Οι «γκρίζες ζώνες» που κρύβονται πίσω από τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής για την τουρκική προκλητικότητα έρχονται στο προσκήνιο, λίγες ώρες μετά τον συμβιβασμό που επετεύχθη μεταξύ των ευρωπαίων ηγετών.
Μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να εμφανίζεται ικανοποιημένη από τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής, τονίζοντας πως υιοθετήθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι ελληνικές θέσεις, ωστόσο υπάρχουν ορισμένα θέματα που προκαλούν προβληματισμό.
Στη Σύνοδο Κορυφής ο «λευκός καπνός» βγήκε λίγο μετά τις 2 τα ξημερώματα όταν όλες οι πλευρές κατέληξαν σε ένα κείμενο με το οποίο καταδικάζεται – μεταξύ άλλων – η παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου ενώ σημειώνεται πως «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της Συνθήκης της ΕΕ και το άρθρο 215 που αναφέρεται στη Συνθήκη Λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών της».
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, πρόκειται για σαφή αναφορά σε συγκεκριμένα άρθρα των Συνθηκών για την επιβολή κυρώσεων (29, 215).
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε μετά το πέρας των εργασιών της Συνόδου, εμφανίστηκε εκ νέου απόλυτα ικανοποιημένος από τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής, τονίζοντας πως η ΕΕ έστειλε ένα σαφέστατο μήνυμα ενότητας και αλληλεγγύης.
Μάλιστα θέλησε να στείλει μήνυμα προς την Τουρκία, τονίζοντας πως αν συνεχίσει την επιθετική συμπεριφορά της θα υπάρξεις συνέπειες – κυρώσεις.
Η Αντιπολίτευση πάντως, λίγες ώρες μετά τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής και την ικανοποίηση που εκφράστηκε από την Αθήνα, πέρασε στην αντεπίθεση κατηγορώντας την ελληνική κυβέρνηση και προσωπικά τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη ότι «πέταξε λευκή πετσέτα» και ότι «η Ελλάδα βγήκε χαμένη».
Απουσιάζει η λίστα κυρώσεων
Αυτό που απουσιάζει από τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής είναι μία λίστα κυρώσεων κατά της Τουρκίας, μία κίνηση που θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτρεπτικά για ένα νέο γύρο προκλητικών ενεργειών.
Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας, φαίνεται πως η ΕΕ δεν θέλησε να τραβήξει το… αυτί της Άγκυρας για να μην δυναμιτίσει το κλίμα.
Η κίνηση αυτή ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο κατά πόσο θα επαναφέρει την Άγκυρα στο δρόμο της λογικής καθώς ακόμη και σήμερα η Άγκυρα αντί να πει δει θετικά το ανακοινωθέν της Συνόδου Κορυφής, έκανε λόγο για ορισμένες αποφάσεις που κινούνται εκτός πραγματικότητας.
Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του σημειώνει ότι ορισμένα στοιχεία των αποφάσεων της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την Τουρκία ήταν θετικά, ωστόσο υπήρχαν σημεία που «είναι εκτός πραγματικότητας»
H Άγκυρα κατηγορεί μάλιστα την ΕΕ για τη διφορούμενη στάση της, λέγοντας ότι αν και κάποιες χώρες προσπαθούν να βελτιώσουν τη στάση τους απέναντι στην Τουρκία (μάλιστα ανάμεσα σε αυτές αναφέρθηκε και η προσπάθεια διαλόγου με την Ελλάδα), η Κύπρος είναι το παράδειγμα του πόσο εχθρική μπορεί να είναι η ΕΕ στις σχέσεις της με την Τουρκία.
«Δεν είναι εποικοδομητικό να συνεχίζεται η χρήση της γλώσσας των κυρώσεων και να περιγράφονται ως παράνομα τα βήματα που έχει πάρει η χώρα μας για να υπερασπιστεί τα δικαιώματά της και αυτά των Τουρκοκυπρίων», συνεχίζει η ανακοίνωση.
Η στάση της Γερμανίας
Το τελευταίο διάστημα άλλωστε η Γερμανία είχε αφήσει να εννοηθεί δεν θα υπάρχει θέμα κυρώσεων κατά της Άγκυρας τονίζοντας με νόημα την ειδική σχέση του Βερολίνου με την Άγκυρα αλλά και το ρόλο της Τουρκίας στο Προσφυγικό.
Η Άνγκελα Μέρκελ προσερχόμενη μάλιστα στη Σύνοδο Κορυφής είχε επισημάνει την ανάγκη ανάπτυξης μιας «πραγματικά εποικοδομητικής σχέσης με την Τουρκία».
Η γερμανίδα Καγκελάριος είχε κόψει την «όρεξη» ορισμένων ηγετών τονίζοντας πως δεν είναι υπέρ της επιβολής κυρώσεων στην Άγκυρα.
