Το εναρκτήριο λάκτισμα για τις αμερικανικές εκλογές δίνεται την Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου με το πρώτο, από τα συνολικά τρία, ντιμπέιτ (debate) μεταξύ των δύο βασικών υποψηφίων για το προεδρικό αξίωμα, του νυν Ρεπουμπλικάνου προέδρου Ντόναλντ Τράμπ και του υποψηφίου των Δημοκρατικών Τζο Μπάιντεν. Ο 74χρονος Τράμπ και ο 77χρονος Μπάιντεν για 90 λεπτά της ώρας θα βρεθούν για πρώτη φορά αντιμέτωποι πρόσωπο με πρόσωπο με ένα συντονιστή αυτή τη φορά λόγω κορωναϊού, τον Κρις Γουάλας, προσκείμενο στους Δημοκρατικούς, παρουσιαστή του Fox News Sunday από το 2003.

Και οι δυο υποψήφιοι δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν σκληρή, και εκτός πολιτικών ορίων, πολλές φορές , γλώσσα και οι αναλυτές θεωρούν ότι θα ξιφουλκήσουν με άνεση και χωρίς περιορισμούς ο ένας εναντίον του άλλου στο πρώτο ντιμπέιτ. Πάντως, στις οδηγίες που τους έχουν δοθεί, αναφέρεται ότι θα πρέπει να παραμείνουν στο πλαίσιο της κάθε θεματικής που θα συζητείται.

Και οι δυο υποψήφιοι, αν και ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι δεν κάνει πρόβες, μελετούν μαζί με τα επιτελεία τους τον αντίπαλό τους και σχεδιάζουν την επικοινωνιακή στρατηγική που θα ακολουθήσουν αλλά αναζητούν αδυναμίες και λάθη από προηγούμενα ντιμπέιτ. Ως αντιπρόεδρος παλαιότερα ο Μπάιντεν, έχει συμμετάσχει στο ένα και μοναδικό ντιμπέιτ των υποψηφίων αντιπροέδρων που γίνεται.

Το πρώτο ντιμπέιτ είναι πιο σημαντικό

Το πρώτο ντιμπέιτ είναι το πιο σημαντικό σύμφωνα με τους πολιτικούς επιστήμονες, αφού έως τότε οι ψηφοφόροι έχουν λιγότερες πληροφορίες στη διάθεσή τους- είναι λιγότερο ενημερωμένοι- ενώ είναι πιθανόν να είναι μεγαλύτερο το ποσοστό των αναποφάσιστων.

Όλα τα ντιμπέιτ μεταδίδονται από τα αμερικανικά δίκτυα – θεωρούνται μεγάλο πολιτικό γεγονός – και αμέσως μετά, εκτός από τις πολιτικές αναλύσεις για τις θέσεις που πήραν οι υποψήφιοι, τα μεγαλύτερα κανάλια μεταδίδουν δημοσκοπήσεις για τον υποψήφιο που κέρδισε τις εντυπώσεις. Ζητούμενο είναι εάν οι δημοσιογραφικές αναλύσεις που ακολουθούν τα ντιμπέιτ επηρεάζουν το κοινό και φυσικά ο ρόλος των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης είτε κατά την διάρκεια του ντιμπέιτ, είτε αμέσως μετά από τη διεξαγωγή του.

Η ατζέντα του ντιμπέιτ Τράμπ – Μπάιντεν

Το πρώτο ντιμπέιτ Τραμπ-Μπάιντεν θα γίνει στο Κλιβελαντ του Οχάιο, στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve και θα αρχίσει στις 9 το βράδυ (ώρα ΗΠΑ), δηλαδή στις 4 τα ξημερώματα ώρα Ελλάδος, δεν θα έχει διαφημιστικά διαλλείματα και θα καλύψει 6 θεματικές, διάρκειας 15 λεπτών η κάθε μία:

