Μια ματιά στα σχόλια φεϊσμπουκικών λογαριασμών σε δημοτικά σχολεία και γυμνάσια θα μας πείσει όλους. «Γιατί να υπακούσουμε σε υπουργική απόφαση; Δεν είναι δα και νόμος» (από πραγματική απάντηση διευθύντριας Δημοτικού στην υποδιευθύντρια). Γιατί να φοράνε οι μαθητές τη μάσκα;
Αν τη φορέσουν, δεν θα αναπτυχθούν τα πνευμόνια τους. Θα συνηθίσουν στην κρυπτοζωή, την ώρα που το αίμα τους βράζει, τα σχολεία τους ανήκουν και το ελευθεριακό φρόνημα πρέπει να μείνει αδούλωτο. Κανείς δεν γνωρίζει προφανώς πόσο μεγάλο είναι το αδήλωτο κίνημα των αρνητών και μακάρι να πέφτουμε έξω στα δημοσιογραφικά σημειώματα – χωρίς διάθεση ταπεινοφροσύνης.
Η εικόνα, πάντως, ταυτίζεται με ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Κάθε φορά που η Αρχή – η πολιτεία – επικαλείται την «κανονικότητα», τα ιατρικά πρωτόκολλα, την επιστήμη και τη γνώμη των ειδικών. Η δράση παράγει την αντίδρασή της χάρη σε έναν αυτοματισμό: η ψεκαστική ρητορική ξυπνάει από τη νάρκη. Και τώρα δείχνει ένα από τα πολλά πρόσωπά της.
Με τον ίδιο τρόπο που ο λαϊκισμός αλλάζει δέρμα – από τον αντιαμερικανισμό του 1980 στον αντιγερμανισμό των 00’s – ο ανορθολογισμός αλλάζει προσωπεία: από τον αντιμνημονιακό αγώνα στον αγώνα κατά της μάσκας.
Οι ομοιότητες είναι τόσες όσες και οι διαφορές. Αλλά τη μήτρα την έχουμε κιόλας συνηθίσει. Οι «ψεκασμοί» του 2015 έχουν περάσει ήδη στο συλλογικό ασυνείδητο, διαπερνούν οριζοντίως το πολιτικό σώμα, διεκδικούν ψήφους -ενίοτε τις κερδίζουν -, μάς εξοικειώνουν με το πρόσωπο της τερατολογίας. Στις εκλογές εκείνου του Σεπτεμβρίου, πριν από πέντε χρόνια, οι συνασπισμένες δυνάμεις του ανορθολογισμού έμοιαζαν πιο δυνατές από ποτέ.
Δεν ήταν μόνο ο κυρίαρχος συριζαϊκός λόγος που ήθελε να αλλάξει την Ευρώπη, αλλά να αφήσει ανέπαφη τη δημόσια διοίκηση. Που απαιτούσε τη διαγραφή χρεών, αλλά έκλεινε το μάτι στη λογική νέων μαγαζιών, με outsourcing ή χωρίς. Ηταν και ο ισχνός εκλογικά καμμενισμός, που εδραιωνόταν ωστόσο ως πυλώνας συγκυβέρνησης.
Ο νεολενινιστικός ριζοσπαστισμός της Κουμουνδούρου είχε ανάγκη από τα γαλανόλευκα στεφάνια των στρατιωτικών ελικοπτέρων. Από κοντά και η Ενωση Κεντρώων, με μόνη πολιτική στόχευση να καταστήσει το παράδοξο οικείο. Τα τέρατα να γίνουν σημεία. Υπεράνω όλων η φαιά σκιά της τιμωρητικής Χρυσής Αυγής, που αλίευε από την κοινή δεξαμενή με τα γνωστά ονόματα: Σόρος, ολιγάρχες, ελίτ και τραπεζίτες.
Στις εκκλήσεις αρκετών πολιτικών – κυρίως της Κεντροαριστεράς, αλλά και της Κεντροδεξιάς – να περιθωριοποιηθεί με καταγγελία της βίας ισάριθμοι πολιτικοί απάντησαν με «υιοθέτηση» της ατζέντας της.
