι ο Τρύφων Κουτσουρέλης και ήδη έχει ηχογραφήσει εισπνοές, εκπνοές σε έναν ρυθμό αναπνοής που είναι κανονικός για έναν άνθρωπο που περπατάει. Ο θεατής βλέποντας τους χορευτές και ακούγοντας τη μουσική που θα έχει κάποιους ήχους αναπνοής, ενσυνείδητα θα μπορεί να χορέψει, να κάνει κάποια κίνηση και να χορογραφήσει την αναπνοή του. Να θεωρήσει δηλαδή ότι η αναπνοή είναι μια συνεχής χορογραφία που συμβαίνει 24 ώρες το 24ωρο, ακόμη και αν εμείς δεν μπορούμε να την ελέγχουμε. Φιλοδοξώ να φέρω τον θεατή σε σύνδεση με τη δική του αναπνοή και μεταφορικά σε σύνδεση με την αναπνοή του κόσμου, της φύσης δηλαδή».
Θα σε έχει απασχολήσει και η κατάσταση του σώματος και των διαφορετικών συναισθημάτων του που επηρεάζουν τον ρυθμό της αναπνοής.
«Εχω συνθέσει μια μέθοδο σεμιναρίων, τη βιωματική ανατομία. Βασίζονται στην ενσυνείδητη αναπνοή, στο διάφραγμα, στη λειτουργία της αναπνοής. Η μέθοδος μας δείχνει το πώς χάνουμε τη φυσική διαφραγματική αναπνοή, με την οποία γεννιόμαστε, αναπνέοντας από την κοιλιά, και λόγω συναισθηματικού στρες – αυτό αναπτύσσεται ήδη από την εποχή της προσχολικής ηλικίας – μεταφέρουμε την αναπνοή μας στο στήθος. Αυτή η αναπνοή του στρες έχει ως αποτέλεσμα να μην οξυγονώνεται ο εγκέφαλος, να μην κάνει το διάφραγμα μασάζ στα όργανα της κοιλιάς μας, να σφίγγουν οι μύες του λαιμού και να αποκτάμε το αυχενικό σύνδρομο. Το διδάσκω σε επαγγελματίες χορευτές, δασκάλους γιόγκα αλλά και σε άτομα που κάνουν καθιστική ή πνευματική εργασία. Η ζωή μας βελτιώνεται αν θυμηθούμε πώς αναπνέαμε όταν γεννηθήκαμε. Αυτό άλλωστε είναι και κομμάτι των παραστάσεων “Ανάμνησις”. Εχει να κάνει με το πώς θα θυμηθούμε τον τρόπο που γεννιόμαστε. Γεννιόμαστε για να λειτουργούμε συναισθηματικά ελεύθεροι. Κι ελεύθεροι να αναπνεύσουμε και να εκφραστούμε. Είναι ευκαιρία λοιπόν να κοιτάξουμε μέσα μας για να δούμε ποια ήταν η ζωή μας έως τώρα».
Καταλαβαίνουμε ότι είμαστε μόνοι μας. Και στη ζωή και στον θάνατο.
«Η μεγαλύτερη εργασία που έχει να κάνει ένας άνθρωπος σήμερα είναι να κάνει ειρήνη με τον θάνατο. Και ειρήνη με την ασθένεια. Γιατί ως ασθενής γίνεσαι ανήμπορος. Αυτό με τρομάζει. Θα πρέπει όλοι μας να μπορούμε να σκεφτούμε να κάνουμε την οργάνωση του οίκου μας. Και οίκο εννοώ τον εαυτό μας. Με το να βάλουμε τάξη στο χάος του, στις σκέψεις και στον τρόπο ζωής μας που δεν μας δίνει καθόλου χρόνο για να υπάρξουμε. Να υπάρξουμε χωρίς να χρειαστεί να κάνουμε τίποτα».