  • Το ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ

Η τοποθέτηση νέου προέδρου μετά το θάνατο της εμβληματικής Ρουθ Μπέιντερ Γκινσμπεργκ και αν θα ψηφιστεί η υποψήφια την οποία θα προτείνει ο αμερικανός πρόεδρος απόψε τα μεσάνυκτα όπως έχει ανακοινώσει, από το νυν σώμα της Γερουσίας ή από το νέο που θα προκύψει από τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου, αποτελεί αντικείμενο σκληρής διαμάχης. Ο Τράμπ με το θέμα του υποψηφίου ανώτατου Δικαστή αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, όπως η πανδημία και η οικονομία , λένε ορισμένοι αναλυτές ενώ στον αντίποδα άλλοι θεωρούν ότι πρόκειται για θέμα που συσπειρώνει και κινητοποιεί τους Δημοκρατικούς ψηφοφόρους. Στο πρώτο ντιμπέιτ Τραμπ-Μπάιντεν το θέμα είναι μείζονος πολιτικής σημασίας.

Η μάχη για το Ανώτατο Δικαστήριο

Το 2016 οι Ρεπουμπλικανοί αρνήθηκαν να ψηφίσει η Γερουσία για έναν άλλο υποψήφιο ανώτατο δικαστή που πρότεινε η διακυβέρνηση Ομπάμα και πέτυχαν να ορίσει ο Τράμπ 14 μήνες μετά τον αντικαταστάτη του.

Οι τρεις από τους εννέα δικαστές που στελεχώνουν το Ανώτατο Δικαστήριο έχουν οριστεί από τους Δημοκρατικούς και οι υπόλοιποι πέντε από τους Ρεπουμπλικάνους. Οι δύο, μάλιστα, έχουν οριστεί από τον Τράμπ. Η συμπλήρωση της θέσης  από μία συντηρητικό δικαστή θα αλλάξει σημαντικά τον συσχετισμό δυνάμεων και θα επηρεάσει σημαντικά την κατεύθυνση της χώρας σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής.

Ένα από τα βασικά επιχειρήματα του Τράμπ που όμως καταδεικνύει και τους λόγους της σπουδής του να συμπληρωθεί άμεσα η θέση, την ώρα που οι γερουσιαστές του θα θέλουν να τρέξουν για τις εκλογές, είναι πως το Ανώτατο Δικαστήριο είναι πιθανόν να κληθεί να αποφασίσει για το εκλογικό αποτέλεσμα. Οπότε, λέει, οι ψήφοι χωρίς τον ένατο δικαστή μπορεί να μοιραστούν σε 4-4 και να μην υπάρχει ετυμηγορία. Το πρόβλημα που μπορεί να προκύψει από τις κάλπες της 3ης Νοεμβρίου αφορά στην επιστολική ψήφο.

  • H πανδημία του κορονοϊού

Το πρώτο ντιμπέιτ Τραμπ-Μπάιντεν διεξάγεται 45 ημέρες πριν από τις εκλογές, με την πανδημία να βρίσκεται σε έξαρση και τις παλινωδίες του αμερικανού προέδρου στο επτάμηνο που διήλθε να είναι μνημειώδεις. Μόλις την περασμένη εβδομάδα οι νεκροί ξεπέρασαν τους 200.000 αλλά ο Τραμπ επιχειρεί να εμφανίσει τα λάθη του ως επιτυχία. Πάντως, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μάχη στήθος με στήθος μεταξύ των δύο προεδρικών υποψηφίων στην καταλληλότητα να χειριστούν την πανδημία,σε αμφίρροπες πολιτείες. Σε ορισμένες Πολιτείες προπύργια του Τραμπ και των Ρεπουμπλικάνων, όπως το Τέξας όπου υπάρχουν πολλοί νεκροί και κρούσματα παρατηρείται μετατόπιση του εκλογικού σώματος προς τον Μπάιντεν, χωρίς όμως να έχει αποκτήσει προβάδισμα.

