«Αν θέλετε να είστε ένας ισχυρογνώμονας αρθρογράφος ή ένας ταγμένος ακτιβιστής στα σόσιαλ μίντια, αυτό είναι δικαίωμά σας, δεν θα έπρεπε όμως να εργάζεστε στο BBC»: αυτή την ξεκάθαρη προειδοποίηση απηύθυνε προ ημερών στους παρουσιαστές και τους δημοσιογράφους του βρετανικού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα ο νέος του γενικός διευθυντής, Τιμ Ντέιβι, προκαλώντας θύελλες και μία νέα μεγάλη συζήτηση γύρω από το δίλημμα που αντιμετωπίζει σήμερα η δημοσιογραφία: μπορεί ένας δημοσιογράφος να χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως οποιοσδήποτε άλλος πολίτης; Ή προδίδει, κάνοντας δημόσια γνωστές τις απόψεις του, την αρχή της δημοσιογραφικής απόστασης;
Εναντι του διλήμματος αυτού, ο νέος διευθυντής του BBC πήρε ξεκάθαρη θέση: «Εντός των επόμενων εβδομάδων, θα παρουσιάσουμε νέες συστάσεις για τη διατήρηση της [δημοσιογραφικής] αμεροληψίας μας. Θα υπάρξουν νέοι κανόνες όσον αφορά στα σόσιαλ μίντια, και θα εφαρμοστούν αυστηρά». Ολα αυτά, σε μία εποχή που το BBC βρίσκεται σε ανοιχτό πόλεμο με τη συντηρητική κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον, η οποία αμφισβητεί ευθέως την αμεροληψία του σε κρίσιμα ζητήματα όπως το Brexit και η διαχείριση της πανδημίας, και απειλεί να του κόψει τη χρηματοδότηση. Πολλοί λοιπόν συμμερίζονται την άποψη του δημοσιογράφου και αναλυτή Τζεφ Τζάρβις πως «το BBC, όπως πιθανόν και πολλοί άλλοι, δέχεται εκφοβισμό από την κυβερνώσα Δεξιά».
Μπορεί να παυτούν
Στην πραγματικότητα, βέβαια, ο Ντέιβι υιοθέτησε μία πιο σκληρή στάση εντός του στρατοπέδου στο οποίο βρίσκεται το BBC εδώ και χρόνια: οι δημοσιογράφοι του καλούνταν από καιρό να αποφεύγουν τα σχόλια στα σόσιαλ μίντια. «Εργαζόμενοι που αποκαλύπτουν τις απόψεις τους μπορεί να παυτούν από τους τομείς στους οποίους εργάζονται», μπορεί να διαβάσει κανείς στον εσωτερικό κανονισμό: όπως σημειώνει ωστόσο η El Pais, η καινοτομία έγκειται σε μία λέξη, η παρέμβαση του Ντέιβι υποδηλώνει πως αυτό το «μπορεί» κινδυνεύει να εξαφανιστεί.
Θα ισχύσει αυτό και για τους εξωτερικούς, πλην όμως τακτικούς, συνεργάτες; Θα αφορά όλους τους εργαζόμενους του BBC, ή μόνο όσους ασχολούνται με τις ειδήσεις και την τρέχουσα επικαιρότητα; «Αν αφορά μόνο τις ειδήσεις και την επικαιρότητα, μπορώ να το καταλάβω», σχολίασε -στο Τwitter – ο ιστορικός τέχνης και παρουσιαστής Μπέντορ Γκρόσβενορ. «Σε όλο το BBC όμως; Αυτό σίγουρα θα με απέκλειε (Ποιος νοιάζεται, θα πείτε, και πράγματι, είμαι ένας μικρός, μικροσκοπικός παίκτης σε όλο αυτό), δεδομένης όμως της πανταχού παρουσίας των σόσιαλ μίντια στις ζωές μας σήμερα είναι πραγματικά πρακτικό; Γιατί αν το BBC μπορεί μόνο να προσλαμβάνει ανθρώπους είτε χωρίς άποψη είτε φοβούμενους να την εκφράσουν, τότε μπορεί να βρει ξαφνικά στη δεξαμενή των διαθέσιμων μόνο τους ανιαρούς και τους δειλούς. Μήπως θα ήταν καλύτερο να επικεντρωθούμε στην ισορροπία, αντί για τη σιωπή;».
Στα άλλα Μέσα
Πολλοί συμφωνούν μαζί του: «Το BBC πηγαίνει προς τη λάθος κατεύθυνση. Οι δημοσιογράφοι πρέπει να είναι περισσότερο ανθρώπινοι, λιγότερο θεσμικοί. Ενας από τους λόγους που δεν μας εμπιστεύεται ο κόσμος είναι πως μοιάζουμε αποκομμένοι από εκείνον», λέει ο Τζεφ Τζάρβις, σημειώνοντας εξάλλου πως σημαντικά κινήματα της εποχής, όπως το Black Livers Matter και το MeToo, γεννήθηκαν μέσα από τα σόσιαλ και όχι τα παραδοσιακά μίντια. Το BBC δεν είναι πάντως μόνο σε αυτή την προσέγγιση. New York Times και Washington Post επίσης απαγορεύουν στους δημοσιογράφους τους να εκφράζουν απόψεις στα σόσιαλ μίντια. Το ίδιο ισχύει με τον ιστότοπο Buzzfeed, το πρακτορείο Associated Press καθώς και το Γαλλικό Πρακτορείο: ειδικά στη Γαλλία, ο γενικός κανόνας είναι πως αν ένας δημοσιογράφος θέλει να εκφράσει τις προσωπικές του απόψεις, πρέπει να ανοίξει έναν ξεχωριστό λογαριασμό, όπου δεν θα γίνεται καμία αναφορά στο Μέσο για το οποίο εργάζεται. Από την άλλη πλευρά, στη Γερμανία, οι δημοσιογράφοι των δύο δημόσιων τηλεοπτικών φορέων, του ARD και του ZDF, είναι απολύτως ελεύθεροι να σχολιάζουν στο Τwitter κυβερνητικούς χειρισμούς, πολιτικά ή οικονομικά σκάνδαλα, ιστορικά γεγονότα, τα πάντα – στο πλαίσιο του νόμου, φυσικά.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μία επιπλέον ιδιαιτερότητα: σύμφωνα με την Εκθεση Ψηφιακών Ειδήσεων για το 2020 που δημοσίευσε πριν από μερικούς μήνες το Ινστιτούτο Reuters του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, είναι η χώρα που ανέχεται λιγότερο την ανάμειξη της πληροφορίας με την άποψη. Μόλις ένα 11% των Βρετανών θέλουν ανάλυση μαζί με το ρεπορτάζ, ακόμα και αν συμφωνούν μαζί της.
