Κατατέθηκε στις 15 Ιουνίου το παραδοτέο Π.4 του έργου «Παρακολούθηση ποιότητας ατμόσφαιρας με εκπόνηση εξειδικευμένων χημικών αναλύσεων και χρήση υπολογιστικών εργαλείων προσομοίωσης διασποράς ρύπων και συνεισφοράς πηγών ρύπανσης στην ευρύτερη περιοχή των Δήμων Δραπετσώνας-Κερατσινίου και Ελευσίνας», που πραγματοποίησε το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» ύστερα από ανάθεση της Περιφέρειας Αττικής.

Το συγκεκριμένο τμήμα του έργου περιλαμβάνει τα «Αποτελέσματα εκτίμησης συνεισφοράς πηγών στην ποιότητα αέρα των υπό μελέτη περιοχών». Ειδικότερα, στη βάση των μετρήσεων ποιότητας αέρα που έγιναν σε 5 σημεία  στην περιοχή του Δήμου Δραπετσώνας-Κερατσινίου και 4 σημεία στην περιοχή του Δήμου Ελευσίνας, αποτελέσματα που περιλαμβάνονται στο παραδοτέο Π.3, εφαρμόστηκε μοντέλο αποδέκτη (receptor model) Positive Matrix Factorization με σκοπό την ανίχνευση των πηγών των μετρούμενων ρύπων και την εκτίμηση στις συνεισφοράς τους στις συγκεκριμένες περιοχές.

Τα μοντέλα αποδέκτη αποσκοπούν να ανιχνεύσουν τις πιθανές πηγές των ρύπων και να δώσουν στοιχεία για τη συνεισφορά της κάθε πηγής στις συγκεντρώσεις τους που μετρούνται σε μία ή περισσότερες τοποθεσίες δέκτη.

Εκπομπές οσμών

Ειδικά ως προς τις εκπομπές οσμηρών ενώσεων η έκθεση ορίζει ως μία πηγή «Βιομηχανικές Δραστηριότητες με εκπομπές οσμηρών ενώσεων (επεξεργασία πετρελαιοειδών, αποβλήτων», που ορίζονται ως «Πηγή 3». Η περιγραφή της συγκεκριμένης δραστηριότητας και ο τρόπου που σχετίζεται με τις διευθύνσεις των ανέμων σε σχέση με τους 5 σταθμούς μέτρησης στην περιοχή του Δήμου Δραπετσώνας-Κερατσινίου, δεν αφήνουν πολλές αμφιβολίες ότι πρόκειται όντως για τις εγκαταστάσεις της Oil One. Αναφέρει χαρακτηριστικά τη έρευνα:

«Το μεγαλύτερο μέρος των Sec-butyl mercaptan και Σ8mercaptans καθώς και ένα σημαντικό ποσοστό του benzene εμφανίζεται στην πηγή 3 (Factor 3) […]. Οι ενώσεις αυτές είναι συστατικά πετρελαιοειδών και έχουν ισχυρή δυσάρεστη οσμή. Το ακατέργαστο πετρέλαιο περιέχει μερκαπτάνες όπως μεθυλο-μερκαπτάνη (CH3SH), αιθυλο-μερκαπτάνη (CH3CH2CH2SH). Το προφίλ του παράγοντα αυτού αντιστοιχεί στην πηγή των βιομηχανικών δραστηριοτήτων με εκπομπές οσμηρών ενώσεων (επεξεργασία πετρελαιοειδών, αποβλήτων).

Η συσχέτισή του με το προφίλ του ανέμου δίνεται στο σχήμα 3.14 α-ε. Στο Σημείο ΔΚ1 η προέλευση της πηγής συνδέεται με ανέμους του δυτικού τομέα (δυτικούς νοτιο-δυτικούς), στο ΔΚ2 με ανέμους του νότιου τομέα (νότιους νοτιοδυτικούς και νοτιο-ανατολικούς), στο ΔΚ3 με νότιους, στο ΔΚ4 με ανέμους κυρίως από τον βορειοανατολικό τομέα και στο ΔΚ5 από το νότιο τομέα. Ιδιαίτερα έντονη είναι η παρουσία αυτής της πηγής στο ΔΚ4 (οικίσκος  – ζώνη ανάπλασης), όπου παρουσιάζονται υψηλές συγκεντρώσεις σε χαμηλές ταχύτητες ανέμου υποδεικνύοντας την παρουσία της πηγής σε μικρή απόσταση από τον βόρειο τομέα. Η πηγή αυτή δεν παρουσίασε κάποια εποχική διακύμανση».

Ολα δείχνουν τον «ένοχο»

Εάν κανείς κοιτάξει το χάρτη με τις θέσεις των σταθμών μέτρησης και τις αντίστοιχες διευθύνσεις των ανέμων εύλογα συνάγει ότι πρόκειται ακριβώς για τις εγκαταστάσεις της Oil One, μια που αυτές επιπλέον αφορούν το συγκεκριμένο είδος δραστηριότητες.

Ούτε μπορεί να θεωρηθεί τυχαία η έντονη παρουσία αυτής της πηγής ακριβώς στο σταθμό μέτρησης ΔΚ4, που είναι μέσα στη ζώνη ανάπλασης, την περιοχή των «Λιπασμάτων», δηλαδή πολύ κοντά στις εγκαταστάσεις της Oil One.

