Το ασήκωτο βάρος του χρυσού μεταλλίου – Μια συνταρακτική εξομολόγηση

Η πρεμιέρα του ήταν προγραμματισμένη να συμπέσει με την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων. Αλλωστε, αυτήν την εβδομάδα θα δινόταν το έναυσμα ώστε οι καλύτερες αθλητές απ’ όλο τον κόσμο να συγκεντρωθούν στο Τόκιο και για 15 ημέρες να αγωνιστούν για να κατακτήσουν την κορυφή. Ο κορωνοϊός, ωστόσο, ανέβαλε τη διοργάνωση για το ερχόμενο καλοκαίρι. Ωστόσο, ακόμα και εκτός πλαισίου Αγώνων το ντοκιμαντέρ «The weight of Gold» του ΗΒΟ που άρχισε να προβάλλεται στην πλατφόρμα από τις 29 Ιουλίου αξίζει την προσοχή μας.

Γιατί ξεγυμνώνει γνωστούς αθλητές από τη λάμψη των επιτυχιών τους και τους παραδίδει μπροστά στο κοινό ως απλούς ανθρώπους, τόσο ευάλωτους κι ανίσχυρους, όσο δεν θα το πίστευαν ποτέ. Το διάρκεια μόλις μιας ώρας φιλμ, αποτυπώνει τον αντίκτυπο που έχει η σκληρή ζωή εντός και εκτός στίβων για τους ελίτ αθλητές και αναδεικνύει την κατάθλιψη στην οποία βυθίζονται όταν σβήνουν οι προβολείς των σταδίων και κρεμάνε τα αθλητικά τους παπούτσια. Γιατί οι περισσότεροι από αυτούς σε όλη τους τη ζωή το μόνο που γνώρισαν ήταν τα σπορ και χωρίς αυτά δεν ξέρουν πώς να πορευτούν. Δεν έχουν τίποτα άλλο μπροστά τους.

Το ντοκιμαντέρ έχει ως κεντρικό αφηγητή αλλά και παραγωγό τον 23 φορές χρυσό ολυμπιονίκη Μάικλ Φελπς, ο οποίος ανοίγεται μπροστά στην κάμερα για τα προβλήματα που αντιμετώπισε έξω από τις πισίνες. Τον Ιανουάριο του 2018, ο αθλητής με τα περισσότερα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια σε μια διοργάνωση, σοκάρισε με την αποκάλυψή του ότι είχε κάνει απόπειρα αυτοκτονίας λίγο αφότου είχε κερδίσει τέσσερα χρυσά μετάλλια και δύο ασημένια στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012 στο Λονδίνου.

Απόπειρα αυτοκτονίας

Οι δηλώσεις του αυτές έβαλαν σε σκέψεις τον κινηματογραφιστή Μπρετ Ράπκιν, ο οποίος για αρκετό διάστημα είχε συνεργαστεί με τον πρώην αθλητή ελκήθρου χιονοδρομιών Στίβεν Χόλκομπ για μια μικρή ταινία. Ο Χόλκομπ είχε πάρει 70 υπνωτικά χάπια μαζί μ’ ένα μπουκάλι ουίσκι το 2007 επιχειρώντας να δώσει τέλος στη ζωή του. Ο Ράπκιν κατάλαβε αμέσως ότι πρέπει να υπήρχε κάποιου είδους σχέση ανάμεσα στους ολυμπιονίκες και την κατάθλιψη και θέλησε να τη διερευνήσει στον φακό. Αποφάσισε λοιπόν να ετοιμάσει το ντοκιμαντέρ «Το βάρος του χρυσού» με κεντρικά πρόσωπα αστέρια του αθλητισμού όπως ο Φελπς, ο παγοδρόμος Απόλο Ονο, η αθλήτρια ελκήθρου χιονοδρομιών Λόλο Τζόουνς, ο αθλητής χιονοσανίδας Σον Ουάιτ και ο σκιέρ Μποντ Μίλερ για να συζητήσουν για τα ψυχολογικά τους προβλήματα.

