Λίγα 24ωρα μετά την αποκλιμάκωση της έντασης με την Τουρκία και την αποχώρηση των τουρκικών πλοίων αλλά και το «πάγωμα» των ερευνών από το «Ορούτς Ρέις», αποκαλύπτονται άγνωστες πτυχές της κρίσης.
Όπως λένε ανώτατες στρατιωτικές πηγές, η Ελλάδα και η Τουρκία έφτασαν ένα βήμα κοντά σε θερμό επεισόδιο και η όλη κινητοποίηση θύμισε εκείνη του 1987, όταν είχε βγει στο Αιγαίο το «Σισμίκ».
Ηταν τότε που οι δύο χώρες παρ’ ολίγο να εμπλακούν σε πόλεμο αλλά οι επιτυχείς κινήσεις από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης και η απειλή ότι θα βουλιάξουν το πλοίο αν μπει στα χωρικά μας ύδατα, απέτρεψαν τους κινδύνους.
Ηταν άλλωστε η δεύτερη φορά που φτάναμε σε τόσο μεγάλη κρίση, η πρώτη ήταν το 1976 με το «Χόρα» (το «Σισμίκ» αλλά με διαφορετικό όνομα), όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε πει την ιστορική φράση «Βυθίσατε το Χόρα».
Τα προηγούμενη 24ωρα δοκιμάστηκαν οι αντοχές τόσο της ελληνικής διπλωματίας όσο και των Ενόπλων Δυνάμεων. Οι προκλητικές κινήσεις της Αγκυρας, η απειλή ότι το «Ορούτς Ρέις» θα μπει και θα κάνει έρευνες στην υφαλοκρηπίδα στο Καστελόριζο αλλά και η έξοδος από τους ναύσταθμους, περί των 20 τουρκικών πολεμικών πλοίων, οδήγησαν σε κλιμάκωση της έντασης.
Τεράστια κινητοποίηση
Όπως αποκαλύπτουν τα «ΝΕΑ» της Τετάρτης η κινητοποίηση που έγινε από την πλευρά της Ελλάδας ήταν μεγαλύτερη και ταχύτερη από εκείνη στα Ιμια. Εμοιαζε με την κινητοποίηση σε Στρατό, Ναυτικό και Αεροπορία, που έγινε το 1987.
Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ του Μάνου Χαραλαμπάκη, η απάντηση της Αθήνας στις τουρκικές προκλήσεις ήταν πως δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να δεχθεί παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Και ήταν απάντηση άμεση και στο διπλωματικό αλλά και στο στρατιωτικό πεδίο.
Στο ελληνικό «Πεντάγωνο» είχαν μελετηθεί σε βάθος σενάρια αντίδρασης. Οπως λένε, σχεδόν όλος ο Ελληνικός Στόλος είχε αναπτυχθεί ταχύτατα σε, χρόνο – ρεκόρ, 4-5 ώρες στο Νότιο Αιγαίο και στην περιοχή του Καστελλόριζου. Η αντίδραση έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την αντίστοιχη της Αθήνας και της κυβέρνησης Παπανδρέου το 1987 με την κρίση του «Σισμίκ». Και τότε όλος ο Ελληνικός Στόλος είχε βγει στο Αιγαίο προσφέροντας σημαντική πρωτοβουλία κινήσεων στην Αθήνα και στέλνοντας ηχηρό μήνυμα αποτροπής στην Αγκυρα. Είχε δοθεί διαταγή βύθισης του «Σισμίκ» αν επιχειρούσε έρευνες εντός περιοχής ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Ουσιαστικά, αν το «Ορουτς Ρέις» τολμούσε να μπει στα ελληνικά χωρικά ύδατα και να ρίξει καλώδια ξεκινώντας έρευνες, το Πολεμικό Ναυτικό και η Αεροπορία είχαν πάρει εντολή να το πλήξουν.
Κάτι τέτοιο ασφαλώς θα οδηγούσε σε πολεμική εμπλοκή, εφόσον το ερευνητικό πλοίο συνοδευόταν από τα τουρκικά πολεμικά πλοία.
Οπως σημείωσε εξάλλου χθες ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος κατά την τελετή ένταξης στο ΠΝ της πυραυλάκατου «Καραθανάσης», το προσωπικό και τα στελέχη του Ναυτικού με μέγιστη ταχύτητα και υψηλότατο ηθικό και αυτή την περίοδο «επέτυχαν την άμεση ανάπτυξη του Στόλου σε όλους τους κρίσιμους θαλάσσιους χώρους, λαμβάνοντας αποφασιστική διάταξη, Διάταξη Αποτροπής». Μάλιστα, τα μηνύματα στην Αγκυρα ότι η Αθήνα δεν αστειεύεται είχαν σταλεί εγκαίρως και μέσω διπλωματικών διαύλων.
Κυβερνητικά στελέχη, άλλωστε, από χθες έλεγαν ότι η αντίδραση της Αθήνας θα ήταν ανάλογη της τουρκικής πρόκλησης.
