«Ο Μάλκομ έπαιζε με ένα αεροβόλο. Ηταν μαζί με δύο φίλους του, αλλά εκείνοι είναι λευκοί και αυτός μαύρος. Πυροβολούσαν ένα υπόστεγο και έπειτα ήρθαν οι αστυνομικοί. Ο Μάλκομ πήγε φυλακή για 17 μήνες και οι φίλοι του καθόλου. Αυτό που ο Μάλκομ δεν έμαθε ποτέ ήταν πως βρισκόταν καθ’ οδόν προς τη φυλάκιση από το νηπιαγωγείο». Ετσι ξεκινούσε το άρθρο των 2.500 λέξεων που υπέγραψε τον περασμένο Δεκέμβριο στην εφημερίδα του σχολείου της, στην Αϊοβα Σίτι, η 18χρονη σήμερα ομογενής Νίνα Λαβέτζο-Στεκόπουλος.
Η ιδέα τής είχε έρθει έναν μήνα νωρίτερα, ενόσω ρωτούσε, μαζί με μία ακόμα αρχισυντάκτρια της σχολικής εφημερίδας, συμμαθητές της τι δεν τους άρεσε στο σχολείο τους. «Εκείνη τη μέρα», λέει η ίδια στους «New York Times», «είχα πολλές χορταστικές συζητήσεις για άδικες αποβολές και ρατσισμό». Στο μάθημα των εθνοτικών σπουδών μάθαινε παράλληλα για το σύστημα της δικαιοσύνης στις ΗΠΑ, «βλέποντας λοιπόν πως αυτό ήταν ένα ζήτημα και μέσα στο ίδιο μου το σχολείο, αποφάσισα να γράψω για αυτό». Αρχισε να ψάχνει τα στατιστικά στοιχεία. Αρχισε να μιλάει με άλλους μαθητές. Το αποτέλεσμα είχε τίτλο «Οι μαύροι μαθητές έχουν σχεδόν δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να πάρουν αποβολή από τους λευκούς συμμαθητές τους στην ICCSD» – τη σχολική περιφέρεια της Αϊοβα Σίτι. Την περασμένη Πέμπτη, «προς πάρα πολύ μεγάλη της έκπληξη», η Νίνα Λαβέτζο-Στεκόπουλος τιμήθηκε για το άρθρο της με το βραβείο Λυκειακής Δημοσιογραφίας του Ιδρύματος Ρόμπερτ Φ. Κένεντι για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Παρέλαβε ένα χάλκινο μπούστο του Κένεντι και μία επιταγή 500 δολαρίων.
Η 18χρονη, που αποφοίτησε τον περασμένο μήνα, ήταν, ως τελειόφοιτη, αρχισυντάκτρια της εφημερίδας του σχολείου της, της «Little Hawk», υπεύθυνη για τα ελεύθερα θέματα. Πέρασε τρεις εβδομάδες ερευνώντας και γράφοντας το θέμα για το οποίο τιμήθηκε – η ίδια τις περιγράφει σαν ένα «συναισθηματικό τρενάκι του τρόμου». «Εφευγα από κάποιες συνεντεύξεις κλαίγοντας», λέει. «Ηταν επίσης εξαιρετικά δύσκολο να παραμένω ήρεμη και συγκεντρωμένη στη διάρκεια των συναντήσεών μου με στελέχη της διεύθυνσης, άξιζε όμως τον κόπο προκειμένου να πω τις ιστορίες των συμμαθητών μου». Οι μαύροι μαθητές, διαπίστωσε, εκπροσωπούν μόλις το 20% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού, αλλά το 60% του συνόλου των αποβολών. Οι λευκοί μαθητές, από την πλευρά τους, εκπροσωπούν το 56,6% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού, αλλά μόλις ένα 32,3% του συνόλου των αποβολών.
Παραβάσεις
Μεταξύ των παραβάσεων που μπορούν δυνητικά να επιφέρουν αποβολή είναι οι καβγάδες ή ο εκφοβισμός και η χρήση ή κατοχή αλκοόλ, ναρκωτικών και καπνού. Το άρθρο της Νίνα Λαβέτζο-Στεκόπουλος, όμως, αποκάλυψε το πόσο διαφορετικά αντιμετωπίζονται οι λευκοί και οι μαύροι μαθητές για παρόμοια παραπτώματα. Μία λευκή μαθήτρια, η «Κάρεν» (όλα τα ονόματα άλλαξαν, για λόγους προστασίας της ιδιωτικότητας), είπε στη νεαρή δημοσιογράφο πως όταν την έπιασαν να καπνίζει τσιγάρο μαριχουάνας, εκτός του σχολείου, δέχθηκε από τον αστυνομικό μία απλή προειδοποίηση. Οταν όμως μία μαύρη μαθήτρια, η «Κλαρίσα», κατηγορήθηκε από συμμαθητή της ότι ήταν «φτιαγμένη», υπεύθυνοι του σχολείου έψαξαν το σακίδιό της και παρότι «δεν βρήκαν τίποτα» της επέβαλαν τετραήμερη αποβολή.
Το άρθρο επεσήμαινε επίσης το πόσο πολλοί μαύροι μαθητές «νιώθουν σαν να τους παρακολουθούν περισσότερο από άλλους μαθητές στο σχολείο και στην κοινότητα». Μετά τη δημοσίευσή του, η Λαβέτζο-Στεκόπουλος έλαβε, καθώς λέει, πολλή στήριξη από καθηγητές, κάποιοι λευκοί μαθητές ωστόσο ενοχλήθηκαν από «τον τρόπο με τον οποίο παρουσίαζε το σχολείο μας». Η ίδια σκοπεύει να συνεχίσει τις σπουδές της, στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην εκπαίδευση, στο Barnard College της Νέας Υόρκης και ελπίζει πως το βραβείο που κέρδισε θα βοηθήσει το άρθρο της να φτάσει σε περισσότερους. «Ελπίζω να συνειδητοποιήσει ο κόσμος πόσο πολύ επηρεάζει ο συστημικός ρατσισμός κάθε μαύρο μαθητή στο αμερικανικό σχολικό σύστημα», λέει. «Οπως μου είπε μία από τις πηγές μου, ξεκινάει από το νηπιαγωγείο, με το να σε στέλνουν στο γραφείο του διευθυντή. Τα παιδιά αυτά διδάσκονται ότι είναι ταραχοποιοί από την πρώτη κιόλας ημέρα λόγω των λιγότερο ή περισσότερο κρυμμένων προκαταλήψεων των δασκάλων τους».