«Κανένας από εκείνος που καταβάλλουν τέτοιου είδους προσπάθειες για να επιτύχουν αυτό το είδος στόχου δεν είναι ακριβώς όπως όλοι οι άλλοι» αναφέρει στο ντοκιμαντέρ ο Φελπς, επικαλούμενος τις επιπτώσεις της «στενής κι έντονης» εστίασης στην ολυμπιακή τελειότητα. Η απόκλιση που μπορεί να έρθει από τον τόσο συγκεκριμένο στόχο έχει συχνά ολέθριες συνέπειες, μεταξύ των οποίων είναι βέβαια η κατάθλιψη και οι τάσεις αυτοκτονίας. Ακόμα κι αν στην τηλεόραση μοιάζουν να έχουν πετύχει τα ολυμπιακά τους όνειρα και εισπράττουν μεγάλη προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης. Ο κολυμβητής το γνωρίζει πολύ καλά αυτό γιατί μέχρι το 2014 συνελήφθη δύο φορές να οδηγεί υπό την επήρεια αλκοόλ και ουσιών. «Αντιλαμβανόμουν τον εαυτό μου ως κολυμβητή κι όχι ως άνθρωπο» παραδέχεται στο ντοκιμαντέρ. «Σε εκείνο το σημείο ξεκίνησα να σκέφτομαι… γιατί δεν βάζω ένα τέλος σε όλα αυτά;».

Οσο σοκαριστική κι αν είναι αυτή η εξομολόγηση του αμερικανού σουπερστάρ, είναι αληθινή γιατί σε όλη τη διάρκεια της αθλητικής του καριέρας έμαθε πως από τα 40 δευτερόλεπτα του αγώνα του στους Ολυμπιακούς Αγώνες εξαρτάται όχι μόνο η σταδιοδρομία του στις πισίνες αλλά και η υπόλοιπη ζωή του, ακόμα και στις δεκαετίες που θα έρθουν. Οπως αναφέρεται στο ντοκιμαντέρ, υπολογίζεται ότι περίπου το 80% των ολυμπιονικών αντιμετωπίζουν κατάθλιψη μετά το τέλος των Αγώνων. Ο Ονο, από την πλευρά του, παραδέχεται πως είναι πολύ μεγάλο το κόστος της πιστής αφοσίωσης σ’ ένα μόνο άθλημα με «όλα τα υπόλοιπα να είναι δευτερεύουσας σημασίας». Αλλά και πως το όριο της απόλυτης αποτυχίας από τη μεγάλη νίκη συχνά κρίνεται από ένα κλάσμα του δευτερολέπτου.

Ειδική διαχείριση

Ολη αυτή η εύθραυστη κατάσταση θέλει ειδική διαχείριση, την οποία συχνά οι αθλητές δεν μπορούν να την έχουν. Η πηγή των ψυχολογικών τους προβλημάτων εντοπίζεται πολύ πριν φτάσουν στο Ολυμπιακό Χωριό ή κατέβουν στους αγώνες τους. Κρύβεται συχνά στην αντιμετώπιση που έχουν ως ταλαντούχα παιδιά, όταν ξεκινούν να κάνουν τα πρώτα τους βήματα στους αγωνιστικούς χώρους. Δεσμεύονται με τόσο σκληρά προγράμματα προπόνησης πολλές ώρες καθημερινά, μαθαίνουν να είναι στρατιωτάκια ενός μεγάλου αθλητικού τάγματος με σκοπό την κατάκτηση της ολυμπιακής κορυφής, θυσιάζοντας ουσιαστικά την παιδική τους ηλικία. Και στις περισσότερες περιπτώσεις για ένα επιθυμητό αποτέλεσμα που μπορεί να μην έρθει ποτέ.

Μια ακόμα λεπτομέρεια που προσθέτει σημαντική φόρτιση είναι και η διαχείριση της αναγνωρισιμότητας που συνοδεύει τα αθλητικά επιτεύγματα αλλά και το άγχους. Μπροστά στο χειροκρότημα που επιζητούν ακόμα και τα αστέρια της βιομηχανίας του αθλητισμού, τα στόματα σφραγίζουν και καίγονται μόνοι τους από τη φωτιά της κατάθλιψης που μπορεί να σιγοκαίει μέσα τους. «Οι αθλητές αυτοί δεν μιλούν για τις αδυναμίες τους» παραδέχεται η Λόλο Τζόουνς. «Είμαστε σκληροί» συνεχίζει. Αυτό επιχειρεί ν’ αλλάξει «Το βάρος του χρυσού» που φανερώνει πως το υπέρτατο σύμβολο του θριάμβου, οι Ολυμπιακοί Αγώνες, κρύβει πολλά σκοτεινά σύννεφα που έρχονται καμουφλαρισμένα σε χρυσά, ασημένια και χάλκινα μετάλλια.