Αν π.χ. το ερευνητικό πλοίο προσπαθούσε να μπει στην ελληνική ΑΟΖ χωρίς συνοδευτικά πολεμικά, θα γίνονταν κινήσεις αποτροπής της εισόδου του. Αν όμως υπήρχαν και πολεμικά πλοία, τα ίδια στελέχη δεν απέκλεισαν σύγκρουση με όπλα.
Σύσκεψη των Οπλων
Πληροφορίες των «ΝΕΩΝ» αναφέρουν ακόμη ότι τις ημέρες της κρίσης έγινε και ειδική σύσκεψη των αρχηγών υπό τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ στρατηγό Κωνσταντίνο Φλώρο. Με λίγα λόγια, όλο το προηγούμενο διάστημα υπήρξε προετοιμασία και σχεδιασμός για να αποτραπεί εν τη γενέσει της μια τουρκική πρόκληση.
Επιτελείς είχαν τονίσει στα «ΝΕΑ» ότι βασικός παράγοντας επιτυχίας σε περίπτωση απειλής θα ήταν η ταχύτητα της ελληνικής αντίδρασης. Και όπως αποδείχθηκε, ορθά επικεντρώνονταν σ’ αυτόν.
Η απειλή βέβαια εξακολουθεί να υπάρχει «όσο οι γείτονές μας αγνοούν το διεθνές δίκαιο», όπως τόνισε χθες ο υπουργός Αμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος.
Η κρίση του 1987
Θυμίζουμε ότι η Ελλάδα και η Τουρκία έφτασαν στο παρά πέντε της σύγκρουσης πριν από 33 χρόνια, όταν το «Σισμίκ» απειλούσε να βγει στο Αιγαίο για έρευνες ως αντίποινα για έρευνες που θα έκανε η Ελλάδα στη Θάσο, σε αμφισβητούμενη, κατά την Τουρκία, περιοχή. Όπως θυμούνται αυτοί που έζησαν εκείνες τις δραματικές ώρες, υπήρξε απίστευτη κινητοποίηση και ουσιαστικά επιστράτευση.
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου έδωσε διαταγή βύθισης του πλοίου σε περίπτωση που βρεθεί σε αμφισβητούμενα ύδατα διεκδικούμενα από την Ελλάδα. Ο τούρκος πρωθυπουργός Τουργκούτ Οζάλ δήλωσε ότι «Αν η Ελλάδα παρέμβει στο σκάφος με οποιοδήποτε τρόπο, και αυτό είναι που λέει ο Παπανδρέου, θα αντιδράσουμε με τον ίδιο τρόπο», «Ως αποτέλεσμα αυτό μπορεί να είναι αιτία πολέμου.», αλλά επίσης πρόσθεσε ότι «Περιμένουμε την πρώτη κίνηση από αυτούς.
Ο Βρετανός γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Λόρδος Κάρινγκτον, ζήτησε από την Ελλάδα και την Τουρκία να αποφύγουν την προσφυγή στα όπλα και προσφέρθηκε να δράσει ως διαμεσολαβητής.
Η κρίση τελείωσε όταν ο Οζάλ ανακοίνωσε ότι αν η ελληνική κυβέρνηση δεν μπει στα αμφισβητούμενα ύδατα, οι Τούρκοι θα μείνουν επίσης έξω από αυτά. Επίσης είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Παπανδρέου
Στα έγγραφα ντοκουμέντα της CIA, από το προσωπικό αρχείο της Κατερίνας Α.Βαρελά, πολιτική επιστήμων – ιστορικός και ΓΓ του Πνευματικού Ιδρύματος Γ.Παπανδρέου, o ταγματάρχης Χάρι Ντινέλα σημείωνε το Νοέμβριο του 1987: “Η Ελλάδα πιθανότατα μπορεί να υπερασπιστεί επιτυχώς και τα 6 μεγάλα νησιά του Αιγαίου απέναντι σε μια σοβαρή τουρκική προσπάθεια κατάληψης ενός εξ αυτών. Οι απώλειες και στις δύο πλευρές αναμένονται να είναι υψηλές.
Η Τουρκία θα μπορούσε να καταλάβει ένα από τα μικρότερα νησιά και ο πιθανός στόχος είναι το Καστελλόριζο”. “… Πέρα από το να πάει σε πόλεμο με την Τουρκία στη Θράκη και στο Αιγαίο, η Ελλάδα δεν μπορεί να προστατεύσει το νότιο τμήμα της Κύπρου απέναντι σε μια σοβαρή τουρκική επίθεση. Σε περίπτωση πολέμου στην Κύπρο, οι απώλειες και στις δυο πλευρές αλλά ειδικά στο νότιο κομμάτι μπορούν να αναμένονται μεγάλες σε στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό.
Η Τουρκία θα επικρατήσει. Και σε περίπτωση ελληνοτουρκικού πολέμου στο Αιγαίο, η πιθανότητα τουρκικής προέλασης στο νότιο τμήμα της Κύπρου θα αυξηθεί δραματικά, ειδικά αν η Τουρκία υποστεί βαριές απώλειες στο Αιγαίο” έγραφε μόλις το 1987 ο ταγματάρχης της CIA.
