Η πόλη έχει ερημώσει. Οι κάτοικοί της βρίσκονται στο σπίτι σε αυστηρή καραντίνα, οι εμπορικές συναλλαγές έχουν διακοπεί, τα καταστήματα έκλεισαν, οι δρόμοι έχουν ερημώσει. Γύρω από το επιβλητικό Duomo επικρατεί νεκρική ησυχία. Οι θρησκευτικές συναθροίσεις απαγορεύτηκαν από τον φόβο μετάδοσης της ασθένειας. Οταν όμως ακουστεί το πρώτο μελωδικό κάλεσμα, τα παράθυρα ανοίγουν, οι πόρτες ξεκλειδώνουν και στα μπαλκόνια βγαίνουν άντρες, γυναίκες και παιδιά για να τραγουδήσουν.
Θα μπορούσε να είναι μια εικόνα από το σημερινό Μιλάνο ή μια άλλη πόλη της Ιταλίας που δοκιμάζεται με τον πιο σκληρό τρόπο από τον Covid-19. Είναι όμως μια σκηνή του Μιλάνου – έτσι όπως είναι καταγεγραμμένη από τους ιστορικούς – από το καλοκαίρι του 1576, τότε που η πανούκλα είχε θερίσει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του ιταλικού Βορρά.
Η μουσική πρόσφερε τις θεραπευτικές της ιδιότητες, δημιουργούσε τις γέφυρες για να σμίξουν οι άνθρωποι, να ενωθούν σε κάτι υψηλό, έστω και μέσα από την επιβεβλημένη πια απόσταση. Βίντεο, ποστ και live μεταδόσεις από τις πλατφόρμες του Διαδικτύου και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αφηγούνται την αιώνια ανθρώπινη επιθυμία για τη συνάντηση και τον εξορκισμό του φόβου, της απώλειας και του θανάτου.
Η πανώλη στη Σπάρτη
Από την αρχαία Αίγυπτο, τους Βαβυλώνιους και την Ελλάδα η μουσική είναι ο πιο σίγουρος δρόμος για πνευματική θεραπεία και συνδετικός κοινωνικός κρίκος σε όλες τις δυστοπικές εποχές της ανθρωπότητας. Τον 7ο αιώνα π.X. η πανώλη έπληξε τη Σπάρτη αποδεκατίζοντας τον πληθυσμό της. Οι αρχηγοί των άλλων πόλεων ζήτησαν από τον ποιητή Ταλέτο να τραγουδήσει ύμνους για να ξορκιστεί το κακό. Τη θεραπεία της μουσικής είχε μελετήσει και ο Πυθαγόρας. Ο σπουδαίος μαθηματικός και φιλόσοφος για να ηρεμήσει τους μεθυσμένους και να τους κατευνάσει πολύ συχνά τους έπαιζε λύρα.
Μια επιστημονική προσέγγιση των θαυμαστών επιδράσεων της μουσικής – ιδιαίτερα σε δύσκολες περιόδους – δίνει ο Ρέμι Σίου, μουσικολόγος στο Πανεπιστήμιο Loyola, μέσα από ένα πρόσφατο παράδειγμα. Τον περασμένο Ιανουάριο – μεσούσης της πανδημίας στην Κίνα – οι κάτοικοι έβγαιναν στα μπαλκόνια, τραγουδούσαν και φώναζαν «Μείνετε δυνατοί».
Η συμμετοχή σε μια μουσική δραστηριότητα, όπως μπορεί να γίνει κάτω από τις παρούσες συνθήκες, είναι ένα πολύ ισχυρό στήριγμα στις δύσκολες ώρες της καραντίνας που ξεπερνάει το «εγώ» μας. «Οταν τραγουδάμε ή παίζουμε ένα μουσικό όργανο, υποτάσσουμε και το μυαλό και το σώμα στους κανόνες της μελωδίας. Ακόμη και όταν απλώς κάνετε Μακαρένα με τους γείτονές σας μπαίνετε στον ρυθμό μιας ομάδας» λέει ο Ρέμι Σίου. Σε αυτόν τον δρόμο της αναγκαίας και θεραπευτικής κοινωνικής συμμετοχής, σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η τεχνολογία μέσα από το Ιnstagram, το Facebook ή ένα tweet, αφού μπορεί να εμπνεύσουν και να διεγείρουν την παγκόσμια αλληλεγγύη.
Μουσικοί on line
Αυτόν τον ρόλο, τονίζει ο Σίου, έπαιζε η εκκλησία τον μεσαίωνα μέσα από τους θρησκευτικούς της ύμνους. Τον χώρο για ένταξη χωρίς «ιδεολογικές» υποχρεώσεις προσφέρει σήμερα η μουσική. Τη Σελίν Ντιόν, την Αντέλ, τους Pink Floyd ή τους Beatles μπορεί να τους ακούσει με την ίδια ευχαρίστηση και δίχως ενοχή ο καθολικός, ο εβραίος, ο ορθόδοξος, ο μουσουλμάνος, ο προτεστάντης ή ο βουδιστής.
Εκατομμύρια ακόλουθοι στους λογαριασμούς των σταρ του πενταγράμμου είναι διαρκώς συνδεδεμένοι και περιμένουν το επόμενο ποστ ή Live που θα κάνουν. Πολλοί είδαν πριν από λίγες ημέρες τον Λουντοβίκο Εϊνάουντι να παίζει πιάνο στο σαλόνι του σπιτιού, τον Μπόνο των U2 να τραγουδάει χωρίς μπάντα, ή τις σπουδαίες συμφωνικές του κόσμου σε ζωντανή μετάδοση σε άδειες αίθουσες για να υπενθυμίσουν την ανάγκη πάντα κάτι να μας ενώνει. Και τώρα που είναι πιο απαραίτητο από ποτέ.