  • Η βία και ο ρατσισμός

Οι δολοφονίες μαύρων από αστυνομικούς, η βία και η κοινωνική αναταραχή είναι βασικό θέμα του ντιμπέιτ σε μια χρονιά που η δολοφονία του Τζόρτζ Φλόιντ σημάδεψε τις ΗΠΑ και προκάλεσε μεγάλο κύμα διαδηλώσεων και κινητοποιήσεων , ταυτόχρονα με ταραχές και λεηλασίες. Ο Τραμπ επιχειρεί παρά την αλλοπρόσαλλη πολιτική του στην πανδημία να ενισχύσει τα αντανακλαστικά του συντηρητικού ακροατηρίου και να το επανασυσπειρώσει για να καλύψει τα λάθη του. Οι αναλυτές θεωρούν ότι στο πρώτο ντιμπέιτ Τραμπ- Μπάιντεν οι τοποθετήσεις θα πυροδοτήσουν πολυεπίπεδες αντιδράσεις.

  • H ακεραιότητα των εκλογών

Λόγω του κορωναϊού πολλοί θεωρούν ότι θα αυξηθούν όσοι ψηφίσουν με επιστολική ψήφο και υπάρχει ενδεχόμενο να αμφισβητηθούν αποτελέσματα, όπως ευθαρσώς έχει πει ο αμερικάνος πρόεδρος. Το εκλογικό αποτέλεσμα, ίσως για πρώτη φορά στην αμερικανική πολιτική ιστορία να μην γίνει γνωστό αμέσως αλλά μέρες μετά. Ήδη, στις λεγόμενες αμφίρροπες (swing states, toss-up, battleground) πολιτείες, Μίτσιγκαν, Ουισκόνσιν, Πενσυλβάνια, Φλόριντα, Βόρεια Καρολίνα και Αριζόνα, το 3% των ψηφοφόρων δηλώνει πως έχει ψηφίσει επιστολικά.

  • Τα πεπραγμένα Τραμπ και Μπάιντεν

Τα επιτεύγματα, τα λάθη και η πολιτική τους στις προηγούμενες θητείες τους αλλά και στην προεκλογική εκστρατεία θα είναι αντικείμενο αντιπαράθεσης σε αυτήν την θεματική. Ουσιαστικά, είναι πιο ελεύθερη θεματική αλλά και πιο ουσιαστική για κριτική των πεπραγμένων τους.

  • Η οικονομία

To επίπεδο ζωής ανέβηκε επί προεδρίας Τραμπ, μέχρι να αρχίσει η πανδημία, αλλά από την άλλη οι προοδευτικοί θέλουν να δουν περισσότερα κονδύλια για κοινωνική πολιτική και μείωση των ανισοτήτων.

Οι εκτιμήσεις των αναλυτών είναι ότι η αμερικανική οικονομία μετά τις εκλογές και σχεδόν με το τέλος της πανδημίας θα αρχίσει να ανακάμπτει. Το κλασικό πεδίο αντιπαράθεσης αύξησης και μείωσης των φόρων και της γραμμής που θα ακολουθήσει ο ένοικος του Λευκού κρίνει σε πολλές εκλογικές αναμετρήσεις την ψήφο σημαντικών κοινωνικών και φυλετικών ομάδων.

Πόσο επηρεάζουν τα ντιμπέιτ την ψήφο

Οι περισσότεροι πιστεύουν πως τα ντιμπέιτ βοηθούν τους πολίτες να αποφασίσουν αν και επιστημονικές έρευνες δείχνουν πως δεν έχουν δραματική επιρροή (δεν είναι game changers). Στις εκλογές του 2016 μόλις το 10% των Αμερικανών δήλωσε ότι αποφάσισε κατά την διάρκεια ή μετά τα ντιμπέιτ ποιόν θα ψηφίσει.

