Η καραντίνα έφυγε, η ρύπανση στην Ευρώπη επιστρέφει

Ηταν αναμφισβήτητα η λιγότερο ανεπιθύμητη ενέργεια του lockdown: η ατμοσφαιρική ρύπανση μειώθηκε θεαματικά, ο ουρανός πήρε ξανά ένα διαυγές γαλανό χρώμα. Φαίνεται όμως πως τα περιβαλλοντικά οφέλη των περιοριστικών μέτρων ήταν βραχύβια: όπως αποδεικνύει η ανάλυση των δεδομένων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος από το Κέντρο Ερευνών για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA) και τους «Financial Times», από το Παρίσι και το Μιλάνο μέχρι την Αθήνα, όλες οι ευρωπαϊκές πόλεις είδαν τα επίπεδα του διοξειδίου του αζώτου να επανακάμπτουν μετά την αποκλιμάκωση του lockdown – αν και όχι στον ίδιο βαθμό και, με ελάχιστες εξαιρέσεις, χωρίς να επιστρέψουν στα επίπεδα όπου βρίσκονταν πριν από έναν χρόνο.

Βουκουρέστι (-65%), Παρίσι (-60%), Λισαβόνα (-47%) και Μιλάνο (-44%) βίωσαν όσο ίσχυε το «Μένουμε σπίτι» τις μεγαλύτερες μειώσεις όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση. Ηταν βέβαια και μεταξύ των ευρωπαϊκών πόλεων με τη χειρότερη ατμοσφαιρική ρύπανση προ πανδημίας. Η γαλλική πρωτεύουσα είναι όμως, σύμφωνα με τα στοιχεία, και η ευρωπαϊκή πόλη με τη μεγαλύτερη υποτροπή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από τη στιγμή που ξεκίνησε η χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων κι ενώ ο φόβος του κορωνοϊού κάνει πολλούς πολίτες να χρησιμοποιούν το αυτοκίνητό τους αντί των μέσων μαζικής μεταφοράς: αύξηση κατά 118% παρουσίασαν τα επίπεδα διοξειδίου του αζώτου στο Παρίσι σε σύγκριση με τη χαμηλότερη τιμή στην οποία είχαν φτάσει επί lockdown. Δεύτερες στον σχετικό κατάλογο είναι οι Βρυξέλλες που κατέγραψαν αύξηση 88%, τρίτο το Μιλάνο με αύξηση 73%, τέταρτο το Βουκουρέστι με αύξηση 70%.

Στην Αθήνα, το lockdown έφτασε να περιορίσει την ατμοσφαιρική ρύπανση κατά 32%. Μετά τη σταδιακή άρση του, βέβαια, οι τιμές του διοξειδίου του αζώτου άρχισαν ξανά να ανεβαίνουν, ανακάμπτοντας κατά 13% σε σύγκριση με τη χαμηλότερη τιμή όπου είχαν φτάσει. Μόνο το Βερολίνο παρουσιάζει μικρότερη υποτροπή: +4%. Η γερμανική πρωτεύουσα βρίσκεται όμως στις τελευταίες θέσεις του ευρωπαϊκού καταλόγου με τις μεγαλύτερες μειώσεις όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση επί lockdown: -18%. Και η εικόνα της Αθήνας παρουσιάζει ένα παράδοξο: αντίθετα με τις περισσότερες άλλες πόλεις, κατέγραψε (όπως φαίνεται στο σχετικό γράφημα) μια νέα υποχώρηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης το τελευταίο διάστημα.

Τα καλά νέα είναι πως όλες οι ευρωπαϊκές πόλεις είναι σήμερα, χάρη στις μειώσεις που βίωσαν, κάτω από το όριο των 40 μικρογραμμαρίων διοξειδίου του αζώτου ανά κυβικό μέτρο που ορίζουν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί. Πολλές όμως παραμένουν πάνω από το όριο ασφαλείας των 20 μικρογραμμαρίων που προτιμάει ο ΠΟΥ. Βουδαπέστη και Οσλο μάλιστα έχουν ήδη ξεπεράσει τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που κατέγραφαν προ κρίσης. Και όπως επισημαίνει το Κέντρο Ερευνών για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα, η επιστροφή της ατμοσφαιρικής ρύπανσης πιθανόν να θέσει τους ασθενείς με COVID-19 σε μεγαλύτερο κίνδυνο: έρευνες έχουν διαπιστώσει σχέση ανάμεσα στην έκθεση σε αυξημένα επίπεδα διοξειδίου του αζώτου και στον θάνατο από τον νέο κορωνοϊό.

Μια «τεράστια πρόκληση» χαρακτηρίζει ο Λόρι Μιλίβιρτα, αναλυτής του CREA, «το γεγονός ότι βλέπουμε όγκους ρύπανσης στα επίπεδα ή κοντά στα επίπεδα προ πανδημίας, παρότι σε πολλές πόλεις o όγκος της κίνησης είναι κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα». Για τον Ουίλιαμ Τοντς, επικεφαλής της ομάδας δράσης για το περιβάλλον Transport and Environment, το μεγάλο τεστ θα είναι αν τα σχέδια που κατάρτισαν και συνεχίζουν να καταρτίζουν πολλές ευρωπαϊκές πόλεις προκειμένου να ενθαρρύνουν το περπάτημα και το ποδήλατο θα γίνουν μόνιμα – ή θα αποδειχθούν προσωρινά.