Το Ισραήλ έχει μια σοβαρή λογοτεχνική και κινηματογραφική παράδοση. Φτάνει κανείς να ανατρέξει στα βιβλία του Αμος Οζ, του Αβραάμ Γεοσούα και του Νταβίντ Γκρόσμαν, καθώς και σε ταινίες όπως το υποψήφιο για Οσκαρ «Βαλς με τον Μπασίρ». Ομως τα κατορθώματα των κατασκόπων και των δολοφόνων αποφέρουν μεγαλύτερα κέρδη.
Οι ισραηλινοί πράκτορες της Μοσάντ κατέλαβαν τις οθόνες μας. Το δείχνει η νέα σειρά «Τεχεράνη» που αυτό το Σαββατοκύριακο κάνει πρεμιέρα στην πλατφόρμα του Apple TV. Πρόκειται για το νέο κατασκοπευτικό θρίλερ που προστίθεται στις εμπορικές επιτυχίες σειρών οι οποίες εξιδανικεύουν τις μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ, τη δράση τους στη Μέση Ανατολή και τις διαμάχες τους με τον θανάσιμο εχθρό και γείτονά τους, το Ιράν.
Ωστόσο εκεί που διαφέρει το θρίλερ «υψηλού εθισμού θέασης», όπως προβάλλεται παντού στον αγγλοσαξονικό Τύπο, από τις προηγούμενες ανάλογες ταινίες και σειρές κατασκοπείας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι ο πρωταγωνιστικός χαρακτήρας. Είναι μια νεαρή γυναίκα, η οποία έχει ολοκληρώσει τη θητεία της στον στρατό και συνεργάζεται με τη Μοσάντ. Η Ταμάρ Ραμπινιάν της «Τεχεράνης» είναι η ιρανικής καταγωγής πράκτορας των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ, η οποία έχει σταλεί στην πρωτεύουσα του Ιράν για να αναλάβει δράση. Η ισραηλινή ηθοποιός Νιβ Σουλτάν κάνει πρεμιέρα στο σύμπαν των αρρενωπών πρακτόρων και ως Ταμάρ Ραμπινιάν – χάκερ της Μοσάντ θα προσπαθήσει να ανατινάξει μια μυστική πυρηνική τοποθεσία.
Το σουξέ «Fauda»
Η σειρά προβάλλεται παράνομα ήδη από το καλοκαίρι σε μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής και στο Ιράν και αποτελεί ένα ακόμη κεφάλαιο στην ανθηρή πολιτιστική πολιτική εξαγώγιμων αγαθών του Ισραήλ: τα θρίλερ κατασκοπείας. Το περιεχόμενό τους, δηλαδή οι μυστικές υπηρεσίες του εβραϊκού κράτους, γοητεύει τη γύρω περιοχή που νιώθει φόβο και δέος για τη δράση τους. Αλλωστε, και ο τελευταίος κύκλος του «Fauda» («Χάος») που προβάλλεται στο Netflix ήταν μία από τις κορυφαίες προτιμήσεις εκπομπών, ιδιαίτερα στον Λίβανο, στην Ιορδανία και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το κοινό των αράβων θεατών εντυπωσιάστηκε ή και ενθουσιάστηκε από τα κατορθώματα μιας σκοτεινής ισραηλινής μονάδας που δρα κρυφά στη Δυτική Οχθη και στη Λωρίδα της Γάζας. Το «Red Sea Diving Resort», μια ταινία για τη ριψοκίνδυνη εκκένωση Εβραίων της Αιθιοπίας από την Αιθιοπική Θάλασσα στη διάρκεια της εμφύλιας σύρραξης του 1984, έχει επίσης ένα πιστό κοινό.
«Ολοι γνωρίζουμε να γελάμε και πώς να ερωτευόμαστε. Αλλά δεν γνωρίζουμε όλοι πώς είναι ο κόσμος των κατασκόπων» δηλώνει στο αφιέρωμα των «Financial Times» ο Αβί Ισαχάροφ, ο δημοσιογράφος που συνέγραψε το ισραηλινής παραγωγής «Fauda», το οποίο γρήγορα είχε διεθνή απήχηση. «Αυτό δεν είναι μόνο ένα κλισέ, ότι αυτός ο κόσμος είναι βυθισμένος στο σκοτάδι. Το ότι ξαφνικά μπορείτε να μάθετε για τον κόσμο της κατασκοπείας μέσα από έναν ρεαλιστικό φακό έλκει τους ανθρώπους».