Στο πέρασμα των χρόνων δυσφημίστηκε το «Μέτωπο της Λογικής», το «δημοσιογραφικό τοπίο», η αλήθεια η ίδια που δεν είναι ποτέ αλήθεια, αλλά κάτι κρυμμένο σε διαδρόμους του παγκόσμιου νεοφιλελευθερισμού ή -πιο πρόσφατα – σε αίθουσες εργαστηρίων.
Τα υπόλοιπα θα τα αναλάμβανε η τυφλή αγανάκτηση. Και σήμερα για ένα μεγάλο ποσοστό πολιτών ο κορωνοϊός θεωρείται υβρίδιο μεταξύ κατασκευάσματος και μιντιακής παραπληροφόρησης.
Είναι η καλύτερη στιγμή για τη συνωμοσιολογία, στην οποία προστρέχει η ετερόκλητη μάζα από αντισυστημικούς, καλλιτέχνες, το «κίνημα των αρνητών» στα σχολεία, οι ελεύθεροι σκοπευτές του σκοτεινού Διαδικτύου.
Και ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, βεβαίως: «Εγώ προσωπικά είμαι εναντίον της μάσκας. Για ένα και μόνο λόγο: αν μου έλεγαν 100% οι επιστήμονες ότι προφυλάσσει από τον κορωνοϊό τους Ελληνες, θα ήθελα να την επιβάλλουμε παντού. Δεν προφυλάσσει η μάσκα. Εχετε κάνει τον Ελληνα τρομαγμένο, και θέλετε να τον κάνετε υποχείριο των όποιων γελοίων επιλογών σας».
Κίβδηλη μυθολογία
Το μήνυμα είναι έτοιμο να διαχυθεί, επειδή οι πολλοί είναι έτοιμοι να το υποδεχθούν. Ειδικά όταν οι γραμμές θολώνουν με τη στάση θυλάκων της αντιπολίτευσης, που ειδικεύονται στις ιερεμιάδες και την ανέξοδη κριτική για κρούσματα που αποκρύπτονται και «χιλιάδες κόσμου που μολύνεται».
Στη θέση της αυθεντίας και των ελίτ αναζητούνται εναλλακτικές και αντισυστημικές ερμηνείες. Μια κίβδηλη μυθολογία, όπου κυριαρχεί η άρνηση, η μνησικακία και ο θυμός. Εδώ επιστρατεύεται ο άγνωστος Χ που θα ερμηνεύσει τα φαινόμενα – η μεταφυσική πίστη που δεν ζητάει αποδείξεις.
Ο ανορθολογισμός λειτουργεί σαν τοπική αναισθησία για τον ασθενή σε κεκλιμμένο κάθισμα οδοντιάτρου: μουδιάζει παροδικά την πηγή της ανασφάλειας. Με τον καιρό, ωστόσο, ο ασθενής την αναζητά σε δόσεις μιθριδατισμού.
Η μάσκα «ξέπεσε» σε μέτρο αντιλαϊκό. Καταργεί τις αμόλυντες προσωπικές ελευθερίες και εισάγει καινά δαιμόνια στην εύρυθμη δημόσια ζωή. Σαν μοιρολογίστρες που κρατούν την κατάρα στο σφίξιμο των δοντιών οι νεο-αρνητές στέκονται μπροστά στο φέρετρο των ατομικών δικαιωμάτων ανακαλύπτοντας τον καινούριο αγώνα που δίνει νόημα στον θυμό τους.
Η μήτρα του 2015 ήταν σαφώς διαφορετική. Κανείς δεν μπορεί να πιστοποιήσει ότι οι επαναστάτες των διοδίων έγιναν στη συνέχεια αρνητές των εμβολίων και σήμερα αντισυστημικοί της μάσκας (παρόλο που ο πειρασμός είναι μεγάλος). Το αδιέξοδο, όμως, είναι το ίδιο.
Μια κοινότητα που θα έπρεπε να ομονοεί μπροστά στο κοινό υπαρξιακό άγχος εκκρίνει ξανά τοξίνες. Διχάζεται. Παύει να μιλάει τη μόνη γλώσσα που συνέχει: της πρόληψης και της ατομικής ευθύνης. Η κανονικότητα ερχόταν, αλλά έφερνε μαζί της και την παθολογία του παλιού κόσμου. Κανείς δεν αρνήθηκε ότι η κανονικότητα έως και πολύ πρόσφατα στην Ελλάδα ήταν ο εμφύλιος.
