Ακόμη και μετά την εφαρμογή των πιο αυστηρών και περιοριστικών μέτρων που έχουν επιβληθεί σε πάνω από 70 χώρες του πλανήτη, το μόνο που έχει γίνει έως τώρα είναι να μειωθεί η ταχύτητα μετάδοσης της πανδημίας του κοροναϊού.

Εταιρίες

Με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να αναφέρει ότι έχουμε πανδημία λίγες εβδομάδες πριν, ο κόσμος στράφηκε άμεσα στην κατασκευή ενός εμβολίου.

Περίπου 35 εταιρίες και ακαδημαϊκά ιδρύματα βρίσκονται σε έναν αγώνα για να φτιάξουν το εμβόλιο, 4 εκ των οποίων έχουν κάνει δοκιμές ήδη σε ζώα. Η πρώτη από αυτά ήταν παραγωγή από τη βιοτεχνολογική εταιρεία τη Moderna με έδρα τη Βοστώνη – θα εισέλθει αμέσως σε ανθρώπινες δοκιμές.

Αυτή η πρωτοφανής ταχύτητα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις αρχές των κινεζικών προσπαθειών για την ανάλυση της αλληλουχίας του γενετικού υλικού του Sars-CoV-2, του ιού που προκαλεί το Covid-19.

Η Κίνα μοιράστηκε αυτή την αλληλουχία στις αρχές Ιανουαρίου, επιτρέποντας στις ερευνητικές ομάδες σε όλο τον κόσμο να αναπτύξουν τον ζωντανό ιό και να μελετήσουν πώς εισβάλλει σε ανθρώπινα κύτταρα και κάνει τους ασθενείς να αρρωσταίνουν.

Κορoναϊοί

Παρόλο που κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι η επόμενη μολυσματική ασθένεια που θα απειλούσε τον πλανήτη θα προκληθεί από κοροναϊό – η γρίπη θεωρείται γενικά ότι αποτελεί τον μεγαλύτερο πανδημικό κίνδυνο – οι κτηνίατροι είχαν αντισταθμίσει τα στοιχήματά τους εργαζόμενοι σε «πρωτότυπα» παθογόνων.

«Η ταχύτητα με την οποία έχουμε δημιουργήσει αυτούς τους υποψηφίους βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην επένδυση, στην κατανόηση του τρόπου ανάπτυξης εμβολίων για άλλους κοροναϊούς» λέει ο Richard Hatchett, Διευθύνων Σύμβουλος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού του Όσλο, (Cepi) ο οποίος καταβάλλει προσπάθειες για τη χρηματοδότηση και το συντονισμό της ανάπτυξης του εμβολίου Covid-19.

Οι κοροναϊοί προκάλεσαν δύο άλλες πρόσφατες επιδημίες – το σοβαρό αναπνευστικό σύνδρομο (Sars) στην Κίνα το 2002-04 και το αναπνευστικό σύνδρομο στη Μέση Ανατολή (Mers), το οποίο ξεκίνησε στη Σαουδική Αραβία το 2012.

Και στις δύο περιπτώσεις άρχισαν οι εργασίες για τα εμβόλια που αργότερα έμειναν στα ράφια όταν πλέον τα κρούσματα είχαν περιοριστεί. Μια εταιρεία, που εδρεύει στη Μέριλαντ, Novavax, έχει επανατοποθετήσει αυτά τα εμβόλια για τον Sars-CoV-2 και λέει ότι έχει αρκετούς υποψήφιους που είναι έτοιμοι να μπουν στη διαδικασία να τα δοκιμάσουν άνθρωποι.

Η Moderna, εν τω μεταξύ, βασίστηκε σε προηγούμενες εργασίες σχετικά με τον ιό Mers που διεξήχθησαν στο Αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων στη Bethesda του Maryland.

Γενετικό υλικό και είσοδος στα κύτταρα

Ο Sars-CoV-2 μοιράζεται μεταξύ του 80% και 90% το γενετικό υλικό του με τον ιό που προκάλεσε τον Sars – εξ’ ου και το όνομά του. Και οι δύο αποτελούνται από μια λωρίδα ριβονουκλεϊνικού οξέος (RNA) μέσα σε μια σφαιρική κάψουλα πρωτεΐνης που καλύπτεται με αιχμές.

Οι ακίδες δεσμεύονται στους υποδοχείς στην επιφάνεια των κυττάρων που είναι στον ανθρώπινο πνεύμονα – τον ίδιο τύπο υποδοχέα και στις δύο περιπτώσεις – επιτρέποντας στον ιό να εισχωρήσει στο κύτταρο.

Μόλις φτάσει στο εσωτερικό του, «χειρίζεται» τον αναπαραγωγικό μηχανισμό του κυττάρου κάνοντάς τον να παράγει περισσότερα αντίγραφα του ίδιου του ιού, προτού βγει ξανά από το κύτταρο και το σκοτώσει κατά τη διαδικασία αυτή.