Το κοινό που παρακολουθεί τα ντιμπέιτ συνήθως κρίνει: Ποιος είναι ικανός για πρόεδρος, ποιος φαίνεται ότι έχει τα καλύτερα προσόντα για τη θέση και ποιος είναι η καλύτερη επιλογή από τους δυο.

Συνήθως, το κοινό μαθαίνει από τα ντιμπέιτ και στέκεται περισσότερο στον υποψήφιο που γνωρίζει λιγότερο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα στην σχετική βιβλιογραφία τον Τζόν Κέννεντυ. Όμως τα ντιμπέιτ  μπορούν να βλάψουν υποψηφίους που κάνουν γκάφες είτε πολτικές είτε επικοινωνιακές. Από προηγούμενα ντιμπέιτ έχουν μείνει ως χαρακτηριστικά παραδείγματα προς αποφυγή, ο Φόρντ με τις ελλιπείς  γνώσεις για την τότε Ανατολική Ευρώπη, ο Τζώρτζ Μπους που κοίταζε το ρολόι του, ο Αλ Γκορ με τον ηχητικό αναστεναγμό που άφησε να του ξεφύγει.

Οι εκλέκτορες

Με δεδομένο ότι αυτή τη στιγμή ο Μπάιντεν φαίνεται να έχει ένα μικρό πλεονέκτημα και ότι τα αποτελέσματα είναι αμφίρροπα σε τουλάχιστον έξι κρίσιμες Πολιτείες με μεγάλο αριθμό εκλεκτόρων, το ντιμπέιτ αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Στις ΗΠΑ δεν έχει σημασία ποιος συγκεντρώνει τις περισσότερες ψήφους στο σύνολο των ψηφοφόρων της χώρας αλλά ποιος συγκεντρώνει το σύνολο των ψήφων σε κάθε Πολιτεία.

Κάθε μια Πολιτεία έχει συγκεκριμένο αριθμό εκλεκτόρων και όποιος πάρει την πλειοψηφία ακόμη και με μια ψήφο λαμβάνει το σύνολο των εκλεκτόρων (εξαιρούνται δύο από τις 50, το Μέιν και η Νεμπράσκα που εφαρμόζουν διαφορετικό σύστημα).

Για να εκλεγεί ο πρόεδρος απαιτούνται 270 εκλέκτορες από τους συνολικά 538.  Για παράδειγμα στις εκλογές του 2016 η Χίλαρι Κλιντον συγκέντρωσε 3 εκ. ψήφους περισσότερες από τον Τραμπ με ποσοστό 48,5% αλλά έλαβε μόλις 227 εκλέκτορες, ενώ ο νυν πρόεδρος έλαβε 46,4% και 306 εκλέκτορες.

Οι εκλογές για Βουλή των αντιπροσώπων και τη Γερουσία.

Οι αμερικανοί ψηφοφόροι εκτός από την επιλογή προέδρου καλούνται να αποφασίσουν για 35 από τις 100 θέσεις της Γερουσίας (γίνονται εκλογές κάθε δυο χρόνια για συγκεκριμένο αριθμό γερουσιαστών των οποίων η θητεία είναι εξαετής) και τις 435 θέσεις της Βουλής των Αντιπροσώπων. Η Γερουσία ελέγχεται από τους Ρεπουμπλικάνους από το 2014.

Οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν 53 Γερουσιαστές, οι Δημοκρατικοί διαθέτουν 45 γερουσιαστές ενώ 2 είναι ανεξάρτητοι. Από τις 38 θέσεις που κρίνονται σε αυτές τις εκλογές  οι 25 ανήκουν σε ρεπουμπλικάνους και οι 13 σε δημοκρατικούς. Εάν οι Δημοκρατικοί κερδίσουν επιπλέον 5  θέσεις στη Γερουσία οι συσχετισμοί θα είναι: Δημοκρατικοί 50, Ρεπουμπλικάνοι 48 και 2 ανεξάρτητοι