Σημειώνουμε εδώ ότι οι μερκαπτάνες προκαλούν έντονη δυσοσμία, ενώ το βενζόλιο (benzene) έχει καρκινογόνα και μεταλλαξιγόνα δράση και αποτελεί κίνδυνο για την υγεία.

Υψηλές τιμές βενζολίου

Ειδικά για το βενζόλιο έχει ιδιαίτερη σημασία και ένα έγγραφο τον περασμένο Φεβρουάριο του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος & Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το οποίο υπογράφει ο καθηγητής Ν. Μιχαλόπουλος, διευθυντής του ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ και Καθηγητής Χημείας Πανεπιστημίου Κρήτης. Ο Δήμος Κερατσινίου-Δραπετσώνας σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών λειτουργεί από τα μέσα Νοεμβρίου του 2018 Σταθμό Μέτρησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης στις εγκαταστάσεις του Πολυχώρου Λιπασμάτων. Στις μετρήσεις δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στο βενζόλιο, για το οποίο υπάρχει θεσμοθετημένη μέση ετήσια οριακή τιμή για την προστασία της υγείας του πληθυσμού που ορίζεται στα 5 μg/m3. Στον Πολυχώρο Λιπασμάτων, το έγγραφο του Εθνικού Αστεροσκοπείου αναφέρει ότι «με βάση τα προκαταρκτικά αποτελέσματα των μετρήσεων, η μέση συγκέντρωση του βενζολίου κατά το 2019 κυμάνθηκε στα 8,5 μg/m3».

Έχει σημασία και μια άλλη επισήμανση που κάνουν οι ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου. Το βενζόλιο συνδέεται και με την κίνηση των οχημάτων. Γι’ αυτό σε άλλους σταθμούς μέτρησης παρατηρούν εποχικές διακυμάνσεις που έχουν να κάνουν με τις διακυμάνσεις στην κίνηση αυτοκινήτων.

Όμως, σε άλλους σταθμούς εμφανίζονται μειωμένα επίπεδα βενζολίου το καλοκαίρι, στον σταθμό μέτρησης στον Πολυχώρο Λιπασμάτων καταγράφονται θερινά εποχιακά μέγιστα. Γι’ αυτό και αναφέρουν ότι «ύπαρξη και άλλων πηγών εκτός της κυκλοφορίας οχημάτων αποτελεί αντικείμενο μελέτης». Δηλαδή, πολύ απλά αναφέρουν ότι οι υψηλές τιμές βενζολίου σε ένα σταθμό μέτρησης που είναι πολύ κοντά στις εγκαταστάσεις της Oil One δεν μπορούν να αποδοθούν μόνο στην κίνηση οχημάτων αλλά υπάρχει και άλλη πηγή, κάτι που προφανώς παραπέμπει σε βιομηχανική εγκατάσταση.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και μια ακόμη αναφορά στο έγγραφο του Αστεροσκοπείου: «Οι πρώτες ενδείξεις διερεύνησης του γεωγραφικού προσανατολισμού των πηγών εκπομπής υποδεικνύουν ενίσχυση από τον βόρειο τομέα, ενώ κατά την επικράτηση νοτίων ανέμων (θαλάσσια επίδραση) παρατηρούνται χαμηλές συγκεντρώσεις. Επιπλέον, θέτοντας ως τιμή κατωφλίου τα 5 μg m3 (χρησιμοποιείται το ετήσιο όριο καθώς δεν υπάρχει αντίστοιχο ημερήσιο ή ωριαίο) και εφαρμόζοντας την στατιστική τεχνική CPF (Conditional Probability Function), αποτυπώνεται στην Εικόνα 3 η πιθανότητα εμφάνισης ημίωρων υπερβάσεων της συγκεκριμένης τιμής ανά τομέα διεύθυνσης του ανέμου. Παρατηρείται αυξημένη πιθανότητα υπέρβασης του κατωφλίου κατά την επικράτηση ανέμων προερχόμενων από τον βόρειο τομέα (δείκτες της κίτρινης γραμμής ανά διεύθυνση) καθώς και κατά τις συνθήκες άπνοιας».

Σημειώνουμε ότι οι εγκαταστάσεις της Oil One βρίσκονται στα βόρεια του Πολυχώρου των Λιπασμάτων.

Υπάρχει βούληση για την απομάκρυνση των ρυπογόνων βιομηχανικών εγκαταστάσεων από την περιοχή

Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πια περιθώρια αμφιβολίας για το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή πολύ κοντά στα σπίτια των ανθρώπων λειτουργεί μια βιομηχανική εγκατάσταση που είναι παράγοντας και έντονης όχλησης (δυσοσμία) για τους κατοίκους της περιοχής αλλά και περιβαλλοντικός κίνδυνος για την υγεία αφού μιλάμε για χημικές ενώσεις με αποδεδειγμένα καρκινογόνα και μεταλλαξιγόνα δράση.

Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν υπάρχει η αναγκαία πολιτική βούληση για την απομάκρυνση των ρυπογόνων βιομηχανικών εγκαταστάσεων από την περιοχή, όπως είναι το αίτημα των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής του Κερατσινίου, της Δραπετσώνας και του Πειραιά.

Τι αποκάλυψαν οι τρεις σταθμοί μέτρησης στη Δραπετσώνα