Μια πρωτοφανή κινητοποίηση υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης έφερε στη Γαλλία η δίκη για το «Σαρλί Εμπντό»: περίπου εκατό μέσα ενημέρωσης της χώρας, εφημερίδες, περιοδικά και τηλεοπτικά δίκτυα, ένωσαν τη φωνή τους κάτω από το ίδιο σύνθημα: «Ολοι μαζί να υπερασπιστούμε την ελευθερία». Και διατύπωσαν αυτό το σύνθημα με μια ανοικτή επιστολή προς τους συμπολίτες τους.
Οπως παρατηρεί η «Μοντ», η οποία συμμετέχει στην πρωτοβουλία, δεν είχε συμβεί ποτέ στο παρελθόν μέσα ενημέρωσης με τόσο διαφορετικές αντιλήψεις, περιεχόμενο και αισθητική να απευθυνθούν στο κοινό τους με έναν τόσο αλληλέγγυο τρόπο.
«Εάν το κάνουμε», αναφέρεται στην επιστολή, «είναι επειδή μας φαίνεται πολύ σημαντικό να σας προειδοποιήσουμε σχετικά με μία από τις πλέον βασικές αξίες της δημοκρατίας μας: το δικαίωμά σας στην ελευθερία της έκφρασης».
Το πρόβλημα δεν αφορά επομένως μόνο τα μέσα ενημέρωσης, αλλά τον κάθε πολίτη ξεχωριστά. «Σήμερα, το 2020, κάποιοι από εσάς δέχονται απειλές θανάτου στα κοινωνικά δίκτυα όταν εκθέτουν τις προσωπικές τους απόψεις. Μέσα ενημέρωσης βρίσκονται ανοικτά στο στόχαστρο διεθνών τρομοκρατικών οργανώσεων.
Κυβερνήσεις ασκούν πιέσεις σε γάλλους δημοσιογράφους, οι οποίοι κρίνονται “ένοχοι” επειδή δημοσίευσαν επικριτικά άρθρα. Η βία των λέξεων μετασχηματίζεται σιγά σιγά σε φυσική βία» αναφέρουν.
Η Γαλλία έχει βιώσει αυτή τη βία ως μια αιματηρή πραγματικότητα. Η φυσική βία, στην οποία αναφέρονται οι υπογράφοντες, δεν είναι ένας ενδεχόμενος κίνδυνος ούτε μια υπόθεση, αλλά γεγονός:
«Την τελευταία πενταετία, γυναίκες και άνδρες έχουν δολοφονηθεί από φανατικούς εξαιτίας της καταγωγής τους ή της γνώμης τους. Δημοσιογράφοι και σκιτσογράφοι εκτελέστηκαν για να σταματήσουν να γράφουν και να σχεδιάζουν ελεύθερα».
Μαζί με αυτήν την αναδρομή έρχεται και μια υπενθύμιση. Και αυτή δεν είναι άλλη από το άρθρο 10 της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη που χρονολογείται από το 1789.
«Κανένας δεν μπορεί να διώκεται για τις πεποιθήσεις του, μεταξύ των οποίων και οι θρησκευτικές, εφόσον δεν διαταράσσει την έννομη τάξη» λέει αυτό το άρθρο το οποίο συμπεριελήφθη αυτούσιο στο γαλλικό Σύνταγμα μαζί με την εξής προσθήκη: «Η ελεύθερη διακίνηση της γνώμης είναι ένα από τα πλέον πολύτιμα δικαιώματα του ανθρώπου. Ολοι οι πολίτες μπορούν επομένως να μιλούν, να γράφουν, να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους χωρίς να καταχρώνται αυτήν την ελευθερία εις βάρος του νόμου». Ποια είναι η τύχη αυτού του θεμελιώδους δικαιώματος σήμερα στη Γαλλία;
«Αυτό το νομικό οικοδόμημα, το οποίο χτίστηκε στη διάρκεια των τελευταίων δύο αιώνων για την προστασία της ελευθερίας της έκφρασης, δέχεται σήμερα επίθεση όπως δεν είχε δεχθεί ποτέ τα τελευταία 75 χρόνια. Και δέχεται επίθεση από νέες ολοκληρωτικές ιδεολογίες, οι οποίες εμπνέονται καμιά φορά από θρησκευτικά κείμενα» εξηγούν οι υπογράφοντες.
Αυτήν την ελευθερία οφείλει να υπερασπιστεί κανείς σήμερα – μια ελευθερία που θεωρούνταν τόσο φυσική και αυτονόητη ώστε να ξεχνάει κανείς την αξία της. «Οι ελευθερίες αυτές είναι σαν τον αέρα που αναπνέουμε. Αυτός ο αέρας μάς στερείται. Για να είμαστε όμως αντάξιοι των προγόνων μας, θα πρέπει να πάρουμε την απόφαση να μην υποταχθούμε απέναντι σε αυτές τις ιδεολογίες του θανάτου» προειδοποιούν.
Το φυσικό επακόλουθο αυτής της προειδοποίησης είναι μια δραματική έκκληση: «Σας έχουμε ανάγκη. Εχουμε ανάγκη την κινητοποίησή σας (…) Οι εχθροί της ελευθερίας θα πρέπει να καταλάβουν πως είμαστε απέναντί τους».