Μετά το πέρας της Συνόδου, σημείωσε για το ζήτημα της Τουρκίας ότι έγινε μία «μακρά και δύσκολη συζήτηση» με την Ελλάδα και την Κύπρο και ότι όλοι επιθυμούν «μία εποικοδομητική ατζέντα με την Τουρκία, υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα συνεχιστούν οι προσπάθειες για αποκλιμάκωση (στην ανατολική Μεσόγειο)».
Στην Κύπρο όπως και στην Ελλάδα υπήρξαν αντιδράσεις από τα κόμματα της Αντιπολίτευσης, ωστόσο η επίσημη γραμμή των δύο κυβερνήσεων είναι ότι εισακούστηκαν οι θέσεις των δύο χωρών παρά το γεγονός ότι δεν αποφασίστηκαν, επί του παρόντος κυρώσεις για την Άγκυρα.
«Πυρ ομαδόν» κατά κυβέρνησης
«Για ακόμα μια φορά ο κ. Μητσοτάκης φεύγει από ένα Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με άδεια χέρια. Όχι μόνο πέρασε κάτω από τον πήχη, αλλά δεν τον έφτασε καν», αναφέρει ο Αλέξης Τσίπρας σε ανάρτηση του στο Facebook.
«Ούτε κυρώσεις στην Τουρκία, ούτε καν ένας μηχανισμός που θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί αν ξεκινήσουν ξανά οι προκλήσεις», δηλώνει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία.
Ο κ. Τσίπρας προσθέτει πως «το ερώτημα είναι γιατί τελικά πέταξε λευκή πετσέτα; Και μάλιστα τη μέρα που ανακοινώνεται επισήμως η ανάρτηση του Τουρκολιβυκού Συμφώνου στον ΟΗΕ. Τη μέρα που ανακοινώνεται συμφωνία των δυο πλευρών στο ΝΑΤΟ. Μια μέρα μετά την αναχώρηση Πομπέο από την Ελλάδα».
«Όσο δε γνωρίζουμε τι ακριβώς συμφώνησε, υπέγραψε και υπογράφει στο Βερολίνο, θα τα αποδίδουμε όλα αυτά στην απλή σύμπτωση», σχολιάζει.
Από την πλευρά της η επικεφαλής του ΚΙΝΑΛ Φώφη Γεννηματά, τόνισε ότι η Ελλάδα βγήκε χαμένη στη Σύνοδο Κορυφής.
Όπως ανέφερε η κ. Γεννηματά «δεν καταλαβαίνω πως ο Μητσοτάκης δηλώνει ικανοποιημένος. Ο λαός δεν περίμενε αυτά τα αποτελέσματα. Ο Μητσοτάκης δεν μπορεί να υπερασπιστεί εθνικά συμφέροντα και θέσεις. Έδωσε πολλά για να πάρει ευχολόγια που δεν αποτρέπουν την Τουρκία».
Η πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγή έστρεψε τα πυρά και προς την ηγεσία της ΕΕ: «Η ΕΕ έκανε βήματα πίσω. Υποχώρησε από την υπεράσπιση του διεθνούς δικαίου και από την αλληλεγγύη προς τα κράτη – μέλη. Ανέχθηκε τις προκλήσεις της Τουρκίας που θέτουν υπο αμφισβήτηση την σταθερότητα και ειρήνη στην περιοχή. Δεν τόλμησαν ούτε την λέξη «κυρώσεις» να αναφέρουν».
Έντονη ήταν η αντίδραση και από την πλευρά του ΚΚΕ. «Οι κυβερνητικοί πανηγυρισμοί για τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ είναι εκτός τόπου και χρόνου, όχι μόνο γιατί οι όποιες κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας παραπέμπονται στις καλένδες, αλλά κυρίως γιατί καμιά υποκριτική έκφραση “αλληλεγγύης” δεν μπορεί να άρει τους πολυπλόκαμους οικονομικούς, πολιτικούς και στρατιωτικούς δεσμούς που έχουν η Γερμανία και άλλα ισχυρά κράτη της ΕΕ με την Τουρκία» αναφέρει το ΚΚΕ σε ανακοίνωσή του.
Ακόμα και το “κάλεσμα” στην Τουρκία, να απέχει από επιθετικές ενέργειες στο μέλλον, προσθέτει το ΚΚΕ, νομιμοποιεί τη μέχρι τώρα επιθετικότητά της, όπως αυτή κλιμακώνεται στην Κυπριακή ΑΟΖ.
«Όλα τα παραπάνω συνιστούν μία ακόμη απόδειξη πως η ΕΕ και το ΝΑΤΟ όχι μόνο δεν αποτελούν “ασπίδα” για τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, αλλά αντίθετα την εμπλέκουν ακόμα περισσότερο στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και τις επικίνδυνες διευθετήσεις που προωθούνται στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, υπό ευρωατλαντική εποπτεία και με τη συμμετοχή των αστικών τάξεων Ελλάδας και Τουρκίας» αναφέρει το ΚΚΕ.