Αντιμέτωπη με έναν εχθρό που ως σήμερα βρίσκεται ένα βήμα μπροστά της είναι η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Τις ώρες που περνούν, η συντριπτική πλειονότητα των ερευνητών του κόσμου εργάζεται πυρετωδώς για να βρει τις απαντήσεις σε ερωτήματα που προέκυψαν αιφνίδια, για να αμυνθεί απέναντι σε μια επίθεση που εξαπλώθηκε ταχύτατα. Τα βήματα πλέον γίνονται γρήγορα. Για πρώτη φορά στα ιατρικά χρονικά φτάσαμε στη δοκιμή της πρώτης δόσης ενός πειραματικού εμβολίου μόλις 70 ημέρες μετά την έναρξη των δοκιμών για την ανακάλυψή του. Οι επιστήμονες τρέχουν. Και είναι αναγκασμένοι να το κάνουν. «Πριν δω τον πρώτο νοσούντα από τον νέο κορωνοϊό ήξερα ήδη περισσότερα γι’ αυτόν από τις περισσότερες άλλες λοιμώξεις» λέει ο καθηγητής Κλινικής Λοιμωξιολογίας στο Brown University των ΗΠΑ Ελευθέριος Μυλωνάκης μιλώντας στα «ΝΕΑ».
Πώς φτάσαμε εδώ; «Πολλές ερωτήσεις ακόμα πρέπει να απαντηθούν» προσθέτει ο Μυλωνάκης. Γιατί κάποιοι φορείς του ιού μένουν ασυμπτωματικοί ή με εξαιρετικά ήπια συμπτώματα; Γιατί οι νέοι πλήττονται σημαντικά λιγότερο απο τη φονική εξάπλωσή του; «Σε όλα τα στάδια της εξέλιξής του ως σήμερα ο νέος κορωνοϊός που αποκαλείται COVID-19 βρίσκεται ένα στάδιο μπροστά. Ο ιός ήταν καινούργιος για το ανοσοποιητικό μας σύστημα, ήταν πολύ πιο εύκολο να μεταδοθεί και ξέφευγε για εβδομάδες της προσοχής μας, ίσως και μήνες. Οι σύγχρονες κοινωνίες και τα κράτη κινήθηκαν με βάση όσα ξέραμε από τη συμπεριφορά των προηγούμενων κορωνοϊών και οι αποφάσεις ήταν ένα βήμα πίσω από αυτόν, αν και τώρα βλέπουμε μια κοινή παγκόσμια ενότητα σε επιστημονικό και πολιτικό επίπεδο».
Ο νέος ιός δεν μπορεί να θεωρηθεί εποχικός
Να περιμένουμε ότι ο ερχομός του καλοκαιριού θα φέρει βοήθεια; Ο Ελευθέριος Μυλωνάκης αναφέρει ότι ο νέος ιός δεν μπορεί να θεωρηθεί εποχικός, ενώ θυμίζει ότι στη Σιγκαπούρη, παρά τις υψηλές θερμοκρασίες, έχουν ήδη εμφανιστεί αρκετά κρούσματα θυμάτων του. Υπολογίζει ωστόσο ότι με βάση τα μαθηματικά μοντέλα που έχουν χρησιμοποιηθεί ο ιός θα φτάσει στο υψηλότερο σημείο του πρώτου «κύματός» του γύρω στο τέλος Μαΐου ή ίσως και λίγο μετά. Οπως εξηγεί, ο χάρτης που έχει μπροστά της η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα δείχνει μια συγκεκριμένη πορεία: τη ραγδαία εξάπλωση του ιού, τη δοκιμή των νέων αντιιικών φαρμάκων και τα αποτελέσματά τους, τη δημιουργία θεραπειών με μονοκλωνικά αντισώματα και σε ένα διάστημα από 10 έως 16 μήνες ένα εμβόλιο για την αντιμετώπισή του. Αυτό μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της δεύτερης «μάχης» ανθρωπότητας – κορωνοϊού.
Τελειώνει όμως εδώ; Προφανώς όχι. «Οι νυχτερίδες μεταφέρουν τουλάχιστον 400 κορωνοϊούς» λέει ο Μυλωνάκης. «Προφανώς και θα μας κάλυπτε ένα υπερεμβόλιο που να μας προστατεύει από όλους, αλλά πόσο κοντά είμαστε σ’ αυτό;».