Λειτουργία εμβολίων

Όλα τα εμβόλια λειτουργούν σύμφωνα με την ίδια βασική αρχή. Παρουσιάζουν μέρος ή όλο το παθογόνο στο ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα, συνήθως με τη μορφή μιας ένεσης και σε χαμηλή δόση, για να προτρέψουν το σύστημα να παράγει αντισώματα στον παθογόνο παράγοντα.

Τα αντισώματα είναι ένα είδος ανοσοποιητικής μνήμης το οποίο, αφού έχει προκληθεί μία φορά, μπορεί να κινητοποιηθεί ξανά γρήγορα εάν το άτομο εκτίθεται στον ιό στη φυσική του μορφή.

Παραδοσιακά, η ανοσοποίηση έχει επιτευχθεί με τη χρήση ζωντανών, εξασθενημένων μορφών του ιού ή μέρους ή ολόκληρου του ιού μόλις αδρανοποιηθεί με θερμότητα ή χημικά.

Αυτές οι μέθοδοι έχουν μειονεκτήματα. Η ζωντανή μορφή μπορεί να συνεχίσει να εξελίσσεται στον ξενιστή, για παράδειγμα, ενδεχομένως ξανακτώντας μέρος της μολυσματικότητας και καθιστώντας τον ασθενή άρρωστο, ενώ απαιτούνται υψηλότερες ή επαναλαμβανόμενες δόσεις του αδρανοποιημένου ιού για να επιτευχθεί ο απαιτούμενος βαθμός προστασίας.

Ορισμένα από τα προγράμματα εμβολίων Covid-19 χρησιμοποιούν αυτές τις δοκιμασμένες προσεγγίσεις, αλλά άλλες χρησιμοποιούν νεότερη τεχνολογία.

Μέθοδοι

Μια πιο πρόσφατη στρατηγική – αυτή που χρησιμοποιεί το Novavax, για παράδειγμα – κατασκευάζει ένα «ανασυνδυασμένο» εμβόλιο. Αυτό περιλαμβάνει την εξαγωγή του γενετικού κώδικα για την ακίδα πρωτεΐνης στην επιφάνεια του Sars-CoV-2, το οποίο είναι το μέρος του ιού που είναι πιθανότερο να προκαλέσει ανοσολογική αντίδραση στους ανθρώπους και να το επικολλήσει στο γονιδίωμα ενός βακτηρίου.

Άλλες προσεγγίσεις, ακόμη νεότερες, παρακάμπτουν την πρωτεΐνη και κατασκευάζουν εμβόλια από την ίδια την γενετική οδηγία. Αυτή είναι η περίπτωση της Moderna και μιας άλλης εταιρείας της Βοστώνης CureVac, και οι δύο από τις οποίες κατασκευάζουν εμβόλια Covid-19 από το αγγελιαφόρο RNA.

Το αρχικό χαρτοφυλάκιο των τεσσάρων χρηματοδοτούμενων εμβολίων Covid-19 της Cepi έκλινε προς αυτές τις πιο καινοτόμες τεχνολογίες και την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε χρηματοδότηση συνεργασίας με τη Novavax ύψους 4,4 εκατομμυρίων δολαρίων (3,4 εκατομμύρια λίρες στερλίνες) και με το εμβόλιο του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

«Η εμπειρία μας με την ανάπτυξη εμβολίων είναι ότι δεν μπορείτε να προβλέψετε πού θα υπάρχει αρνητικό αντίκτυπο,» λέει ο Hatchett, που σημαίνει ότι η ποικιλομορφία είναι καθοριστική.

Και το στάδιο όπου κάθε προσέγγιση είναι πιο πιθανό να σκοντάψει είναι κλινικές ή ανθρώπινες δοκιμές, οι οποίες, για ορισμένους από τους υποψηφίους, είναι έτοιμες να ξεκινήσουν.

Φάσεις παρασκευής εμβολίου

Οι κλινικές δοκιμές αποτελούν τον βασικό πρόδρομο για την έγκριση των κανονισμών, συνήθως πραγματοποιούνται σε τρεις φάσεις. Η πρώτη, που περιλαμβάνει μερικές δεκάδες υγιείς εθελοντές, εξετάζει το εμβόλιο για ασφάλεια και κάνει παρακολούθηση για ανεπιθύμητες ενέργειες.

Η δεύτερη φάση, που περιλαμβάνει αρκετές εκατοντάδες ανθρώπους, συνήθως σε ένα μέρος του κόσμου που έχει πληγεί από την ασθένεια, εξετάζει πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο και η τρίτη κάνει το ίδιο σε αρκετές χιλιάδες ανθρώπους. Αλλά υπάρχει ένα υψηλό επίπεδο φθοράς καθώς τα πειραματικά εμβόλια περνούν από αυτές τις φάσεις.

«Δε θα είναι όλα τα άλογα που εγκαταλείπουν την πύλη εκκίνησης εκείνα θα τελειώσουν τον αγώνα», λέει ο Bruce Gellin, ο οποίος διαχειρίζεται το παγκόσμιο πρόγραμμα ανοσοποίησης για τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό της Ουάσινγκτον DC, το ινστιτούτο εμβολίων Sabin.

Πηγή: theguardian.com