Το κόλπο με το Ιράν: Πώς εμπλέκονται Τραμπ και Ερντογάν

Η τουρκική τράπεζα Aktif, ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας και γαμπρός του Ερντογάν, ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ, αλλά και οι σχέσεις του Ντόναλντ Τραμπ με τον πανίσχυρο πρόεδρο της Τουρκίας έρχονται ξανά στο προσκήνιο με αφορμή αποκαλύψεις από μυστικά έγγραφα του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ που διέρρευσαν στον ιστότοπο BuzzFeed News και παρουσιάστηκαν από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) έπειτα από παγκόσμια έρευνα.

Η τουρκική τράπεζα Aktif Yatirim Bankasi – ή Aktif Bank – φέρεται να εμπλέκεται σε υπόθεση ξεπλύματος χρήματος σε μεγάλη κλίμακα για λογαριασμό πελατών που περιλαμβάνουν τη γερμανική εταιρεία Wirecard και μέλη της βιομηχανίας πορνό, σύμφωνα με την Ντόιτσε Βέλε (DW). Η Aktif ανήκει στον όμιλο Calik Holding, ο οποίος φέρεται να έχει στενές σχέσεις με την τουρκική κυβέρνηση. Οπως αναφέρει η DW, «αριθμός από “ύποπτες συναλλαγές” που περιλαμβάνονται στους φακέλους FinCEN έγιναν όσο ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ ήταν διευθύνων σύμβουλος της Calik Holding». Οι φάκελοι FinCEN είναι σειρά μυστικών εγγράφων από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ τα οποία διέρρευσαν στον ιστότοπο BuzzFeed News και τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ).

Επίσης, ο Αλμπαϊράκ έχει κατηγορηθεί για το σπάσιμο του εμπάργκο κατά του Ιράν στο οποίο έχει εμπλακεί ο ιρανοτούρκος επιχειρηματίας Ρέζα Ζαράμπ, όπως αναφέρει ο ιστότοπος Avhal. Πρώην συνεργάτης του Ζαράμπ, με την ονομασία Αντεμ Καραχάν, αποκάλυψε, σύμφωνα με τον ιστότοπο Avhal, ότι έλαβε διαβεβαιώσεις από το αφεντικό του πως οι τουρκικές Αρχές συμμετέχουν στην υπόθεση και ότι δεν θα δημιουργήσουν προβλήματα. Το σχέδιο μπήκε σε εφαρμογή το 2008 με βαλίτσες γεμάτες χρυσό που αποκτήθηκαν από παράνομες πωλήσεις πετρελαίου, βοηθώντας το Ιράν να αποφύγει κυρώσεις των ΗΠΑ για το πυρηνικό του πρόγραμμα.

Ο Ζαράμπ και συνεργάτης του χρησιμοποίησαν την Aktif Bank για να τραβήξουν χρήματα από λογαριασμούς του Ιράν, αναφέρει ο ιστότοπος Avhal. Ο επιχειρηματίας φέρεται να προσέφερε τις υπηρεσίες του στην κεντρική τράπεζα του Ιράν, η οποία δεν μπορούσε με άλλο τρόπο να βγάλει χρήματα του Ιράν από την Τουρκία λόγω των κυρώσεων, σύμφωνα με τον ιστότοπο Avhal, ενώ στην υπόθεση έχει εμπλακεί και η κρατική τουρκική τράπεζα Halkbank, σύμφωνα με παλιότερα διεθνή δημοσιεύματα. Ο Ζαράμπ αντιμετωπίζει κατηγορίες στις ΗΠΑ για τη συμμετοχή του στην υπόθεση.

Υπάρχει όμως κι άλλη διάσταση στην υπόθεση. Ο πρώην σύμβουλος των ΗΠΑ για θέματα εθνικής ασφάλειας Τζον Μπόλτον έχει αναφέρει σε βιβλίο του ότι ο Ντόναλντ Τραμπ συμφώνησε να βοηθήσει τον Ερντογάν κάνοντας παρέμβαση σε ομοσπονδιακή έρευνα των ΗΠΑ για την τουρκική κρατική τράπεζα. Σύμφωνα με την «Γκάρντιαν», ο Μπόλτον υποστήριξε ότι κατά τη διάρκεια τηλεφωνήματος το 2018 ο Ερντογάν έστειλε στον Τραμπ υπόμνημα ότι η Halkbank ήταν αθώα. «Τότε ο Τραμπ είπε στον Ερντογάν ότι θα τακτοποιήσει τα πράγματα, εξηγώντας ότι οι κατήγοροι (της Νέας Υόρκης) δεν ήταν δικοί του άνθρωποι αλλά άνθρωποι του Ομπάμα, ένα πρόβλημα το οποίο θα λυνόταν όταν θα αντικαθίσταντο από δικούς του ανθρώπους», έγραψε ο Μπόλτον. Τον Οκτώβριο του 2019 το Bloomberg News είχε αναφέρει ότι ο Τραμπ το 2017 ζήτησε από τον τότε υπουργό Εσωτερικών Ρεξ Τίλερμαν να πείσει το υπουργείο Δικαιοσύνης να πάψει η δίωξη του Ζαράμπ.

Τα ενοχοποιητικά στοιχεία κατά της Aktif προέρχονται από τις λεγόμενες Αναφορές Υποπτης Δραστηριότητας (SAR), σύμφωνα με την DW. Πρόκειται για αναφορές που υποβάλλουν οι τράπεζες στην υπηρεσία FinCEN του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ όταν υποπτεύονται πιθανές παραβάσεις της κείμενης νομοθεσίας. Ολες οι τράπεζες που κάνουν συναλλαγές με τις ΗΠΑ, περιλαμβανομένης και της Aktif, είναι υποχρεωμένες να υποβάλλουν τέτοιες αναφορές, οι οποίες αντικατοπτρίζουν ανησυχίες, χωρίς όμως απαραίτητα να αποδεικνύουν ότι έχει γίνει κάτι παράνομο.

Σε νέα επίπεδα ρεκόρ υποχώρησε ξανά η λίρα Τουρκίας που διαμορφώθηκε στα 7,61 έναντι του δολαρίου. Οι αγορές περιμένουν την επερχόμενη συνεδρίαση της κεντρικής τράπεζας της χώρας την Πέμπτη καθώς αυξάνονται συνεχώς οι πιέσεις για αύξηση των επιτοκίων ώστε να στηριχτεί το νόμισμα της χώρας. Οι προκλήσεις για τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το επιτελείο του είναι μεγάλες στην οικονομία, καθώς στα μεγάλα οικονομικά προβλήματα έρχεται να προστεθεί και η πρόκληση της πανδημίας. Η Τουρκία ζει νέα συναλλαγματική κρίση καθώς η λίρα υποχωρεί από τις αρχές του έτους πάνω από 20% έναντι του δολαρίου.