«Ολα όσα ζούμε είναι πρωτόγνωρα» συνεχίζει ο καθηγητής Κλινικής Λοιμωξιολογίας. «Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε η ανάγκη της κοινής προσπάθειας, που φέρνει όλους τους ανθρώπους μαζί. Αυτή η προσπάθεια μας θυμίζει πια ότι δεν υπάρχουν σύνορα και ότι μια απειλή μπορεί να είναι κοινή για όλους» σημειώνει χαρακτηριστικά.
Μας κάνει άρα αυτή η εμπειρία σοφότερους; Ο Ελευθέριος Μυλωνάκης δεν είναι σίγουρος. Τις τελευταίες εβδομάδες, αυτός όπως και δεκάδες ακόμη συνάδελφοί του στις ερευνητικές μητροπόλεις του πλανήτη δεν βρίσκουν δέκα συνεχόμενα λεπτά για να ξεκουραστούν, μπαίνοντας από τη μια τηλεδιάσκεψη στην άλλη και από τον έναν θάλαμο νοσοκομείου στον άλλο. «Δυστυχώς νομίζω ότι οι άνθρωπoι ξεχνάμε γρήγορα» λέει ο Μυλωνάκης. «Ωστόσο, έστω για κάποιο διάστημα, αλλάξαμε για λίγο τις προτεραιότητές μας. Καταλάβαμε ότι ο κόσμος είναι ενιαίος. Και ότι ενιαία πρέπει να είναι και η προσπάθειά μας».
Μονόδρομος η απομόνωση
Τι πρέπει να κάνουμε τώρα; Απομόνωση, απαντάει χωρίς δεύτερη σκέψη ο Μυλωνάκης. «Πρόκειται βέβαια για μια ισορροπία μεταξύ της κοινωνίας και της πανδημίας. Δεν είναι εύκολη θυσία. Δεν είναι εύκολο να σταματήσει επί μήνες η οικονομική μηχανή των κοινωνιών μας». Οπως θυμίζει, το μόνο παράδειγμα μέτρων (με εξαίρεση την αρχική εστία της Γιουχάν) που απέδωσε ως σήμερα και σταθεροποίησε την εξάπλωση του ιού ήταν η περίπτωση της Νότιας Κορέας όπου ο «εχθρός» ελέγχθηκε με αυστηρά μέτρα και χιλιάδες εξετάσεις. «Για εμάς και τις κοινωνίες μας τα μέτρα κοινωνικής απομόνωσης δεν ξέρουμε πόσο μπορούν να αποδώσουν» αναφέρει. «Ο ιός έχει δύο φορές τη μεταδοτικότητα της κοινής γρίπης. Πρέπει λοιπόν ο στόχος να είναι να μειωθεί η μεταδοτικότητα αυτή κάτω του 1. Αυτό πρέπει να καταφέρουμε».
Ο Ελευθέριος Μυλωνάκης θυμίζει ότι στόχος σ’ αυτή τη φάση είναι να «ρίξουμε» όσο γίνεται τον αριθμό των νοσούντων από τον νέο ιό, έτσι ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στην κρίση το σύστημα υγείας της κάθε χώρας και οι μονάδες εντατικής θεραπείας που διαθέτει. «Για να φτάσουμε να έχουμε έλεγχο πρέπει να έχει ανοσία το 70%-80% του πληθυσμού του πλανήτη και γι’ αυτό χρειάζεται εμβόλιο» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Οι χώρες που αρχικά ακολούθησαν την τακτική του να αφήσουν τον ιό να εξελιχθεί μέχρι να αποκτήσει ανοσία ο πληθυσμός τους (όπως το Ηνωμένο Βασίλειο) κατάλαβαν γρήγορα το λάθος τους, λέει ο Ελευθέριος Μυλωνάκης. Κι αυτό ακριβώς εξαιτίας της ταχύτητας με την οποία μεταδίδεται ο νέος κορωνοϊός, η οποία και απείλησε να «γονατίσει» τα συστήματα υγείας τους.
Τι έχουμε τώρα μπροστά μας; «Σίγουρα τα δύσκολα έρχονται» δηλώνει ο Μυλωνάκης. «Δεν ξέρουμε πώς θα αντιδράσουν οι κοινωνίες μας, η οικονομία μας. Η ανάγκη θα μας οδηγήσει. Ας δούμε όμως αυτό το χρονικό διάστημα που περνάει στην απομόνωση ως ένα δώρο των νεότερων, εκείνων που είναι υγιείς στους μεγαλύτερους και σε εκείνους που έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας…».