Μέχρι και ο… Μπόρατ
Ακόμη και ο Σάσα Μπάρον Κοέν, ο ηθοποιός που έγινε διάσημος για σατιρικούς χαρακτήρες, όπως ο Μπόρατ, εγκατέλειψε την κωμωδία για να υποδυθεί τον Ελί Κοέν, έναν διάσημο ισραηλινό διπλό πράκτορα που είχε παρεισφρήσει στην κυβέρνηση της Συρίας πριν από τον Πόλεμο των Εξι Ημερών του 1967. Οταν αποκαλύφθηκε η διπλή του ταυτότητα, κρεμάστηκε σε μια δημόσια πλατεία στη Δαμασκό.
Ακριβώς όπως η Ινδία είναι περισσότερο γνωστή για τις ταινίες Μπόλιγουντ και η Κίνα για τις κουνγκ φου ιστορίες και τα ατμοσφαιρικά δράματα από την εποχή της Δυναστείας των Χαν, η βίαιη γέννηση του κράτους του Ισραήλ και οι συνεχείς διαμάχες του με τους γείτονές του ανέδειξαν την κατασκοπεία σε πολιτιστικό επίτευγμά του. Ενα μέρος της εμπορικής επιτυχίας μπορεί να συνδεθεί άμεσα με τη φήμη της Μοσάντ, της υπηρεσίας κατασκόπων εξωτερικού του Ισραήλ, δήλωσε ο Αβνέρ Αβράμ. Ο ίδιος υπήρξε πράκτορας, αλλά αποσύρθηκε ύστερα από 28 χρόνια υπηρεσίας και δημιούργησε ένα γραφείο συμβουλευτικών υπηρεσιών προς τη βιομηχανία του κινηματογράφου, το λεγόμενο Spy Legends Agency.
Η Μοσάντ είναι παντού
«Στον κόσμο των κατασκόπων, οι υπηρεσίες είναι πάντα μυστικές και πάντα στην κορυφή της φαντασίας των ανθρώπων», συμπληρώνει ο Αβνέρ Αβράμ λέγοντας ότι συμβούλευσε τον ηθοποιό Μπεν Κίνγκσλεϊ για τον ρόλο του ως Αντολφ Αϊχμαν στην ταινία «Operation Finale» (2018). Η Μοσάντ οργάνωσε την απαγωγή του Ναζί εγκληματία πολέμου στην Αργεντινή το 1960 και στη συνέχεια τον οδήγησε στην Ιερουσαλήμ, όπου και καταδικάστηκε. Η ταινία αυτή συνέβαλε στην επίσημη πολιτική του Ισραήλ που επιτρέπει στους πράκτορές της να καυχώνται για τα κατορθώματά τους, πολλαπλασιάζοντας την αντίληψη του κόσμου της Μέσης Ανατολής ότι η Μοσάντ είναι παντού, ακούγοντας τα πάντα.
Ο ρεαλισμός βοηθά επίσης, είπε η Σίμα Σάιν, η οποία παρακολουθούσε το Ιράν για το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας της στη Μοσάντ και στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας και έβλεπε τακτικά τη σειρά «Τεχεράνη» όταν προβλήθηκε στο Ισραήλ. «Είναι καλό που δίνουν πολλά εύσημα στον μηχανισμό ασφαλείας [στο Ιράν] και δεν τους δείχνουν ως ηλίθιους. Αντίθετα, παρουσιάζονται να λειτουργούν αρκετά καλά. Βλέπουμε τις διαδηλώσεις των φοιτητών και τις αντιδιαδηλώσεις, αλλά και τα κρυφά κόμματα των νέων ανθρώπων. Γνωρίζουμε ότι όλα αυτά τα πράγματα συμβαίνουν στο Ιράν» επισημαίνει η Σίμα Σάιν.
