Τα παράδοξα ενός προαναγγελθέντος ανασχηματισμού – Τα σενάρια για το χρόνο των αλλαγών

Ακολουθεί φανταστικό στιγμιότυπο: Πίσω από την κλειστή πόρτα του πρωθυπουργικού γραφείου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης βγάζει από το συρτάρι το μπλοκάκι του και, για άλλη μία φορά, ξεφυλλίζει τις πιο πρόσφατες σελίδες του. «Ηρθε η ώρα», σκέφτεται, «θα προχωρήσω». Ισως είναι μέσα Μαΐου, ίσως και αργότερα, εντός του Ιουνίου. Πάντως έχει πάρει οριστικά πλέον την απόφαση να κινηθεί με οδηγό τις προσωπικές – και αυξημένες στους μήνες της πρωτόγνωρης κρίσης – σημειώσεις του. Και ανατρέχει προσεκτικά σε ονόματα, περιστατικά, ημερομηνίες και εισηγήσεις, τις οποίες καταγράφει κωδικοποιημένα, εδώ και καιρό, χωρίς να σχολιάζει το παραμικρό στους συνομιλητές του. Δεν βιάζεται άλλωστε σχεδόν ποτέ, ακούει, ρωτάει και δεν θέλει να προδώσει σε κανέναν τις προθέσεις του…

Στην πραγματικότητα ωστόσο οι προθέσεις αποκαλύφθηκαν, μέσα από διαδοχικές προαναγγελίες και διαψεύσεις, μέσα από επίσημες ή ανεπίσημες διαρροές, που πηγαινοέρχονται στο προσκήνιο εδώ και δύο μήνες. Και πυροδοτούν κάθε τόσο σε άλλα γραφεία… ευσεβείς πόθους και προσωπικές φιλοδοξίες, υπόγεια «μαχαιρώματα», μικροαρρυθμίες ή μεγαλύτερο αποσυντονισμό. Είναι ένα από τα παράδοξα ενός ανασχηματισμού – του πρώτου της κυβέρνησης Μητσοτάκη – προτού καν γίνει! Γιατί από το πρωθυπουργικό «ανασχηματισμός θα γίνει κάποια στιγμή, αλλά δεν είναι του παρόντος» τον περασμένο Μάιο ακολούθησαν πολλά, με αποτέλεσμα να υπάρχει κάθε τόσο στο προσκήνιο, πότε ως «διορθωτικός», πότε ως «σαρωτικός» και «δομικός» και να «καίγεται» επικοινωνιακά ίσως το βασικότερο χαρακτηριστικό του: ο αιφνιδιασμός.

Η φωτιά που σιγοκαίει

Προαναγγελία αλλαγών, χωρίς χρονικό ορόσημο, έγινε ακόμα και από τον Πρωθυπουργό, σε έναν κόντρα ρόλο με το τεχνοκρατικό διαχειριστικό στιλ που συνολικά προβάλλει στο μοντέλο διακυβέρνησής του. Τι κι αν το έκανε με μία παιγνιώδη διάθεση, αναφερόμενος σε «διορθωτικές κινήσεις» και στις μεγάλες αποφάσεις που παίρνει στο βουνό «αλλά τώρα είναι καλοκαίρι»; Η φωτιά φούντωσε και η αλήθεια είναι ότι εξακολουθεί να σιγοκαίει, έκτοτε, παρά τις δύο – σε διάστημα ενός μήνα – ηχηρές παρεμβάσεις μέσω στενών συνεργατών του Πρωθυπουργού. Την πρώτη φορά έσπευσαν να πετάξουν τον ανασχηματισμό εκτός κάδρου γιατί «εν μέσω κρίσης δεν γίνεται και οι υπουργοί οφείλουν να ασχολούνται με το έργο τους κι όχι με σενάρια». Τη δεύτερη φορά το κεντρικό «σιωπητήριο» ήταν πιο στοχευμένο, με διάψευση της προοπτικής αλλαγών για «τις επόμενες εβδομάδες».

Την τρίτη φορά, έπειτα από τις τελευταίες δημόσιες αναφορές στον «ουδέτερο χρόνο» των αλλαγών, ανά πάσα στιγμή μετά την 1η Ιουλίου (δια στόματος του Γιώργου Γεραπετρίτη) και τη φράση «δεν υπάρχει τέτοιο θέμα» (του Στέλιου Πέτσα), μάλλον κρίθηκε μάταιη οποιαδήποτε νέα επικοινωνιακή διαχείριση. Στο κυβερνητικό σχήμα άλλωστε έχει παγιωθεί η πεποίθηση ότι παρά τα «μαζέματα» – για ευνόητους λόγους – του προηγούμενου διαστήματος, είναι θέμα χρόνου να ανακατευθεί η τράπουλα, αφού ο Πρωθυπουργός έχει χαράξει τον δικό του σχεδιασμό και δεν προτίθεται να τον αλλάξει.

Και αν υπάρχει ένα δεδομένο, είναι ότι το πρωθυπουργικό γραφείο και η εξ απορρήτων ομάδα του Κυριάκου Μητσοτάκη θα παραμείνουν αδιαμφισβήτητα το κέντρο λήψης όλων των αποφάσεων για την κυβερνητική πολιτική μπροστά στο δύσκολο εξάμηνο του 2020 και ενόψει της επιδιωκόμενης ισχυρής ανάκαμψης το 2021.

Το ερωτηματικό

Ως μεγάλο ερωτηματικό εξακολουθεί να πλανάται ο χρόνος των αλλαγών στο κυβερνητικό σχήμα, με κάποιους από όσους «στοιχηματίζουν» για τις επικείμενες αποφάσεις του Πρωθυπουργού να αναθεωρούν μετά την τελευταία συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου – του 12ου από την ανάληψη της διακυβέρνησης. «Σημαντικά νομοσχέδια έρχονται να προστεθούν σε ένα ήδη πολύ πυκνό νομοθετικό έργο το οποίο έχουμε δρομολογήσει μέχρι το τέλος του μήνα» ήταν η φράση του Κυριάκου Μητσοτάκη που ερμηνεύτηκε, κατά πληροφορίες, από κυβερνητικά στελέχη ως ενδεχόμενη χρονική μετάθεση των «διορθωτικών» παρεμβάσεων στην κυβερνητική μηχανή.

Καλά πληροφορημένες πηγές άλλωστε επιβεβαιώνουν τη διπλή εισήγηση που υπάρχει στο πρωθυπουργικό γραφείο για το χρονικό ορόσημο του ανασχηματισμού: στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου, δηλαδή πριν από το διήμερο της 5ης-6ης Σεπτεμβρίου της ΔΕΘ, και εντός του Ιουλίου, κοντά στις κρίσιμες ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις για την επίτευξη συμφωνίας στους όρους, τις προϋποθέσεις και τα χρηματικά ποσά του Ταμείου Ανάκαμψης.

Οι ίδιες πηγές επιμένουν πάντως ότι η επιλογή προσώπων και χαρτοφυλακίων περνά σε μεγάλο βαθμό από το χρηματοδοτικό πακέτο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Με άλλα λόγια, δείχνουν στην επιδίωξη του Πρωθυπουργού να λειτουργήσει τεχνοκρατικά με πρόθεση να ανασυγκροτήσει την κυβερνητική ομάδα του με επίκεντρο τις… αναβαθμίσεις προσώπων, που ο ίδιος θεωρεί ότι θα ανταποκριθούν στις μεγάλες απαιτήσεις της μετά κορωνοϊού περιόδου.

Προσεχώς αναβαθμίσεις

Και ενώ η κυρίαρχη εκτίμηση είναι ότι δεν προβλέπονται σαρωτικές αλλαγές, είναι δεδομένο ότι ένας ανασχηματισμός προκαλεί καραμπόλες. Εξού και σύμφωνα με πληροφορίες θεωρείται κομβική η απόφαση για το αν θα μετακινηθεί ή όχι ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας σε οικονομικό πόστο, ενδεχομένως στο υπουργείο Εργασίας ή στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Εξετάζεται εξάλλου κατά τις πληροφορίες ένα πλάνο… αναβαθμίσεων προσώπων – είτε εντός κυβέρνησης είτε από την Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ -, που τον τελευταίο χρόνο απέδωσαν αποτέλεσμα, κατά την πρωθυπουργική αξιολόγηση, συμβαδίζοντας με τους ρυθμούς του Μαξίμου.

Ισχυρό είναι το σενάριο που θέλει αυξημένο ρόλο μεταξύ άλλων στον υφυπουργό Δημοσιονομικής Πολιτικής Θόδωρο Σκυλακάκη στην μεγάλη πρόκληση του Μαξίμου για αποτελεσματική διαχείριση των ευρωπαϊκών κεφαλαίων.

Πέραν της πιθανότητας για ένα «υφυπουργείο» ΕΣΠΑ, είναι βέβαιο ότι θα επικρατήσει το δόγμα «διαχείριση από πάνω προς τα κάτω», γεγονός που προεξοφλεί την ενεργή συμμετοχή έμπιστων συνεργατών του Μητσοτάκη, ανάμεσά τους ο  επικεφαλής οικονομικός σύμβουλός του Αλέξης Πατέλης, ο υφυπουργός Ακης Σκέρτσος, ο γενικός γραμματέας του πρωθυπουργικού γραφείου Γρήγορης Δημητριάδης και ο πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων Μιχάλης Αργυρού. Επιπλέον αρμοδιότητες εκτιμούν αρμόδιες πηγές και για τον υφυπουργό Ανάπτυξης Νίκο Παπαθανάση, ειδικά εφόσον ο Μητσοτάκης προκρίνει την αυτονόμηση του χαρτοφυλακίου για τη Βιομηχανία και το Εμπόριο. Αλλά και για τον υφυπουργό Νίκο Χαρδαλιά, από τη στιγμή που προχωρήσει η σκέψη για ξεχωριστό χαρτοφυλάκιο Διαχείρισης Κρίσεων.

Στοχευμένες παρεμβάσεις

Οσον αφορά ενδεχόμενο «δομικό» χαρακτήρα στον ανασχηματισμό, επιτελικά στελέχη αποκλείουν το «σπάσιμο» του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Πληροφορημένες πηγές σημειώνουν με νόημα τόσο την τακτική του Πρωθυπουργού για «στοχευμένες παρεμβάσεις, κατόπιν σκέψης και δεδομένων, όχι εν θερμώ» ώστε περισσότερο να διορθώνονται λάθη. Γεγονός που λειτουργεί ως έμμεσο καμπανάκι σε υπουργικά γραφεία όπου εντοπίζονται δυσλειτουργίες ή έχουν ήδη γίνει διαχειριστικά και επικοινωνιακά λάθη. Υπενθυμίζουν επίσης τόσο και τη διάθεση του Πρωθυπουργού να φέρνει μπροστά «πιο φρέσκα πρόσωπα», δείχνοντας προς τη γαλάζια κοινοβουλευτική ομάδα αλλά και πρόσωπα εκτός κομματικών τειχών. Και όλα δείχνουν ότι, ενώ δεν αποκλείονται σημαντικές μετακινήσεις προσώπων εντός του σχήματος, στις θέσεις υφυπουργών ανοίγει μεγαλύτερο περιθώριο αλλαγών.